Tíminn - 04.04.1996, Qupperneq 11

Fimmtudagur 4. apríl 1996
11
Stefán Lárus Pálsson veiöieftirlitsmaöur meö Sunnu Sl í baksýn. Eftir 88
daga fjarveru frá heimili sínu á Akranesi dreif Stefán sig í aö ganga frá
skattskýrsjunni í staö þess aö horfa á leik Skagamanna og Bl sl. sunnu-
dag sem Isfiröingar vilja helst gteyma en Skagamenn unnu leikinn meö
14 mörkum gegn engu.
Olía tekin úr birgöaskipi úti á
rúmsjó. Slangan er dregin milli
skipa.
einhverjar hremmingar sem að
sjálfsögðu varö ekki. Þegar þeir
kvöddu þá sögðu þeir við mig að
það væri alveg nákvæmlega sama
hvað lítið væri að, t.d. að ef ég
mætti ekki góðu viðmóti eöa ann-
að þá ætti ég bara á láta vita."
Hann segir að Kanadamenn hefðu
hlegið að því daglega að andstaða
útgerða viö því að taka íslensku
veiðieftirlitsmennina um borð,
skyldi snúast um meintan fæðis-
kostnað.
Keimlíkt veöurfar
Fyrstu daga Stefáns um borð í
Sunnu SI var kolvitlaust veður og
varla hægt að stunda nokkrar veið-
ar eða nánast ekki neitt. Við þessar
aðstæður á miðunum barst neyð-
arkall frá grísku flutningsskipi á
svæðinu og þá hófu skipverjar á
Sunnu strax að svipast eftir því.
Það var hinsvegar kanadískt varð-
skip sem kom skipinu til aðstoðar
og bjargaði áhöfninni. Sem betur
fer þá sökk flutningsskipið ekki og
tókst að koma dráttartaug á milli.
Stefán segir aö kanadískur dráttar-
bátur hefði síðan komiö með skip-
ið í togi til Halifax þann 4. febrúar
eftir þriggja vikna ferð.
Stefán segir að veðurfar á þess-
um slóðum sé svipað því sem ís-
lenskir sjómenn þekkja á ísland-
smiðum og því á það ekki að koma
íslenskum skipstjórnarmönnum
neitt á óvart. Hann segir að sama
lægðarkerfiö sé þarna og hér og
gengur hratt yfir. Þegar veðrið er
gott, þá er oftast nær stilla og þoka
með sólskinsdögum á milli. Á
sumrin getur hitastigið farið hátt í
30 stig en Nýfundnaland er með
svipaða hnattstöðu og París í
Frakklandi. Hinsvegar getur hann
verið ansi kaldur á vetuma og m.a.
var um 14 stiga gaddur og níu
vindstig þegar Stefán sté á land í
St. John í byrjun sl. janúar. Aftur á
móti er ekki búist við því að hafís-
inn láti sjái sig á rækjumiðunum í
vetur, þar sem ísinn er enn við La-
brador og farið að vora. Þrátt fyrir
það er aldrei á vísan að róa í þess-
um efnum ög m.a. var mikið um
hafís þarna á miðunum árið 1993.
Leið vel um borð í
Sunnu Sl
Stefán ber áhöfninni á Sunnu og
Sunna í höfn eftir góöan túr á
rœkjumiöunum meö trolliö á
dekki.
Hinriki Hringssyni skipstjóra vel
söguna, enda skipið aflasælt og vel
mannað í áhöfn þótt kvenmanns-
laus sé. Sunna er með tvö stór
rækjutroll sem dregin eru samsíða
og oftast nær í sex tíma í einu áður
en híft er, eöa sem nemur einni
vakt. En Sunna er með öflugustu
skipum í íslenska flotanum með
flókin og tölvustýrðan vinnslu-
búnað. Sem dæmi þá er suðutím-
inn ein mínúta og 27 sekúndur,
hvorki meira né minna. Til marks
um stærð veiðarfæranna er bilið á
milli hleranna um 130 metrar og
hæðin undir þaknetið um 10-11
metrar. Hann segir að þeir á
Sunnu hefðu verið einna fyrstir til
að tileinka sér þessa stærð á veiðar-
færum við rækjuveiðar á Flæmska
hattinum og náð mjög fljótlega
góðum tökum á þeim.
Hann segir að rimman um eftir-
litsmennina hefði að sjálfsögðu
verið mikið rædd um borð í
Sunnu. Hann segir að áhöfnin
hefði tekið sér mjög vel og eftir
smá tíma hefði hann verið eins og
einn úr áhöfninni og ekkert fund-
ið fyrir því nema síður sé að vera
þarna sem opinber starfsmaður.
Gögn fyrir kvótann
„Dagurinn hjá veiðieftirlits-
manni um borð í svona skipi, eins
og hann kom mér fyrir sjónir, er
að maður tekur prufur af rækjunni
og mælir fyrir Hafrannsóknastofn-
un ákveðið magn í einu. Tilgang-
urinn með því er að afla gagna um
vaxtarhraöa og þroskastig, auk
þess sem fylgst er með seiðamagni
í afla. Þá skila ég skýrslu til Haf-
rannsóknastofunar fyrir hvern
mælingardag. Það er m.a. gert til
að menn hafi einhver gögn í
höndunum sem hægt verður að
byggja á þegar farið verður takast á
um kvótann. Þarna er skylda aö
vera með seiðaskiljur og þær skila
sínu alveg hreint. Meðal aukaafli
sem ég mældi var frá 0,4%. Það
mesta sem mældist í einstaka til-
felli var 2,6% en venjulega er það í
kringum 1%. Meö í rækjuaflanum
eru m.a. tegundir eins og steinbít-
ur og karfi en einnig allskyns fisk-
ar sem ég hef aldrei séö, t.d.
ófrýnilegir djúpfiskar. Kandamenn
segja þó að þeir hafi stundað ítar-
legar rannsóknir þarna á miðun-
um en þaö kannast enginn við að
hafa orðið var við þær. Það er jafn-
vel haldið að rækjan endurnýi sig
hraðar en þeir vilja vera láta."
Stefán segir að vinnutími veiði-
eftirlitsmanna miðist við það að
klára það sem þarf að gera hverju
sinni við mælingar og sýnatöku.
Hann segir að þessi vinna fari að-
allega fram á daginn, enda sé
mönnum uppálagt að gera það á
meðan dregið sé í björtu. Auk þess
ber eftirlitsmanni aö fylgjast meö
veiðarfærum og útbúnaði þeirra
og sjá til þess aö það allt það sem
þarf að tilkynna stjórnvöldum sé
framkvæmt. Hann segir að það
verði varla hægt að hrekja þær
niðurstöður sem fram koma í
gögnum veiðieftirlitsmanna þegar
baráttan um kvótann hefst fyrir al-
vöru á þessu gjöfula veiðisvæði.
Reiknað er með að innan NAFO
verði tekin ákvörðun um heildar-
kvóta sem aðildarþjóðirnar út-
hluta síðan til sinna útgerða eftir
veiðireynslu.
Frí í 9 daga af 88
Af þeim 88 dögum sem Stefán
var á miðunum við Nýfundnaland
fékk hann samtals níu frídaga í
landi og stoppaði mest þrjá daga í
einu. Þegar skipin landa í Argentíu
er vinsælt að keyra til St. John og
hafa það gott á hótelum.
Hann segir að þessi langi tími
taki vissulega á sálina hjá skipverj-
um og augljós þreytumerki farin
að sjást á sjómönnum þegar líða
tekur að lokum í hverjum túr.
Þrátt fyrir þaö urðu menn ekki fyr-
ir neinum álagsmeiöslum þann
tíma sem Stefán var um borð þótt
álagið hefði verið mikið þegar vel
veiddist. Það er því ekki að undra
þótt menn verði glaðir þegar túr-
inn er afstaðinn og ekki minnkar
gleðin ef túrinn hefur verið góður.
Stefán segir að samskipti við ís-
land frá Flæmska hattinum geti á
stundum verið ansi gloppótt og
m.a. hefðu þeir tímar komið þar
sem ekki var hægt að ná heim í
gegnum talstöð. Sem sem betur fer
þá stóð slíkt ástand ekki yfir lengi
þann tíma sem Stefán var þar ytra.
Þá heyrðist á tíðum oft illa eða
ekki neitt í íslenska útvarpinu
vegna mikilla truflana. Aftur á
móti var fjarskiptabúnaðurinn
betri um borð í varðskipinu þar
sem hægt var hringja hvert sem
maður vildi út í heim þar sem
mínútan kostaði 700 krónur.
Þar fyrir utan er viðmót fólksins
á Nýfundnalandi mjög gott og
„frábært" að vera þarna, enda íbú-
arnir allir af vilja gerðir til að að-
stoöa og hjálpa Islendingum ef svo
ber undir. Þá séu þeir með svipaða
lund og við en þeir rekja ættir sín-
ar til Frakka og íra og eru fámenn
þjóð eins og íslendingar.
Víti til varnaðar
Hann segir að íbúarnir setji allt
traust sitt á Brian Tobin forsætis-
ráðherra sem var áður sjávarút-
vegsráðherra Nýfundnalands. Við-
varandi atvinnuleysi er á Ný-
fundnalandi, eða allt að 20% sem
að mestu má rekja til afleiðinga
vegna þorskbrests á fiskimiðum
eyjarskeggja. Af þeim sökum er
reynsla íbúa á Nýfundnalandi ís-
lendingum víti til varnaðar. En
víða á eyjunni má sjá vegsumm-
erki um þá útgerð sem þar var
stunduð hér á árum áður þegar
þorskurinn var og hét. í flæðar-
málum má t.d. sjá báta sem eru að
grotna niður og annaö í þeim dúr
sem minnir á betra tíma en nú
eru. Á Nýfundnalandi býr um hálf
milljón manns og þar af 100 þús-
und manns í St. John. Hann hefur
það eftir innfæddum að það þurfi
að fækka í selastofninum ef ein-
hver von á að vera til þess að
þorskstofninn braggist á nýjan
leik. Til marks um stærö sela-
stofnsins bendir Stefán á að menn
hafi oftar en einu sinni séð sel á
eftir skipunum, allt að 250 sjómíl-
um frá landi.
Stefán segir að verðlag á Ný-
fundnalandi sé með allt öðrum
hætti en við eigum að venjast.
Hann telur það ekki ofmælt að
fullyrða að verðlag sé einatt allt að
þriöjungi lægra þar en hér. Því til
staðfestingar bendir hann t.d. á að
verð á Levi's 501 gallabuxum sé
rétt um 2000 þús. krónur þegar
sama vara kostar á milli 6-7 þús-
und krónur hér á landi. Það er því
ekki aö undra þótt fólk notfæri sér
leiguflug þangað til innkaupa þeg-
ar veriö er að skipta um áhafnir á
úthafsveiðirækjuskipunum.
-grh