Tíminn - 31.07.1996, Blaðsíða 4

4
Mibvikudagur 31. júlí 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hálendiö, gögn
þess og gæði
Skipulagsmál á miöhálendinu og forræði yfir landinu,
gögnum þess og gæöum hafa verið í brennidepli í þjóð-
málaumræðu sumarsins. Nú er sá tími sem ferðamenn
innlendir og erlendir leita til fjalla og ferðast um mið-
hálendið þvert og endilangt. í þessum efnum hafa orð-
ið miklar breytingar í seinni tíð sem á öðrum sviðum.
Ört vaxandi umferð og athafnasemi á hálendinu kallar
á skýrar reglur um hvers er ábyrgðin á þessum lands-
svæðum. í fyrsta lagi hver ber ábyrgö á umgengni um
landið, hver eigi að annast þjónustu við ferðafólk,
hvers sé að skipuleggja framtíðarnotkun lands og hverj-
um beri arður af gögnum þess og gæðum.
Nefndir eru starfandi í stjórnkerfinu að þessum mál-
um. í fyrsta lagi er unnið að skipulagi miðhálendisins,
sem er risavaxið verkefni. Sá háttur er hafður á að lína
er dregin um hálendið sem markar það svæði sem unn-
ið er með án þess að vera mörk lögsögu. í þennan far-
veg setti löggjafinn málið á sínum tíma, en umræður
voru uppi um það að hafa sérstaka lögsögu á miðhá-
lendinu innan ákveðinnar línu. Langt er í land að þess-
ari vinnu ljúki og eftir er að lýsa eftir umsögnum og at-
hugasemdum.
í öðru lagi vinnur nefnd að því að undirbúa frumvarp
um eignarrétt á miðhálendinu. Þar er á ferð hugmynd
um svokallaðar „þjóðlendur" eins og skýrt er frá í úttekt
í Morgunblaðinu um helgina.
í þriðja lagi vinnur nefnd í því að undirbúa frumvarp
um nýtingu auðlinda, en þau mál varða mjög auðlind-
ir sem er að finna á hálendi landsins.
Flest rök hníga að því að miðhálendið, gögn þess og
gæði séu sameign þjóðarinnar, hvað sem mörkum lög-
sögu líður. Sú stefna hefur verið uppi í reynd að stór-
framkvæmdir í virkjunum á hálendinu hafa verið
ákveðnar með sérstökum lögum, en virkjanafram-
kvæmdir eru einn stærsti þátturinn í nýtingu lands.
Það liggur í hlutarins eðli að eign og umhirðu hennar
fylgja skyldur. Deilur hafa sprottið um það hver hafi
forræði Hveravalla og takast á í því máli Svínavatns-
hreppur og Ferðafélag íslands og hefur Umhverfisráðu-
neytið uúrskurðað Svínavatnshreppi í vil. Miðað við
núverandi skipan mála verður það að teljast eðlilegt.
Það viröist nokkuð fjarlægt að frjálsum félagasamtök-
um, þótt þau séu jafn merk og ágæt og Ferðafélag ís-
lands, beri réttur til skipulags á miðháleiidinu. Það fé-
lag hefur vissulega unnið brautryðjendastarf í því að
opna hálendið, en það breytir ekki þessu grundvallarat-
riði. Hins vegar ber að gera strangar kröfur til þeirra sem
reisa mannvirki á þessu viðkvæma landssvæði að tekið
sé tillit til verndunar og umhverfissjónarmiða, jafn-
framt því sem nauðsynlegri þjónustu er sinnt.
Það ber brýna nauðsyn til þess að leiða það starf sem
nú er í gangi varðandi þessi stórmál til lykta. Að öðrum
kosti verður þróunin sú að árekstrar fara vaxandi, varð-
andi umferð og umsvif og lögsögu á miðhálendinu.
Slóðir sem áður fyrr voru fáfarnar eru nú aðgengilegar
fyrir ferðalög og alls konar umsvif til ills eða góðs. Einn-
ig verður að koma í veg fyrir að þessi mál þróist upp í il-
lindi milli dreifbýlis og þéttbýlis. Sanngjörn löggjöf og
skýrar jeglur geta komið í veg fyrir þá óheillaþróun.
Tónaflóð í holtakirkjum?
Menn hafa talsvert rætt um vígslu Reykholtskirkju
um síbustu helgi og virbast flestir sammála um ab
þar hafi svartstakkar þjóbkirkjunnar átt sérstaklega
minnisstæban dag, enda var foringi þeirra og leib-
togi, sr. Sigurbur Sigurbarson vígslubiskup í abal-
hlutverki. Og ekki varb annab séb en ab svartklædd-
ur séra Flóki úr Langholti í
Reykjavík yndi sér vel þar sem
hann sat svartklæddur í kórnum
og augljóslega á heimavelli. Op-
inberlega er ekki viðurkennt ab
það, hvernig að víglsunni var
staðið, hafi verib birtingarmynd
átaka í kirkjunni, en sr. Geir
Waage sóknarprestur og formab-
ur prestafélagsins vitnar í ein-
hverja gamla reglugerb um
vígslubiskupa og segir ab núna sé
einmitt rétti tíminn til að láta
hana koma til framkvæmda. Satt
að segja fannst Garra þetta nú
heldur slakur fyrirsláttur hjá
Prestafélagsformanninum og ef-
laust hefur hann líka átt ab vera
þab. En þab sem þó er athyglis-
verbast vib þessa kirkjuvígslu alla er ekki ab víglsu-
biskupinn í Skálholti vann verkib. Þab merkilega er
hin mikla menningar- og tónlistarvakning sem aug-
ljóslega er ab verba mebai þjóbkirkjusvartstakka.
Tónlistarhöll í Reykholti
Svartstakkamir voru nefnilega ab vígja tónleika-
höll fyrir Borgarfjarðarhérab á sunnudag, en Reyk-
holtskirkja mun vera sérstaklega hönnub sem tón-
listarhús. Veggir mibabir vib hljómburb og innra
skipulag kirkjunnar er hannab þannig ab koma megi
fyrir hljómsveitum og kórum meb góbu móti. Ab
vísu er altarið ekki á hjólum eins og í Langholti, en
sama sem því ráðstafanir gerbar til ab altarib sé ekki
fyrir þegar tónlistarflutningur fer fram, því kórdyrn-
ar eru hafðar sérstaklega víbar. Og sr. Geir segir frá
því í Tímanum í gær ab „kirkjan hafi alla tíb verib
fóstra tónlistarinnar," og ab hún muni leika stórt
hlutverk í helgihaldi Reykholtskirkju. Þegar menn
rifja upp umræbuna frá því í vetur og þögular mess-
ur í Langholtskirkju sem kenndar voru við hug-
myndafræbi svartstakkanna kemur þessi söngáhugi
Reykholtsklerksins þægilega á óvart. í Tímavibtalinu
í gær segir m.a.: „Geir segist reikna meb ab svo verbi
búið um hnútana ab öll list eigi greiðan inngang inn
í kirkjuna en bætir vib: „En aubvitab
er kirkjan fyrst og fremst musteri,
helgidómur. Og sem helgidómur
reynir hún ab hlúa ab hinum fögru
listum."
Garri fær nú ekki betur séð en ab
Geir Waage sé komin á sömu línu og
þeir félagar Jón Stefánsson organisti
og Thor rithöfundur Vilhjálmsson
sem hafa með áberandi hætti tjáð sig
á opinberum vettvangi um að kirkju-
tónlistin sé lofgjörb til Drottins sem
eigi einmitt heima í húsinu, eins og
dæmi Bachs sanni einna best.
Holtaklrkjur tónlistar-
hús
Og ef þab er tilfellib ab tónlista-
vakning hafi orbib mebal svartstakkanna þá hlýtur
þab ná til annara holta en Reykholts og fribvænlegra
verbi milli sóknarpresta og organista bæbi í Skálholti
og Langholti en verib hefur um skeib. Þess utan hlýt-
ur þab ab vera sérstakt fagnaðarefni ef tónlistarmál-
in komast í þennan fribsama farveg, því holtakirkj-
urnar þrjár eru allar annálabar fyrir hljómburb og
gæbi sem tónlistarhús - enda hafa listamenn sóst
eftir ab fá ab flytja tónlist í þeim.
Þab er því full ástæba til ab fagna atburbum helg-
arinnar í Reykholti sem tímamótum þar sem há-
menningin og tónlistarflutningur í holtakirkjum
svartstakkanna fær aukinn sess og mikilvægi. Þab
hefur því tæplega verib tilviljun ab hvorki Þorsteinn
Pálsson rábherra kirkjumála né biskupinn yfir ís-
landi voru í Reykholti vib vígsluna, því þetta var
kannski ekki nema ab hluta til kirkjulegur vibburb-
ur. Stóra málib var menningarlegs eblis, enda var
þarna mættur rábherra menningarmála, Björn
Bjarnason. Garri
GARRI
f»y toty /v t V: v 1:.pI’i i jiroiirjjj. >.VI .'i’J’i vr 'iW <x'€i ctMni-Wtiitó iVllvr.'ifiJ. /frtgiiá’i-
iitiiiir.i VI Mi.i|iaSff. .VarViuii.rsir’iir .ViuSmaiircUiilS:
Reykhollsklrkja uigb sfoaita sunnudag ab vlóstödda fjölmcnnl. Séra
Geir Waage sóknarpreslur;
Verkiö haft mik-
inn mebbyr
Hróbur íslands
A víbavangi
Hróður Íslands berst jafnt og þétt um veröldina.
Konur sem karlar halda uppi merki Grettis sterka og
Garðars Hólm og þeirra nóta og kynna umheimin-
um land og þjób, sem bera
af öbrum löndum og þjób-
um sem gull af eiri. Verbur
þessu fólki aldrei nógsam-
lega þökkub ómetanlegt
framlag vib ab bera hróbur
íslands út og subur og
heim aftur. Enda er mála
sannast ab hvergi fær
hróðurinn betri undirtekt-
ir en í landinu sem verib er
ab hrósa. í einföldu máli
sagt, þab eru einkum ís-
lendingar sem kunna vel
ab meta allan þann hróbur
sem berst um þá hingað og
þangab.
Eyþjóbin vib dumbshaf er alveg rosalega þakklát
þeim sem bera hróburinn fram og til baka. Sérstak-
lega standa þeir í óborganlegri þakkarskuld við fyr-
irfólkib sem er svo aðdáunarlega duglegt ab bera
hróburinn til fyrirfólksins í öbrum veraldarhorn-
um. Best af öllu er þegar hróburinn endurómar hér
á heimaslóð eins og forbum þegar málgagnib Fold-
in fluttir fréttirnar af einstökum afrekum Garðars
Hólm sem vöktu ómælda hrifningu í heimsborgum
og höllum soldána.
!
Berrassaöar í náttúrunni
Konur hafa verið gassalega hróðuraukandi um
skeib og er land og þjóð orbib margfrægt fyrir-
myndarríki fyrir þeirra tilstublan. Og nú eru útlend-
ar konur farnar ab auka hróbur íslenskrar náttúru
meb óvæntum hætti.
Þab sómakæra dreifbýlisblab Tíminn birti for-
kunnarvel myndskreytta frétt í gær og var fyrirsög-
in undir berrassaðri konu „Stálkonurnar auka hrób-
ur íslands".
Ekki sveik textinn þær væntingar sem mynd og
fyrirsögn vöktu. Útlend vöbvabúnt, kvenkyns,
komu hingab og voru teknar myndir af stæltum
þjóhnöppum og öðrum líkamspörtum í náttúr-
unni. Voru þær birtar í víðlesnustu tímaritum
heims, ab sögn Tímans. Var þar um gríðarlega land-
kynningu ab ræba og stálkonurnar hrifust svo af
landi og þjób ab þær hafa fullan hug á ab koma aft-
ur „og auka hróbur íslands enn frekar meb fjöl-:
breyttari hætti."
í hverju sú fjölbreytni felst er ekki látið uppi en
allir þeir sem láta sig hróbur landsins einhverju
varba bíba spenntir.
Lista- og íþrótta-
viöburður
Einsýnt er ab þær Ericca
Kern og Melissa Cortes hafa
aukib hróður íslands meb
svo afgerandi hætti ab sjálf-
sagt er ab hengja á þær fálka-
orðu eins og abra velgjörbar-
menn þjóðarinnar. Varast ber
þó að sæma þær lágri gráðu
með prjóni því hróbur lands-
ins bera þær í því ástandi ab
ekki er við hæfi að næla í
þær. Meistari fálkaorðunar veröur að sjá um ab þær
fái stórriddarakross sem hengdur er um hálsinn í
bandi. Ætti hann ab fara vel við íslenska náttúru á
vöövabúntum, berrössubum ab aftan sem framan
eins og fagurkerinn sagöi. En kroppasýningar
hinna hróðurberandi kvenna er sérstæður viðburð-
ur á lista- og íþróttasviði. Það stób að minnsta kosti
í Tímanum í gær og verður ekki véfengt hér.
Hróðurinn er eins og orðstírinn; hann gleymist
ekki þeim sér góbs getur. Þannig mun íslensk nátt-
úra verða ódauðleg sem bakgrunnur stérklegara
þjóhnappa og lærvöbva á litmyndum í tímaritinu
Muscle Mac.
Landkynningin sem felst í þessum myndbirting-
um er ótvíræð og munu laða ferðamenn og erlenda
fjárfestingu til landsins í stórum stíl. Þó er hún
varla eins mikil og þegar íslenskt fyrirfólk og önnur
menningarfrík lætur sín skæru ljós skína og fyllir
umheiminn aðdáun á landi okkar, menningu og
útflutningsvöru.
Hróbur íslands rís ávallt hæst þegar skýrt er frá
honum á voru landi, enda kunna engir betur aö
meta hólib um þjóbina og sumarblíöa náttúru en
þeir sem landið byggja. Því er það að íslenskir fjöl-
miólar bera hróðurinn oftar og betur tif sinna neyt-
enda en gerist og gengur í útlandinu. Undantekn-
ingin er þó blaðið Muscle Mac, sem er víðlesnasta
tímarit í heimi ab sögn Tímans. Hróðurinn felst í
því að sýna hve vöðvamikill gumpur er lekker í ís-
lenskri náttúru. , OÓ
j .loniomon o . ——-:~b