Morgunblaðið - 03.05.2006, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
   !! " # $ " % 
"!
%%& "%'% ( )  % %  !"%  ("%& &
#$%*   "' "!  +%,-   !  %
  %
 
. /$  (  %
  %(   & *  % $

  %

( #
% 
% 
"   $#% "" & # '   (#
) %
 !!. 
' )E012 
3%
&E445 6% % &&E1 7)E4(8B* !D
7 #& /%
E948
:"E0 '%%E0208
' E0 =+&;
.  
)  ##
< &
 # 0
.&+ # 
.


$ 

4  &+
(A
/
M
/
 !0
'  N/
! &
) 
 $  0
 
,*N !
4$#
- /  
.
  
O10 & 0 !0
(
%
.7& &#  
;<;( &
< A0 0A
*
A
/

  02&& 
76=><?(
@. & (!#0

!&+1

 0>10&
* 0  &

 > # &O; 
?  $$ &
5& & & 
 A
+AB-><
<M& &#  A
.
 & 0# 0
& &# 10
& # &# *1
-  A'NA+ 2 
A2%&A&M
 &+
'>;76C>+(
A
& )1
 # + ##
2N%0 &; 
  &   A+ #
D'3D(+%

';  0
/
 0
 &
  A
0


4
9
%  

%


"  
'+ . 
2N &&
 M &
 /
0 
 0: &  


La Paz. AFP, AP. | Evrópusambandið
kvaðst í gær hafa áhyggjur af þeirri
ákvörðun Evo Morales, forseta Bóliv-
íu, að þjóðnýta jarðgas- og olíulindir
landsins.
Ferran Tarradellas Espuny, tals-
maður framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins, sagði að þjóðnýtingin
„gæti haft slæm áhrif á orkumark-
aðina og stuðlað að verðhækkunum“.
Stjórn Spánar kvaðst einnig hafa
„miklar áhyggjur“ af þjóðnýtingunni
sem hefur áhrif á um það bil 20 erlend
olíu- og gasfyrirtæki. Gengi hluta-
bréta í Repsol, stærsta orkufyrirtæki
Spánar, lækkaði um 2% í kauphöllinni
í Madrid, en gasvinnsluréttur fyrir-
tækisins í Bólivíu nam um 17% af öll-
um olíu- og gasforða þess.
Hyggst þjóðnýta allar
náttúruauðlindirnar
Hersveitir voru sendar inn í 56 gas-
og olíuvinnslustöðvar í Bólivíu í fyrra-
dag þegar Evo Morales tilkynnti
þjóðnýtinguna. „Við byrjum á því að
þjóðnýta olíuna og jarðgasið, en
seinna ætlum við að bæta við námum,
skógarhöggi og öllum öðrum náttúru-
auðlindum, því sem forfeður okkar
börðust fyrir,“ sagði forsetinn í 1.
maí-ræðu sinni.
Morales sagði þetta „sanna þjóð-
nýtingu“ sem myndi bæta efnahaginn
og minnka atvinnuleysið í Bólivíu, fá-
tækasta landi Suður-Ameríku. Um
54% landsmanna draga fram lífið
undir fátæktarmörkum samkvæmt
skilgreiningu Sameinuðu þjóðanna.
Forsetinn sagði að erlendu orku-
fyrirtækin fengju hálfs árs frest til að
samþykkja nýja samninga við bóliv-
íska ríkisfyrirtækið Yacimientos
Petroliferos Fiscales Bolivianos
(YPFB). Þangað til fær YPFB 82% af
tekjunum af gas- og olíuvinnslunni, en
framleiðendurnir 18%. „Aðeins þeim
fyrirtækjum sem virða þessa nýju
skilmála verður leyft að starfa í land-
inu.“
Morales var kjörinn forseti Bólivíu
í desember eftir að hafa lofað því að
ríkið fengi stærri hluta af tekjunum af
náttúruauðlindum landsins. Í Bólivíu
er næstmesti gasforði Suður-Amer-
íku, á eftir Venesúela.
Morales hefur sagt að þjóðnýtingin
feli ekki í sér að eignir erlendra orku-
fyrirtækja verði teknar eignarnámi.
Hann segir að vinnslusamningarnir
við erlendu fyrirtækin séu brot á
stjórnarskránni þar sem því er lýst
yfir að náttúruauðlindirnar séu sam-
eign þjóðarinnar.
Fetar í fótspor Chavez
Pietro Pitts, ritstjóri tímaritsins
Latin Petroleum, sagði að Morales
væri að feta í fótspor Hugos Chavez,
forseta Venesúela, sem fyrirskipaði
fyrir tæpum mánuði að olíuvinnslu-
stöðvar yrðu teknar af franska fyr-
irtækinu Total og ítalska fyrirtækinu
Eni SpA þegar þau urðu ekki við
kröfu stjórnarinnar um að ríkisolíu-
fyrirtækið Petroleos de Venezuela
tæki við rekstri vinnslustöðvanna.
„Hægt er að kalla þjóðnýtinguna í
Bólivíu „Venesúela, 2. þáttur“ vegna
þess að svo virðist sem Morales sé að
reyna að gera það sama og Chavez,
biðla til fátæka meirihlutans með því
að segja honum að það sé þjóðin – en
ekki útlendu fyrirtækin – sem eigi að
hafa mestan hag af náttúruauðlind-
unum.“
ESB hefur miklar áhyggj-
ur af þjóðnýtingu í Bólivíu
Morales forseti lét herinn taka yfir gas- og olíufyrirtæki landsins
AP
Bólivíumenn fagna í La Paz eftir að Evo Morales, forseti Bólivíu, tilkynnti þjóðnýtingu gas- og olíulinda.
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
Kuala Lumpur. AP. | 33 ára gamall
maður í norðurhluta Malasíu hefur
kvænst 104 ára gamalli konu, að
sögn malasískra dagblaða í gær.
Er þetta í 21. skipti sem konan,
Wook Kundor, gengur í hjóna-
band. Hún segist vona að í þetta
sinn endist hjónabandið.
Þetta er hins vegar fyrsta
hjónaband brúðgumans, Muhamad
Noor Che Musa en þau kynntust
þegar hann leigði hjá henni. Hann
segist í fyrstu hafa fundið til með
konunni vegna þess að hún hafi
verið barnlaus, gömul og einmana
en gagnkvæm virðing og vinátta
þeirra hafi smám saman breyst í
ást.
„Ég sækist ekki eftir peningum
frá henni, enda er hún fátæk,“ er
haft eftir Muhamad. „Áður en ég
kynntist Wook dvaldi ég aldrei
lengi á sama stað.“ Hann segir
það hafa verið vilja Guðs að þau
skyldu ná saman.
Ekki kom fram hvort einhverjir
af fyrri eiginmönnum konunnar
eru enn á lífi.
AP
Muhamad Noor Che Musa með eig-
inkonu sinni, Wook Kundor.
104 ára
gömul í
21. hjóna-
bandið
Washington. AP. | Þrátt fyrir að banda-
rísk stjórnvöld hafi nú um nokkurra
ára skeið lagt áherslu á að tryggja
stöðugleika í Afganistan og Írak eru
löndin tvö enn meðal „ónýtustu ríkja“
í heiminum, að því er fram kemur í
nýrri úttekt. Efst á lista yfir ríki þar
sem innanlandsátök og veikt ríkisvald
leika íbúana grátt trónir þó Afríkurík-
ið Súdan.
Það er bandaríska fræðiritið For-
eign Policy og Friðarsjóðurinn svo-
kallaði sem standa að gerð listans yfir
„niðurbrotin“ eða „hrunin“ ríki [e. fai-
led states] og er þetta í annað skipti
sem hann er birtur.
Í tuttugu efstu sætunum er að
finna ellefu Afríkuríki, en í öðru og
þriðja sæti á eftir Súdan koma Lýð-
veldið Kongó og Fílabeinsströndin.
Mikill pólitískur og efnahagslegur
óstöðugleiki hefur einkennt þessi ríki
á undanförnum árum og Fílabeins-
ströndin var raunar í efsta sæti
listans í fyrra.
Skv. þeim forsendum sem gefnar
eru í könnuninni telst ríki vera „hrun-
ið“ þegar ríkisvaldið er veikt og
stjórnvöld ráða ekki í reynd yfir öllu
landsvæði sínu; þar sem stór hluti
borgaranna viðurkennir þau ekki sem
réttmæt stjórnvöld; þar sem stjórn-
völd geta ekki tryggt öryggi borgara
sinna eða séð þeim fyrir helstu þjón-
ustu; jafnframt því sem fleiri vopnuð
öfl er að finna í landinu en þau sem
eru á forræði stjórnvaldanna.
Listinn er settur saman með þeim
hætti að hverju ríki er gefin einkunn
með hliðsjón af fyrrgreindri skil-
greiningu og út frá fyrirliggjandi upp-
lýsingum, s.s. að því er varðar innri
togstreitu í samfélaginu og spillingu í
stjórnkerfinu.
Súdan fær slæma einkunn í næst-
um öllum efnum; stjórnvöld þar eru
ekki talin virða mannréttindi, ýmsir
hópar hafa margt upp á sömu stjórn-
völd að klaga og stórir hópar fólks
hafa þurft að flýja heimili sín vegna
ofsókna og átaka. Skiptir þar miklu sú
staðreynd að meira en tvær milljónir
manna hafa á síðustu þremur árum
flúið heimili sín í Darfur-héraði í vest-
urhluta Súdans.
Hæfasta fólkið flýr Írak
Írak er í fjórða sæti listans og Afg-
anistan í því tíunda. Hafa aðstæður í
þessum löndum heldur versnað frá
því í fyrra að mati þeirra sem gera
listann. Kemur fram að í Írak hafi það
gerst að menntað og hæft fólk flýi nú
land í ríkum mæli, fáir séu eftir til að
manna mikilvægar stöður.
Pakistan er nú í 9. sæti en var nr. 34
í fyrra. Ástæðan skýrist af því að yf-
irvöldum hefur gengið illa að halda
friðinn í landamærahéruðum að Afg-
anistan, vaxandi spenna er í sam-
skiptum ólíkra hópa og loks hefur
jarðskjálftinn í Kasmír í október og
afleiðingar hans reynt mjög á innviði
samfélagsins.
Súdan efst á lista
yfir „hrunin“ ríki
Ástandið versnar í Írak og Afganistan
 Meira á mbl.is/ítarefni