Morgunblaðið - 03.05.2006, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
UNDANFARIN tvö sunnudags-
kvöld hafa fréttamenn Kompáss á
fréttastöðinni NFS fjallað um mál
fíkniefnaneytenda í Reykjavík og
er það vel. Ég tel mig hins vegar
knúinn til að gera eft-
irfarandi athugasemd-
ir við aðferðir viðkom-
andi fréttamanna og
þá neikvæðu og að
mínu mati ósann-
gjörnu umfjöllun sem
vímuefnadeild Land-
spítalans fékk í um-
ræddum þáttum.
Í fyrsta lagi er
bannað að taka upp og
sýna myndskeið frá
geðdeild Landspít-
alans án þess að slíkt
sé gert í samvinnu við
spítalann. Fréttamenn Kompáss
höfðu ekki leitað slíkrar samvinnu
eða fengið leyfi til myndatöku og
var þeim ítrekað bent á það. Engu
að síður voru sýnd myndbrot tekin
á almennu biðsvæði geðdeild-
arinnar í báðum þáttunum. Sjúk-
lingar og aðstandendur þeirra eiga
rétt á að njóta persónuverndar og
birting sem þessi er því algerlega
óásættanleg.
Í öðru lagi var ítrekað gefið til
kynna í seinni þættinum að þjón-
usta vímuefnadeildar Landspítala
við fólkið sem þáttargerðarmenn
hafa fylgt eftir hafi verið ófullnægj-
andi. Starfsfólk deildarinnar á að
hafa neitað sjúklingunum tveimur
um bráðainnlögn, neitað þeim um
lyfjagjöf við fráhvarfseinkennum og
neitað að leggja þau inn saman til
afeitrunar. Starfsfólk vímu-
efnadeildarinnar er mjög ósátt við
þessa framsetningu og lítur svo á
að farið hafi fram fag-
legt mat á aðstæðum
þessa fólks og að úr-
lausnin hafi verið við
hæfi.
Fólk er vanalega
ekki lagt inn samdæg-
urs til afeitrunar.
Sjaldnast er um
bráðavanda að etja og
oftast lítið um laus
rúm á geðdeildum eins
og öðrum deildum
spítalans. Það er ein-
faldlega ekki hægt að
leggja alla inn sam-
dægurs og því er ekki óeðlilegt að
fólk þurfi að bíða eftir plássi. Hér
gildir það sama og um marga aðra
sjúklingahópa í okkar samfélagi.
Hins vegar er mjög mikilvægt að
fram komi að faglegt mat er gert á
einkennum og aðstæðum allra
þeirra sem til okkar leita. Komi
fram við slíkt mat að einstaklingur
sé alvarlega veikur og þurfi nauð-
synlega á spítalavist að halda er
hinn sami skilyrðislaust lagður inn.
Þessar upplýsingar komu fram í
viðtali við undirritaðan sem frétta-
menn Kompáss kusu að sýna ekki.
Eins kom fram í þessu sama viðtali
að biðtími í afeitrun er ekki langur
en aftur töldu stjórnendurnir ekki
nauðsyn á að þær upplýsingar
kæmu fram í þættinum.
Bráða-afeitrun morfínfíkla á
göngudeild (lyfjagjöf utan spítala)
er hvergi tíðkuð og engar vísinda-
legar sannanir styðja slíka með-
ferð. Afeitrun þarf að fara fram
inni á sjúkrastofnun. Læknar sem
skrifa út morfínskyld lyf fyrir
vímuefnaneytendur fá réttilega
bágt fyrir. Eiga læknar vímu-
efnadeildar að skipa sér í þann
flokk?
Almennt er talið verra fyrir pör
að afeitrast saman. Hins vegar eru
engar ófrávíkjanlegar reglur hvað
þetta varðar og allar slíkar beiðnir
eru teknar til umræðu í meðferð-
arteymi vímuefnadeildarinnar. Í
umræddu tilviki lá niðurstaða ekki
fyrir.
Umfjöllun um fíkniefnavandann á
Íslandi er þörf. Slík umfjöllun þarf
að vera metnaðarfull og mál-
efnaleg. Endurteknar sýningar af
eymd vímuefnaneytenda í neyð
þjóna ekki þessum markmiðum.
Athugasemdir við frétta-
skýringaþáttinn Kompás
Bjarni Össurarson fjallar
um Kompás á NFS ’Endurteknar sýningaraf eymd vímuefnaneyt-
enda í neyð þjóna ekki
þessum markmiðum.‘
Bjarni Össurarson
Höfundur er yfirlæknir
vímuefnadeildar LSH.
FRAMUNDAN er
lagning nýs Gjábakka-
vegar milli Þingvalla
og Laugarvatns. Ás-
geir Guðmundsson
skrifaði mér opið bréf
um málið í Morg-
unblaðið 11. mars og
þótt nokkuð sé um lið-
ið finnst mér rétt að
svara bréfinu með
nokkrum orðum. Vona
ég að bréfritari virði
mér til vorkunnar sein
viðbrögð mín en ég
hafði vonast til að
verkið kæmist af stað
fyrr en raun ber vitni
og ég gæti svarað ná-
kvæmar um það hve-
nær það gæti hafist.
Umferð um Gjá-
bakkaveg hefur aukist
mjög hin síðari ár,
meðal annars vegna
aukinnar sum-
arhúsabyggðar, eins
og Ásgeir Guðmunds-
son bendir réttilega á.
Kallar það á heilsársveg sem nú er í
undirbúningi og þarf ekki að fjöl-
yrða um mikilvægi þeirrar sam-
göngubótar.
Lagning Gjábakkavegar er við-
kvæm þar sem vestari hluti hans fer
um hraunlandslag og hafa ýmsar
leiðir verið kannaðar. Fyrirhuguð
framkvæmd hefur farið lögformlega
leið umhverfismats en
Vegagerðin taldi ákjós-
anlegast að leggja veg-
inn þannig að umferð-
aröryggi yrði sem mest.
Niðurstaða er enn ekki
fengin þar sem val
Vegagerðarinnar var
kært til umhverf-
isráðherra en hún ætti
að liggja fyrir á næstu
dögum.
Þegar hún er fengin
ætti að vera unnt að
ráðast í hönnun og út-
boð í framhaldi af
henni. Vonast er til að
það geti orðið síðsum-
ars og að framkvæmdir
geti hafist næsta vor.
Gert er ráð fyrir að nýr
Gjábakkavegur kosti
tæplega 600 milljónir
króna. Samkvæmt sam-
gönguáætlun 2005–
2008 er gert ráð fyrir
fjármagni til verksins á
þeim tíma. Var í upp-
hafi gert ráð fyrir að
framkvæmdum yrði
lokið 2007 en ljóst er að það verður
vart fyrr en ári síðar. Þeim ætti því
að geta lokið sumarið 2008 þar sem
ekki er unnt að vinna verkið á einu
sumri.
Nýr Gjábakkaveg-
ur sumarið 2008
Sturla Böðvarsson svarar
Ásgeiri Guðmundssyni
Sturla Böðvarsson
’Kallar það áheilsársveg sem
nú er í undirbún-
ingi og þarf ekki
að fjölyrða um
mikilvægi þeirr-
ar samgöngu-
bótar.‘
Höfundur er samgönguráðherra.
EITT af markmiðum stjórnkerf-
isbreytinga Reykjavíkurborgar var
að auka ánægju borgarbúa með
þjónustu, viðmót og að-
gengi. Til þess að borg-
aryfirvöld geti mælt ár-
angur slíkrar
markmiðssetningar er
nauðsynlegt að gerðar
séu reglubundnar þjón-
ustumælingar sem
geta gefið vísbendingar
um hvað gengur vel og
hvað má betur fara.
Í mars og apríl sl.
framkvæmdi Gallup sjö
þjónustukannanir fyrir
14 stofnanir Reykjavík-
urborgar. Kannanirnar
mældu heildaránægju,
aðgengi og viðmót og verða slíkar
mælingar gerðar að minnsta kosti
tvisvar sinnum á hverju ári. Þær
gefa stjórnendum einstakt tækifæri
til að bregðast fljótt við óánægju eða
mismikilli ánægju meðal við-
skiptavina skyldra starfseininga. Í
sumum tilvikum getur verið nauð-
synlegt að gera framhaldskannanir
þar sem farið er betur í saumana á
starfseminni og/eða úrtakið stækk-
að.
Yfirgnæfandi meirihluti, eða 85%
viðskiptavina þriggja þjónustu-
miðstöðva í Reykjavík, er ánægður
með þjónustuna að því er fram kem-
ur í könnun Gallup. Aðeins 8%
merktu við svarmöguleikann hvorki
né og 7% við óánægð(ur) aðspurðir
um þjónustuna. Könnunin náði til
143 viðskiptavina þjónustumiðstöðv-
anna.
Niðurstaðan er sérstaklega
ánægjuleg í ljósi þess að tvær af
þjónustumiðstöðvunum þremur hófu
starfsemi sína í fyrrahaust. Þjón-
ustumiðstöðin Miðgarður hefur verið
starfrækt í níu ár. Alls sögðust 88,2%
viðskiptavina Miðgarðs mjög eða
frekar ánægð með þjónustuna og ríf-
lega 91% sagðist ánægt með viðmót
starfsfólks.
Á Þjónustumiðstöðinni Laugardal/
Háaleiti voru 89% aðspurðra mjög
eða frekar ánægð með þjónustuna og
í Breiðholti 71,9% mjög eða frekar
ánægð.
Langflestir, eða 92%
foreldra leikskólabarna
í úrtakinu, töldu þjón-
ustu leikskólans mjög
eða frekar góða. Alls
töldu 5,3% foreldra
þjónustuna hvorki góða
né slæma og 2,7% töldu
hana slæma. Yfir 95%
foreldra töldu að
barninu þeirra liði mjög
eða frekar vel í leik-
skólanum. Aðeins 4%
foreldra merktu við
svarmöguleikann
hvorki né og 0,7% við
illa. Svarendur voru
foreldrar 150 barna úr fimm hverfum
borgarinnar. Foreldrar í Grafarvogi
voru ánægðastir en allir foreldrar
þar töldu þjónustu leikskólanna
mjög góða. Fast á hæla foreldra í
Grafarvogi komu foreldrar í Breið-
holti.
Alls töldu 92,6% þjónustu með
heimsendan mat mjög eða frekar
góða. Þá töldu 6,8% þjónustuna
hvorki góða né slæma og 0,7% töldu
þjónustuna slæma. Ríflega 95%
töldu viðmót starfsmanna mjög eða
frekar gott, 4,1% taldi viðmót þeirra
hvorki gott né slæmt og 0,7% töldu
viðmótið slæmt. Fjöldi svarenda var
150.
Athygli vekur að tæplega 87% for-
eldra telja þjónustu frístundaheim-
ilanna í borginni mjög eða frekar
góða. Alls telja ríflega 11% þjón-
ustuna hvorki góða né slæma og 2%
telja þjónustuna slæma. Tæplega
91% foreldra telur viðmót starfs-
manna frístundaheimilanna mjög
eða frekar gott, 7,2% telja viðmótið
hvorki gott né slæmt og 2% telja við-
mótið slæmt. Hærra hlutfall foreldra
barna með annað móðurmál en ís-
lensku merkja við svarmöguleikann
mjög góða/gott í þessum tilvikum.
Alls náði úrtakið til 155 foreldra
barna á fimm frístundaheimilum
borgarinnar.
Töluverður munur var á milli frí-
stundaheimilanna. Þeim lakari gefst
því gott tækifæri til að bregðast við
niðurstöðunni með því læra af þeim
bestu.
Vaxandi ánægja er með þjónustu
Símavers Reykjavíkurborgar miðað
við síðustu könnun í nóvember. Rétt
rúmlega 73% viðskiptavina síma-
versins telja þjónustuna mjög eða
frekar góða miðað við ríflega 62% í
fyrri könnun. Hlutlausir voru 16,3%
og 10,6% voru óánægð. Sérstaka at-
hygli vekur að almennir borgarbúar
eru mun ánægðari með símaverið en
starfsmenn borgarinnar. Alls töldu
87,2% þeirra þjónustuna mjög eða
frekar góða miðað við 68,4% starfs-
manna. Símaverið hóf starfsemi í
apríl á síðasta ári.
Stofnanir Reykjavíkurborgar hafa
gert ítarlegar þjónustukannanir með
reglulegu millibili undanfarin 10 ár.
Þær kannanir eru umfangsmiklar og
farið er yfir flestalla þætti í viðkom-
andi starfsemi. Slíkar kannanir eru
afar verðmætar til að fá heildarmynd
af einstaka stofnun eða þjónustu.
Kannanir sem hér hefur verið fjallað
um eru hins vegar gerðar mun tíðar
með einföldum spurningum sem ger-
ir það auðveldara en ella að bregðast
fljótt við í því skyni að bæta þjón-
ustuna – borgarbúum til hagsbóta.
Ánægja með þjónustu
Reykjavíkurborgar
Steinunn Valdís Óskarsdóttir
segir frá niðurstöðum úr könn-
un sem Gallup gerði fyrir 14
stofnanir Reykjavíkurborgar
’Yfirgnæfandi meiri-hluti, eða 85% viðskipta-
vina þriggja þjónustu-
miðstöðva í Reykjavík, er
ánægður með þjónustuna
að því er fram kemur í
könnun Gallup.‘
Steinunn Valdís
Óskarsdóttir
Höfundur er borgarstjóri.
NÚ ER orðið ljóst, sem margir ótt-
uðust, að ríkisstjórnin ætlar að verða
við kröfum viðskiptabankanna um að
leggja Íbúðalánasjóð
niður að mestu og af-
henda þeim starfsemi
sjóðsins. Þannig er ljóst
að ríkisstjórnin tekur
hagsmuni bankanna
fram yfir hagsmuni al-
mennings.
Félagsmálaráðherra
fullyrti eftirfarandi í
fréttaviðtali nýlega:
„Það er ljóst að það
gengur ekki til lang-
frama að Íbúðalána-
sjóður starfi með rík-
isábyrgð þegar
samkeppni er orðin á
þessum markaði.“ Þetta
er undarleg staðhæfing.
Íbúðalánasjóður hóf
ekki samkeppni um lán-
veitingar. Íbúðalána-
sjóður og forverar hans
höfðu sinnt íbúða-
lánastarfsemi einir í
áratugi vegna þess að
bankarnir sinntu ekki
þeim viðskiptum. Starfsemi Íbúða-
lánasjóðs hafði verið stórbætt undir
stjórn og fyrir forystu framsókn-
armanna, lánin hækkuð og skilyrði
fyrir lánveitingum rýmkuð þó þar
hefði þurft að gera mun betur. Bank-
arnir hófu samkeppni við Íbúðalána-
sjóð með hærri lánum en sjóðurinn
veitti og á svipuðum vöxtum en með
rýmri skilyrðum. Eitt af markmiðum
bankanna með þessum lánveitingum
var að stuðla að miklum uppgreiðslum
íbúðasjóðslána og kæfa með því Íbúða-
lánasjóð og ná sjóðnum og viðskiptum
hans til sín. Íbúðalánasjóður stóðst
þessa raun og þá fóru bankarnir að
halda því fram að þeir töpuðu á íbúða-
lánum sínum. Að halda slíku fram
núna þýðir örugglega hækkun láns-
kjara fái bankarnir Íbúðalánasjóð.
Varla ætla þeir að halda áfram að lána
með tapi. En eru bankarnir að tapa á
íbúðalánum sínum? Það er ósennilegt.
Ekki tapar Íbúðalánasjóður á sinni
lánastarfsemi. Á hvaða kjörum eru er-
lendu lánin sem bankarnir endurlána
hér? Það er óupplýst. Bankarnir hafa
hins vegar upplýst að lánshæfismat
þeirra hjá erlendum matsfyrirtækjum
væri nánast það sama og
íslenska ríkisins. Sam-
kvæmt því er líklegt að
bankarnir greiði ekki
hærri vexti en 2,0 – 2,5%
af endurlánafé sínu, sem
þeir lána síðan hér með
4,8 – 5,5% vöxtum, verð-
tryggt auk þjónustu-
gjalda. Það er mjög und-
arleg röksemd fyrir
kröfu bankanna um nið-
urlagningu Íbúðalána-
sjóðs að vegna taps á
einni grein útlána-
starfsemi verði keppi-
nauturinn Íbúðalána-
sjóður að hætta
starfsemi vegna þess að
bankarnir græddu ekki á
samkeppni sem þeir
stofnuðu til. Ef svo ólík-
lega vill til að bankarnir
séu að tapa á íbúðalánum
eiga þeir að sjálfsögðu
sjálfir að bera af því
skaðann. Á því hafa þeir
næg efni. Á síðasta ári var ávöxtun eig-
in fjár bankanna um og yfir 40%. T.d.
var hagnaður Landsbanka Íslands á sl.
ári 33,8 milljarðar króna.
Fáir skilja nauðsyn þess að breyta
Íbúðalánasjóði í þjónustustofnun fyrir
bankana eins og félagsmálaráðherra
boðaði í fyrrnefndu fréttaviðtali eftir
ríkisstjórnarfund 18. þ.m. Enda voru
skýringar hans á nauðsyn breyting-
anna engar og litlar á því hverjar fyr-
irhugaðar breytingar væru. Að leggja
niður Íbúðalánasjóð og auka fákeppni
á lánamarkaði er fráleitt vegna hags-
muna almennings. Bankarnir hafa
ekki sýnt fram á að þeir bjóði til lang-
frama betri kjör en Íbúðalánasjóður.
Spurningin er: Hvers vegna ver rík-
isstjórnin hag bankanna í þessu máli
en ekki almennings?
Íbúðalánasjóður
lagður niður
Árni Þormóðsson
fjallar um Íbúðalánasjóð
Árni Þormóðsson
’Fáir skiljanauðsyn þess að
breyta Íbúða-
lánasjóði í þjón-
ustustofnun fyrir
bankana…‘
Höfundur er öryggis-
og næturvörður.