Morgunblaðið - 16.06.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Grímuhátíðin verður haldin ífjórða sinn við hátíðlega at-höfn í Borgarleikhúsinu í
kvöld. Verða þar valdar bestu leik-
sýningar síðasta leikárs í einum
sextán flokkum og hljóta þar leik-
arar, leikstjórar, leikmyndahönn-
uðir og leikskáld, svo dæmi séu
nefnd, verðlaun; Grímuna sjálfa.
Fimm eru tilnefndir í hverjum
flokki fyrir sig, og séu flokkarnir
sextán eru því alls áttatíu tilnefn-
ingar til Grímunnar að þessu sinni.
  
Maður hlýtur að velta því fyrirsér hvort það sé eðlilegur
fjöldi, miðað við umfang íslensks
leikhúslífs? Svipaður háttur er
hafður á í öðrum sambærilegum
verðlaunum hér á landi; Íslensku
tónlistarverðlaununum og Edd-
unni, sem veitt er til kvikmynda-
gerðarfólks. Þar eru flokkarnir
einnig margir, og þó nokkuð
margir tilnefndir í hverjum flokki
– oftast fimm, þó stundum færri.
Ekki síður þar en í tengslum við
Grímuna hefur sú spurning vaknað
hvort ekki væru fullmargir til-
nefndir. Maður hefur stundum
fengið á tilfinninguna að meiri-
hluti íslenskra stuttmynda sem
gerðar hafa verið á ákveðnu tíma-
bili hafi verið tilnefndar til Edd-
unnar, eða flestir djassdiskar sem
gefnir voru út á ákveðnu ári til-
nefndir til Íslensku tónlistarverð-
launanna.
Þótt við Íslendingar getum auð-
veldlega státað af blómlegu menn-
ingarlífi, miklu framboði af fram-
bærilegu íslensku listafólki og allt
það, erum við engu að síður fá
talsins.
  
Að vísu er samanburður milliGrímunnar og Eddunnar í
þessu tilliti áhugaverður, því til
Eddunnar 2005 voru tilnefndir
karlar og konur í einum flokki fyr-
ir leik í aðalhlutverki, alls fimm
talsins, og þannig var það einnig
með leik í aukahlutverki. Þetta ku
vera breyting sem gerð var nýver-
ið.
Gríman 2006 tilnefnir hins vegar
fimm af hvoru kyni í hvor sinn
flokkinn, fyrir leik bæði í auka- og
aðalhlutverki. Vera má að rekja
megi þá staðreynd til þess að hér
eru að sjálfsögðu settar upp mun
fleiri leiksýningar á ári en kvik-
myndir gerðar. En eru áttatíu til-
nefningar innan íslensks leik-
húslífs raunhæfar? Í einu tilfelli
núna eru fjórir leikarar í auka-
hlutverkum tilnefndir fyrir hlut-
verk sín í sömu sýningunni. Öll
stóðu þau sig frábærlega í hlut-
verkum sínum – það veit ég fyrir
víst. Engu að síður er staðreyndin
umhugsunarefni.
  
Í sumum tilfellum að minnstakosti þykir manni sem færri í
úrslitum dygðu vel til, eða í það
minnsta að fjöldinn væri sveigj-
anlegur eftir efnum og aðstæðum.
Raunar virðist stundum hafa verið
brugðið á það ráð, því í þessum
þrennum verðlaunum eru ekki allt-
af fimm tilnefndir í hverjum
flokki, þótt það sé oft þannig. Því
það að svo margir séu tilnefndir í
hverjum flokki hlýtur óneitanlega
að draga úr vægi tilnefning-
arinnar. Segjum sem svo að satt
væri að allar djassplötur sem gefn-
ar hafa verið út á tilteknu ári
væru tilnefndar til Íslensku tónlist-
arverðlaunanna. Tilnefningin hefði
þá lítið vægi fyrir hvern og einn
listamann þar að baki; í raun væri
verið að tilnefna einungis vegna
þess að viðkomandi plata hefði
komið út, og heyrði undir ákveð-
inn flokk. Engin plata væri ann-
arri fremri, nema auðvitað sú sem
ynni.
  
Getur verið að markaðsöflinráði einhverju um þennan
mikla fjölda tilnefninga, vegna
þeirrar umfangsmiklu kynningar
sem tilnefningar til þessara verð-
launa fá? Fyrir öll þrenn verðlaun-
in hafa verið stuttir sjónvarps-
þættir um tilnefningarnar í
Ríkissjónvarpinu í dágóðan tíma
fyrir úrslitakvöldin. Það er auðvit-
að umfangsmikil kynning, hvort
sem hún fær sérlega mikið áhorf
eða ekki. Fyrir utan svo úr-
slitakvöldin sjálf, sem yfirleitt er
sýnt beint frá í Ríkissjónvarpinu.
Og svo er hægt að auglýsa hlutina
upp síðar með upplýsingum um
hve margar tilnefningar þeir hlutu
og hversu mörg verðlaun, líkt og
gert er með Óskarsverðlauna-
myndir.
  
Í ár munu bætast í hóp fagverð-launa Íslensku sjónlistaverð-
launin, þar sem myndlistarmenn
og hönnuðir velja það besta úr sín-
um hópum. Þar er fyrirkomulagið
nokkuð öðruvísi; þrír myndlist-
armenn eru tilnefndir sem og þrír
hönnuðir og hlýtur einn verðlaun
úr hvorum flokki, og þar eru engir
undirflokkar eftir miðlum. Það
verður fróðlegt að sjá hvernig það
kemur út í samanburði við hin
verðlaunin – hvort færri tilnefndir
gefi ef til vill betri vísbendingu um
það besta sem gerist á sviðinu
hverju sinni.
  
Engu að síður verður spennandiað sjá hver niðurstaðan verð-
ur á Grímunni í kvöld, hvaða lista-
menn og sýningar leikhúsfólkið
sjálft telur merkilegast og mest
þess virði að sjá og verðlauna.
Verðlaunin – líkt og önnur fag-
verðlaun – eru sem slík mesta
þarfaþing og fróðleg fyrir hinn al-
menna neytanda leikhússins. Fyr-
irkomulagið mætti hins vegar, að
mínu mati, endurskoða.
Hve mikið
er hæfilegt?
’Eru áttatíu tilnefn-ingar innan íslensks
leikhúslífs raunhæfar? ‘
Leiksýningin Pétur Gautur í Kassanum í Þjóðleikhúsinu hlýtur flestar tilnefningar til Grímunnar í ár, alls tólf tals-
ins, þar af fjórar fyrir leik kvenna og karla í aukahlutverkum. Leikstjóri er Baltasar Kormákur.
ingamaria@mbl.is
AF LISTUM
Inga María Leifsdóttir
Á MORGUN, 17. júní,
kl. 17 verða haldnir pí-
anótónleikar í sal Tón-
listarskólans í Vest-
mannaeyjum. Þar
leikur Peter Máté pí-
anóverk eftir Chopin,
Liszt, Bartók, Janácek
og Hjálmar Ragnars-
son. Tónleikarnir eru
liður hátíðarhalda í til-
efni þjóðhátíðardags
Íslands.
Efnisskrá tón-
leikanna inniheldur
rómantísk verk og 20.
aldar tónlist að mestu
frá Austur-Evrópu.
Þrjú stutt verk eftir Fryderyk
Chopin eru af lyríska kantinum en
aðalþema Sónötunnar eru hugleið-
ingar eftir móravíska tónskáldið
Leos Janácek um dauðann. Hjálm-
ar H. Ragnarsson samdi Ballöðuna
fyrir 13 árum og er verkið bæði
kraftmikið og dramatískt. Seinni
verkin á tónleikunum eru mjög
tæknilegar „æfingar“ eftir Franz
Liszt og svo eitt af þekktustu (og
skrattalegustu) píanóverkum hans,
Mephisto-Valsinn. 15
bændasöngvar færa
hlustendur út á ung-
versku sléttuna en
Béla Bartók klæddi
þessi þjóðlög í hans
dæmigerða litríka
búning.
Peter Máté er
fæddur í Roznava í
Tékkóslóvakíu, hann
lærði hjá Ludmilu
Kojanová í Kosice og
Valentinu Kameníková
við Tónlistarakadem-
íuna í Prag. Á náms-
árunum vann hann til
margra verðlauna í
heimalandi sínu og síðar í alþjóð-
legum keppnum, svo sem í Vercelli
og Enna á Ítalíu 1986 og 1989. Pet-
er hefur verið búsettur á Íslandi frá
árinu 1990 og kennir nú við
Listaháskóla Íslands og Tónlistar-
skólann í Reykjavík. Hann hefur
haldið einleikstónleika, leikið ein-
leik með ýmsum sinfóníuhljómsveit-
um og tekið þátt í kammertónleik-
um víða í Evrópu og Banda-
ríkjunum.
Peter Máté leikur
í Vestmannaeyjum
Peter Máté