Lesbók Morgunblaðsins - 10.02.2007, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Bandaríska nýbylgjuundriðBright Eyes frá Nebraska, sem
er listamannsnafn Conor Oberst, er
klár með sjöttu
hljóðversplötu
sína. Kallast hún
Cassadaga og
kemur út á
Saddle Creek
þann 10. apríl
næstkomandi.
Polydor gefur út í
Evrópu. For-
smekk að plöt-
unni verður hægt
að nálgast mánuði fyrr, í líki stutt-
skífunnar Four Winds. Oberst nýtur
liðsinni nokkurra kanóna úr banda-
rísku neðanjarðartónlistarsenunni,
þeirra M. Ward, Gillian Welch og Ja-
net Weiss, sem eitt sinn var í Sleater
Kinney en er nú í Jicks, hljómsveit
Stephen Malkmus.
Oberst, sem nú er á tuttugusta og
sjöunda ári var lengi vel álitin undra-
barn en hann var þetta fjórtán,
fimmtán ára þegar hann tók að dæla
út plötum undir hinum og þessum
nöfnum. Þekktastur er hann fyrir
Bright Eyes verkefnið, en síðustu
plöturnar undir því heitinu komu út í
ársbyrjun 2005, tvö stykki samdæg-
urs. I’m Wide Awake, It’s Morning
þótti meistaraverk en hin, Digital
Ash in a Digital Urn, þótti hörmung.




Enn af unglömbum, hin boru-bratta Arctic Monkeys sló
heldur betur í gegn á síðasta ári með
plötu sinni, Whatever People Say I
Am, That’s What I’m Not. Sú skífa
seldist í 360.000 eintökum fyrstu vik-
una í Bretlandi og á met, enginn
frumburður listamanns hefur selst
jafn vel. Sveitin er leidd af Alex Tur-
ner (fæddur 1986) og útlit sveit-
armeðlima fer með þessa sérbresku
„lads“ ímynd upp á annað stig.
Þessi hljómsveit fólksins aflaði
enda hylli í gegnum myspacesetur
sitt, og er líklega þekktasta dæmið
um árangur þann sem hægt er að ná
í gegnum það kerfi. En nóg um það,
plata nr. 2 kemur út 23. apríl næst-
komandi. Favourite Worst Nig-
htmare er heitið og kemur út á Dom-
ino Records, eins og sú fyrri. Margar
hljómveitir hefðu stokkið um borð
hjá stærra fyrirtæki eftir vinsældir
fyrstu plötunnar en það er ekki til-
fellið hjá Arctic Monkeys, sem virð-
ast harðari en andsk…, og greini-
lega mikið í mun að sýna fram á að
það er vel hægt að sneiða framhjá
hákörlunum og uppskera ríkulega
engu að síður.




Patti Smith, einn af nýrri Íslands-vinum, verður kippt inn í frægð-
arhöll rokksins á næstunni eins og
fram hefur komið.
Hún er þó ekki að
breytast í steingerv-
ing þrátt fyrir það,
en 19. apríl kemur út
tökulagaplatan
Twelve. Smith hyllir
þar tónlistarlegar
hetjur sínar, þar á
meðal Nirvana, Bob
Dylan og Jimi Hendrix. Einnig
verða þarna lög eftir Tears For Fe-
ars, Stevie Wonder og Neil Young. Á
plötunni leika m.a. Tom Verlaine úr
Television, Flea úr Red Hot Chili
Peppers og Richard Robinson úr
Black Crowes. Síðasta hljóðversp-
lata Smith er Trampin’ sem út kom
2004. Smith er ekki óvön tökulaga-
bransanum, þó þetta sé fyrsta breið-
skífa hennar með slíku efni. Þannig
var b-hliðin á fyrstu smáskífu henn-
ar frá 1974, „Piss Factory“, útgáfa af
lag Jimi Hendrix, „Hey Joe“.
TÓNLIST
Bright Eyes
Arctic Monkeys
Patti Smith
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Pönkið á þrjátíu ára afmæli á árinu ogeinnig þrjátíu ára dánarafmæli. Vorið1977 kom út í Bretlandi smáskífa Sex Pi-stols, God Save the Queen, ekki fyrsta
pönkskífan, en sú fyrsta sem kom pönkinu á kort-
ið, vakti hneykslan og reiði um allt Bretland og
fékk umheiminn til að sperra eyrun. Sá vordagur,
27. maí, var líka dánardagur pönksins því þessi
hráa kraftmikla smáskífa með sóðalega grófum og
um leið hápólitískum texta var unnin af upp-
tökustjóra, Chris Thomas, sem unnið hafði með
Bítlunum, Climax Blues Band, Procol Harum,
Pink Floyd og Roxy Music – einum af arkítektum
þeirra tónlistargilda sem pönkarar helst hötuðu.
Þá þegar var pönkið orðið að tísku, hverjum öðr-
um varningi, skemmtiefni.
Í nóvember þetta ár kom svo út fyrsta og síð-
asta breiðskífa Sex Pistols, Never Mind the Bol-
locks Here’s the Sex Pistols, ein af undir-
stöðuplötum rokksögunnar. Á henni voru fyrstu
smáskífur Sex Pistols, Anarchy in the U.K. og
God Save the Queen, og fleiri lög lítt síðri, til að
mynda Holidays in the Sun, Bodies, Submission
og Pretty Vacant.
God Save the Queen vakti á sínum tíma mikið
umtal og almenna reiði almennings enda tóku
menn plötunni sem svæsinni árás á Elísabetu
Bretadrottningu sem fagnaði einmitt aldarfjórð-
ungs valdaafmæli 6. febrúar 1977. Smáskífan var
bönnuð í útvarpi og þótt margar verslanir hafi
neitað að selja hana fór hún hraðferð á toppinn á
smáskífulistanum – þegar listinn var birtur var
eyða þar sem nafn lagsins átti að vera.
Breiðskífan Never Mind the Bollocks, sem kom
út í nóvember 1977, vakti líka talsverðar deilur og
meðal annars voru útgefandinn, Virgin / Richard
Branson, og plötukaupmaður sem stillti skífunni
upp í verslunarglugga kærðir fyrir dónaskapinn
sem mönnum þótti felast í heiti plötunnar („bol-
locks“). Dómari sýknaði þó Branson og verslunar-
eigandann, en nauðugur viljugur því í dómsorðinu
kom fram að honum var það þvert um geð að
sýkna ábyrgðarmenn annarrar eins lágkúru.
Hönnun á umslaginu þótti líka djörf og til marks
um nýja tíma í breskri hönnun á áttunda og ní-
unda áratugnum, en höfundur þess var Jamie
Reid.
Útgáfusaga Never Mind the Bollocks er nokk-
uð ruglingsleg, enda kom platan fyrst út með ell-
efu lögum á og síðan tólf laga útgáfa mánuði síðar.
Eins voru umslögin mismunandi, ýmist var ekkert
á bakinu, ellefu lög eða lög innan um sem ekki
voru á plötunni þegar upp var staðið.
Sex Pistols lifði ekki lengi eftir að platan kom
út; í miðri tónleikaferð Sex Pistols um Bandaríkin
hætti Johnny Rotten í henni og þótt Malcolm
McLaren, guðfaðir sveitarinnar, hafi reynt að
halda í henni lífinu fékk hann ekkert við ráðið.
Eftir stendur mögnuð skífa sem hefur elst einkar
vel, kraftmikið rokkið er eiginlega tímalaust,
klassíkt. Aðalhlutverkið leika þó textar Johnnys
Rottens, beittir og beinskeyttir og víða einkar vel
komist að orði, til að mynda í God Save the Queen:
„There is no future / in England’s dreaming“ og
undir lok lagsins þegar hann hreytir út úr sér
helsta umkvörtunarefni breskra ungmenna á
þessum árum: „no future / no future for you / no
future / no future for me.“
Pönkið er dautt …
POPPKLASSÍK
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Þ
að besta við Smith, eitt af því
marga góða sem þessi eitilharði
rokkskipstjóri býr yfir, er að hann
tekur Woody Allen-vinkilinn á
þetta. Hann dælir plötunum út og
er ekkert að stoppa. Jú, vissulega
koma slappar plötur eða miðlungsgóðar út reglu-
lega en málið er að vera „starfandi“ listamaður.
Og stoppa ekkert eða hika.
Smith virðist vera á miklu flugi um þessar
mundir, er að toppa sig á ævikvöldinu. Tvær síð-
ustu plötur hafa þannig verið framúrskarandi,
eftir þónokkra þurrkatíð þar á undan. Þetta eru
plöturnar The Real New Fall LP (Formerly Co-
untry on the Click) (2003) og Fall Heads Roll
(2005). Að tala um ævikvöld með tilliti til 49 ára
gamals manns (hann verður fimmtugur hinn 5.
mars næstkomandi) þykir kannski helst til gróft,
en hann lítur frekar út fyrir að vera sjötugur.
Ástæðan er mikið sukk og svínarí, nokkuð sem
hann hefur síst gefið eftir í hin síðustu ár.
Allir út!
Forsaga nýjustu plötunnar er æði sérstök, þó að
ekkert þurfi svo sem að koma lengur á óvart
hvað varðar uppátæki Smiths. The Fall var á
tónleikaferðalagi um Bandaríkin síðasta vor er
allt sauð upp úr og þrír meðlimir úr hljómsveit-
inni yfirgáfu hana eftir fjórðu tónleikana og flugu
aftur til Bretlands. Smith hafði víst verið ein-
staklega ólundarlegur í þessum túr, var hellandi
bjór á „starfsmenn“ sína og svolgraði víski linnu-
laust á milli laga. Smith lagði þó ekki árar í bát
og meðlimir úr ýmsum upphitunarsveitum, alls
óþekktum, voru þegar ráðnir í The Fall til að
hægt væri að klára túrinn. Þar eru þeir enn
ásamt auðvitað konu Smiths, hinni ungu og fögru
Elenor Smith sem gekk að eiga Smith árið 2001,
en fortíð hennar er víst nokkuð á huldu. Hinir
eru allt saman Bandaríkjamenn en um þá má
lesa á þessari mjög svo fínu aðdáendasíðu:
www.visi.com/fall (undir biography). Bassaleik-
arinn, Rob Barbato, ku eini meðlimur The Fall
frá upphafi sem hefur mátt skarta alskeggi,
þannig að það er kannski að losna um það jöt-
ungrip sem Smith hefur venjulega á sveit sinni,
en í gegnum hana hafa runnið tugir manna.
Smith er meira að segja með þrjá Breta á vara-
mannabekknum þegar hinir þrír eru ekki tiltækir
og stundum er hann ekkert að hafa fyrir því að
skipta út af, og þannig léku tveir bassaleikarar á
sviðinu síðasta haust.
Smith hefur notað líkingar úr knattspyrnu-
heiminum þegar hann lýsir stjórnunaraðferðum
sínum. Hann lýsir því að menn megi aldrei verða
of nákomnir liðsmönnum sínum, það sé í lagi að
fá sér einn, tvo bjóra með þeim eftir tónleika en
svo sé rétt að láta sig hverfa. Hann segist þá
vilja stokka upp bandið á þriggja ára fresti og
hann haldi mönnum í óvissunni svo allir séu alveg
örugglega á tánum.
Bók
Í opnunarlagi nýju plötunnar, „Over! Over!“,
virðist Smith vera að hugleiða atburði síðustu
mánaða. „I think it’s over now I think it’s end-
ing/I think it’s over now I think it’s beginning“
segir þar og svo fer hann að tala um sjö ára
hringrás sem á sér stað á degi hverjum. Smith
þykir reyndar hörku ljóðskáld, þó að þessar línur
séu kannski ekkert of meitlaðar, og út hafa kom-
ið tvær plötur þar sem hann les upp ljóð sín.
Upptökur á Reformation! Post-TLC hófust
með gamla bandinu en þeim upptökum var svo
lagt. Nýja bandið fór því inn í hljóðver í Los
Angeles og í Rochdale til að taka upp gripinn. Og
Smith hefur lýst því yfir að nýja bandið sé mun
betra en það síðasta (sem var þó að margra mati
einn þéttasti hópurinn sem hafði starfað með
Smith í háa herrans tíð).
Smith er þegar farinn að leggja drög að næstu
plötu og segist skammast sín fyrir það hversu
langan tíma það tók að gera þessa (hálft ár, sem
er enginn tími). Þá er hann að vinna að sjálfs-
ævisögu, Renegade, sem á víst að koma út á
næsta ári. Það verður merk lesning. Vonandi
nær hann að klára hana áður en hann snýr tám
endanlega upp í loft.
Heill þér harðstjóri!
EINN skrautlegasti framvörður rokksins, Mark
E. Smith, hefur nú leitt sveit sína The Fall í
gegnum eld og brennistein í meira en þrjátíu ár,
en brjálsemi sú sem sveitin stríðir við kemur í
langflestum tilfellum frá honum sjálfum. Re-
formation! Post-TLC, tuttugusta og sjötta hljóð-
versplata The Fall, kemur út á mánudaginn.
Mark. E. Smith Hefur haft jötungrip á sveit sinni The Fall.