Morgunblaðið - 10.01.2007, Blaðsíða 32

|miðvikudagur|10. 1. 2007| mbl.is
staðurstund
Bergþóra Jónsdóttir fjallar um
Önnu Netrebko, sem söng sig
úr skúringavinnu og upp á svið
stærstu óperuhúsa heims. » 35
af listum
Nú velta margir fyrir sér hvort
sjálfur Morrissey komi til með
að keppa í Eurovision í ár fyrir
hönd Breta. » 33
tónlist
Að mati Steinunnar Sigurð-
ardóttur má skipta Íslandi í tvo
hluta vegna aukinnar misskipt-
ingar í þjóðfélaginu. » 33
pistill
Iwao Takamoto er látinn en
hann er þekktastur fyrir að
hafa teiknað hundinn geðþekka
Scooby-Doo. » 34
fólk
Jón Þ. Þór fjallar um bókina
Sögu símans í 100 ár sem hann
segir meðal annars vel heppn-
aða og fróðlega. » 34
dómur
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
Þetta er auðvitað heiður ogánægja fyrir mig. Þaðverður spennandi að sjáhvernig verkinu verður
tekið af áhorfendum nú tuttugu ár-
um síðar.“
Þetta segir leikskáldið Birgir
Sigurðsson. Tilefnið er frumsýning
Leikfélags Reykjavíkur í Borg-
arleikhúsinu á morgun á tuttugu
ára gömlu leikriti hans, Degi vonar.
Um afmælissýningu er að ræða því
þann sama dag fagnar LR því að
110 ár eru liðin frá stofnun leik-
félagsins.
Það var einmitt í tilefni 90 ára
afmælis þess sem verkið var upp-
runalega frumsýnt í Iðnó, þá í leik-
stjórn Stefáns Baldurssonar. Við-
tökur áhorfenda sem gagnrýnenda
voru vægast sagt góðar og urðu
sýningar í Iðnó rúmlega 90 talsins
áður en yfir lauk. Verkið var auk
þess tilnefnt af Íslands hálfu til
bókmenntaverðlauna Norð-
urlandaráðs árið 1989 en hafði árið
áður verið tekið upp fyrir sjónvarp.
Í kjölfarið fylgdu svo uppsetningar
utan landsteinanna, bæði vest-
anhafs og á Norðurlöndunum.
Það á fyrir fáum íslenskum leik-
skáldum að liggja að sjá verk sín
sett upp oftar en einu sinni af at-
vinnuleikhópi. Þegar slíkt er nefnt
við Birgi segir hann að uppfærsla
LR á Degi vonar sé sennilega ein
fárra þar sem verka sé endursýnt á
meðan höfundur þess er enn á lífi.
„Og það er auðvitað mjög skemmti-
legt að upplifa það lifandi en ekki
dauður,“ bætir hann hlæjandi við
áður en áfram er haldið á al-
vörugefnari nótum.
Endursýningar hluti af leiklist-
arhefð hverrar þjóðar
„Meðal allra þjóða er endursýn-
ing á innlendum verkum í atvinnu-
leikhúsum hluti af leiklistarhefð.
Það er sannarlega tími til kominn
að fólk átti sig á þessum þætti í
hefðinni og leikhús taki upp ein-
hver af þeim íslensku verkum sem
hafa verið sýnd á undanförnum
áratugum og leyfi nýjum kyn-
slóðum að kynnast þeim,“ segir og
Birgir bætir því við að sum þessara
verka hljóti að hafa staðist tímans
tönn.
Á það hvernig hans eigið verk
hafi elst treystir hann sér hins veg-
ar ekki að leggja dóm. „Ég er
kannski ekki rétti maðurinn til að
meta það. En fyrst leikritið heitir
nú einu sinni Dagur vonar er þá
ekki rétt að vera bjartsýnn á fram-
gang þess?
Hvað um það þá setur leikhúsið
verkið væntanlega upp vegna þess
að það telur það vera þess virði,“
bendir Birgir á. „Og ég get sagt til
gamans að verkið var sýnt fyrir
tveimur, þremur árum af þriðja
bekk leiklistardeildarinnar í
Listaháskólanum í Ósló. Mér skilst
að það hafi lukkast mjög vel. Og
fyrst það gat lukkast í Ósló, hvers
vegna ekki í Reykjavík?“
Vinsældirnar komu á óvart
Dagur vonar er íslenskt fjöl-
skyldudrama um reykvíska fjöl-
skyldu á sjötta áratugnum. Leik-
urinn gerist inni á heimili
ekkjunnar Láru sem býr með
þremur stálpuðum börnum sínum,
sonunum Reyni og Herði og dótt-
urinni Öldu en hún á við geðræn
vandamál að stríða. Fylgst er með
samskiptum Láru og barnanna en
einnig samskiptum hennar við elsk-
huga sinn Gunnar, atvinnulausan
alkóhólista sem kemur fjölskyld-
unni í uppnám. Birgir segir að sök-
um dramatískrar sögunnar hafi vin-
sældir þess komið sér verulega á
óvart á sínum tíma.
„Verkið er náttúrlega hádrama-
tískt og á köflum jafnvel hrottalegt.
Ég gat því ekki reiknað með þess-
um viðtökum því það er mjög
óvenjulegt að svona hádramatískt
verk fái viðtökur af þessu tagi,
hvað þá njóti slíkra vinsælda.“
Leikskáldið á augljóslega góðar
minningar frá uppfærslu LR í Iðnó.
„Hún var óskaplega skemmtileg
m.a. að því leyti til að þarna komu
fram tveir ungir leikarar sem voru
að stíga sín fyrstu spor, Þröstur
Leó Gunnarsson og Valdimar Örn
Flygenring. Það var voða gaman að
fylgjast með þeim, nokkuð sem ég
gleymi aldrei.
Ég gleymi í sjálfu sér heldur
aldrei áhrifum verksins. Maður
skynjaði svo sterkt hvernig það
náði til áhorfenda. Þessi ósýnilegi
veggur sem er oft á milli sviðs og
áhorfendalsalar hvarf. Þetta er
óskastund í lífi hvers leikskálds
sem maður getur ekkert búist við
að komi mörgum sinnum á ævinni.
En þegar ég horfi á nýja leikara
gera þetta í dag hugsa ég ekki á
forsendum sem tilheyra fortíðinni.
Ég er mjög ánægður með þá leik-
ara sem hlut eiga að máli, get ekki
séð annað en að þeir séu að gera
mjög vel. Þannig að ég kvíði engu.
Ég er bara spenntur, hlakka til.“
Inngrip nýrra tíma spennandi
Leikskáldið játar að hafa stungið
nefi af og til inn á æfingar en árétt-
ar að á milli hans og leikstjórans
Hilmis Snæs Guðnasonar ríki full-
komið traust. Hann ber enda Hilmi
vel söguna, segir hann ekki ein-
ungis vera frábæran leikara heldur
sömuleiðis mjög næman leikstjóra.
Uppsetningu Hilmis segir hann
bera þess merki að tímarnir hafi
breyst, bæði innan leikhússins og
utan þess.
„Það er mjög spennandi að sjá
hvernig nýir tímar grípa inn í svið-
setninguna á verkinu. Það er margt
í sviðsetningu verksins núna sem
hefði aldrei verið hægt að gera fyr-
ir tuttugu árum. Það er ekki bara
spurning um tækni heldur viðhorf í
tímanum. Menn nálgast hlutina á
annan hátt núna en þeir gerðu þá.
Ég ætla ekki að upplýsa hvernig en
það blasir við að ég verð mjög
ánægður með þessa uppsetningu.
Ekki spurning!“
Hádramatískt afmælisverk
Morgunblaðið/Kristinn
Dagur vonar í dag Gunnar Hansson og Sigrún Edda Björnsdóttir í hlutverkum sínum.
Fyrir tuttugu árum Valdimar Örn Flygenring og Margrét Helga Jóhann-
esdóttir í hlutverkum sínum í Degi vonar árið 1987.
Leikskáldið Birgir Sigurðsson segist hlakka til frumsýningar Leikfélags Reykjavíkur á Degi vonar
nú sléttum tuttugu árum eftir að verkið var fyrst frumsýnt á fjölum Iðnó við afbragðsundirtektir
Eftir Birgi Sigurðsson.
Leikarar: Birgitta Birgisdóttir,
Ellert A. Ingimundarson, Gunnar
Hansson, Hanna María Karlsdóttir,
Rúnar Freyr Gíslason og Sigrún
Edda Björnsdóttir.
Hár og förðun:
Sigríður Rósa Bjarnadóttir.
Hljóð: Jakob Tryggvason.
Ljós: Kári Gíslason.
Tónlist: Egill Ólafsson.
Búningar: Dýrleif Ýr Örlygsdóttir
og Margrét Einarsdóttir.
Leikmynd: Vytautas Narbutas.
Leikstjórn: Hilmir Snær Guðnason.
Dagur vonar
MEÐAL þeirra
leikara sem
tóku þátt í upp-
færslu Leik-
félags Reykja-
víkur á Degi
vonar fyrir tutt-
ugu árum er
Sigurður Karls-
son. Sigurður,
sem lék Gunn-
ar, segir uppfærsluna eina þeirra
sem standi upp úr á ferlinum.
„Fyrir það fyrsta er þetta alveg
frábært leikrit. Við sem vorum að
vinna við uppfærsluna vissum það
svo sem allan tímann en við áttum
nú kannski ekki von á að leikriti af
þessari tegund yrði svona vel tekið.
Það spillti svo ekki fyrir þegar í ljós
kom að það voru ekki bara við sem
kunnum að meta það.“
Sigurður segir glímu sína við
Gunnar minnisstæða ekki síst fyrir
það hve vel hlutverkið sé skrifað.
Hann upplýsir jafnframt að hann
hafi ekki leikið Gunnar út frá fyr-
irfram gefnum forsendum. „Ég hef
aldrei leikið vonda né góða menn,
bara mismunandi menn. Svo fer
það eftir því hvernig höfundurinn
hefur skrifað hlutverkið hvort hann
kemur út sem vondur eða ekki.“
Forréttindi að fá að taka þátt
Í ár er það
Ellert A. Ingi-
mundarson sem
spreytir sig í
hlutverki
Gunnars. Ellert
segir það for-
réttindi að taka
þátt í uppfærsl-
unni.
„Það er bara
alveg æðislegt.
Það er alltof sjaldan sem maður
fær tækifæri til þess að vinna að
svona góðu íslensku leikriti. Þar á
ofan er þetta góður hópur fólks sem
vinnur að sýningunni auk þess sem
það hefur verið gaman að vinna
með Hilmi.“
Að sögn Ellerts hefur leikritið
elst vel. „Þetta er það vel skrifað
leikrit að það stendur alveg fyrir
sínu. Þetta leikur sig eiginlega
sjálft, svo að segja. Við þurfum
ekkert að berjast fyrir því, sem
gerir hlutina vissulega auðveldari.“
Ellert var meðal þeirra fjöl-
mörgu sem sáu sýninguna árið
1987. Hann segir uppfærslurnar
eðlilega vera ólíkar. „Þar sem það
er leikið svo mikið á tilfinningunni
verða sýningarnar óhjákvæmilega
ólíkar með nýjum leikurum,“ segir
hann og tekur fram að góður leikur
sé honum minnisstæður frá sýning-
unni fyrir tuttugu árum.
„Frábært
leikrit“
Sigurður Karlsson
Ellert A.
Ingimundarson