Morgunblaðið - 10.01.2007, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 2007 35
menning
HÚN ferðast ekki milli staðameð fimm ferðatöskur,koffort eða Vuitton-
töskur, talar ekki um sjálfa sig í
þriðju persónu, talar um galla sína
ekkert síður en kosti, og hefur
enga sérstaka þörf fyrir að gera lít-
ið úr keppinautum sínum. Hún er
ein skærasta stjarnan á óperuhimn-
inum í dag, þykir engu að síður al-
veg ótrúlega laus við dívustæla,
heitir Anna Netrebko, er 35 ára
sópran og kemur frá Rússlandi.
Það er í sjálfu sér eftirtektarvert
að það skuli þykja fréttnæmt að
heimsfræg óperusöngkona sé
kenjalaus. Svona er hún bara: hrein
og bein, ærleg og jarðbundin. Engu
að síður keppast erlend blöð og
tónlistartímarit – og glanstímaritin
líka – um að fá Önnu Netrebko í
viðtöl, og hún er ekkert of góð með
sig fyrir svoleiðis nokkuð. Það eru
engar tiktúrur að segja frá, engir
skandalar, engar uppákomur af
rifrildum við óperuforstjóra, held-
ur bara hún og söngurinn.
  
Kannski kemur þetta til af upp-runa Önnu í óperunni. Feril
sinn hóf hún innan veggja Marinku
í Pétursborg, hins óviðjafnanlega
Marijinskí leikhúss sem áður hét
Kírov. Ekki slæmur staður að byrja
á hugsa eflaust margir, þar til í ljós
kemur að þangað var Anna Net-
rebko ráðin sem skúringakona.
Þökk sé árvökulum stjórnanda
þar á bæ, snillingnum Valerí Gher-
giev, að hafa lagt við hlustir þegar
ræstingadaman sönglaði við kúst-
inn sinn um ganga þessa fornfræga
leikhúss; hann tók hana í söng-
fóstur, kom henni til mennta í list-
inni, og loks á sviðið fáum árum
síðar. Hvaða væntingar skyldi
manneskja hafa við ráðningu sem
skúringakona í óperuhúsi? Það má
guð vita, en víst er að ævintýri
stúlkunnar frá Krasnodar steig
henni ekki til höfuðs, hún greip
tækifærið hógvær og nýtti það.
  
En auðvitað er það ekki svo aðþað eina sem heimurinn sjái
við Önnu Netrebko sé ólæsið á
handbók dívunnar. Hún þykir ein-
faldlega ein stórkostlegasta söng-
kona sem hefur komið fram á sjón-
arsviðið í langan tíma. Rödd
hennar er líkt við rödd Maríu Cal-
las, en ef til vill eru líkindi þeirra
fremur fólgin í því að ferill þeirra
er svipaður, Netrebko er að syngja
sömu bel canto-hlutverkin og Cal-
las söng, og af sömu tilfinningu og
músíkgáfu og með allan þann sviðs-
sjarma sem gerði grísku dívuna að
goðsögn. Bellini og Donizetti eru
hennar menn, Amina í La Sonnam-
bula, Lucia í Luciu di Lammermo-
or, Júlía í I Capuleti e i Montecchi
og Adina í Ástardrykknum, María
Stúart og Anna Bolena. Og svo er
það toppurinn í bel canto-
óperunum, Norma. „Það eru allir
að segja mér að syngja hana, en
það er bara svo erfitt,“ sagði hún í
viðtali nýlega. „Og maður þarf að
syngja það hlutverk algjörlega full-
komlega.“
Hún gerir kröfur til sjálfrar sín,
en er ekkert að fela það sem hún
telur sig ekki ráða við. Í sama við-
tali sagði hún að sum hlutverk
Donizettis væru allt of erfið fyrir
sig, því þau krefðust þess að söng-
konan hefði fullkomna stjórn á
andardrættinum. Aðspurð hvort
hún hefði það ekki svaraði hún með
svakalegri grettu: „Jú,jú, stundum,
en ég er að vinna í þessu.“
  
Anna Netrebko er á sigurför umheiminn. Og hlutverkin eru
miklu fleiri en þau sem hér hafa
verið nefnd. La traviata er eitt af
hennar bestu, Donna Anna, Gilda,
Susanna, Zerlina og Manon – og
svo þær rússnesku: Ljúdmíla, Ni-
netta, Marfa og fleiri. Röddin þykir
hreint ótrúleg: „dökkgullin á skar-
latsflaueli,“ eins og haft var eftir
einum gagnrýnanda. Á síðustu ár-
um hefur hún lagt hvert óp-
eruhúsið á fætur öðru að fótum sér,
Salzborgarhátíðina og fleiri slíkar.
Carnegie Hall er eftir, hún átti að
vera með einsöngstónleika þar á
liðnu ári en treysti sér ekki þegar
til átti að taka, fannst hún ekki orð-
in nógu góð, því einsöngstónleikar
krefðust svo miklu meira en söng-
urinn í óperunni. En nú er hún búin
að lofa að syngja þar á þessu ári,
með Dimitri Hvorostovskíj sér við
hlið, en hann verður gestur
Listahátíðar í vor.
  
Það verður spennandi að fylgjastmeð þessari óvenjulegu söng-
konu, og frábært yrði að fá hana
hingað áður en langt um líður.
Gagnrýnendur, sem oft verða uppi-
skroppa með stóru orðin, tala um
„kraftaverk“, „aldarundur“, „af-
burðasöng“, söngkona sem Net-
rebko komi ekki fram á sjón-
arsviðið nema á margra áratuga
fresti. „Það besta síðan Pavarotti,“
segja aðrir. Öllum ber þó saman
um að hispurslaus framkoman og
alþýðlegt viðmótið sé síður en svo
til að skemma fyrir, hér sé efni í
stjörnu sem allir geti elskað og dáð
– líka óperustjórar.
Stórkostleg stjarna án stæla
Ljósmyndari: Peter Rigaud, birt með leyfi Deutsche Grammophone
Netrebko Hún er stundum kölluð: Hin rússneska María Callas, vegna þess að hún hefur allt sem til þarf: einstaka
rödd, mikla leikhæfileika, fegurð og þokka og mjög persónulegan stíl.
AF LISTUM
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
»En auðvitað er þaðekki svo að það eina
sem heimurinn sjái við
Önnu Netrebko sé ólæs-
ið á handbók dívunnar.
Hún þykir einfaldlega
stórkostleg söngkona.
 Fædd: 18. september 1971.
 Foreldrar: Larissa og Júrí.
 Velgengni í æsku: Fimleikar.
 Þoldi ekki: Körfubolta og tölvur
 Fyrsta starf: Ræstingar
í Marijinskí.
 Fyrsti söngkennarinn:
Tamara Novichenko.
 Mentorar: Renata Scotto
og Valery Gergiev.
 Fyrsta sviðshlutverk: 16 ára,
sem afturhluti fugls.
 Fyrsta óperuhlutverkið: 22 ára,
Súsanna í Brúðkaupi Fígarós.
 Heimspeki: Rússar þurfa alltaf
einhvern skít í sínu lífi, ef allt
gengur að óskum, finnst þeim eitt-
hvað að.
 Elskar: Að hitta vini sína, fara í
bíó, diskótek og að borða.
 Þolir ekki: Langar flugferðir
og golf.
 Uppáhaldsleikarar: Brad Pitt
og Vivian Leigh.
 Uppáhaldsmynd: Drakúla.
 Stærsta afrek utan sviðs: Sigraði í
can-can keppni í næturklúbbi
í Pétursborg.
 Hlustar á: MTV, Justin Timber-
lake, Robbie Williams og
Christinu Aguilera.
 Ef ekki óperusöngkona:
Skurðlæknir eða listmálari.
 Uppáhaldsmatur: Sushi, nei
annars, ALLT!
 Uppáhaldsdrykkur: Rauðvín og
Veuve Clicquot kampavín.
 Uppáhaldsbækur: Meistarinn og
Margaríta eftir Búlgakov og Á
hverfanda hveli eftir Mitchell.
 Búseta: Sótti um austurrískan
ríkisborgararétt á síðasta ári.
Kenjalausa
andhetjan
Anna
Netrebko
SAFNARÁÐ stendur fyrir málstofu í dag klukkan 12
til 13 í fyrirlestrasal Þjóðminjasafns Íslands.
Málstofan ber yfirheitið Samvinna bóka-, minja- og
skjalasafna, en það er heiti meistaraverkefnis Arnar
Hrafnkelssonar í opinberri stjórnsýslu.
Í rannsókn sinni skoðaði Örn á hverju samvinna
safna er grundvölluð og með hvaða hætti skuli staðið
að henni svo hún sé líkleg til að skila árangri.
Samvinna bóka-, minja- og skjalasafna er skoðuð út
frá kenningum um skipulagsheildir og stefnumótun.
Örn mun kynna niðurstöður verkefnisins og svara
spurningum á málstofunni.
Örn Hrafnkelsson er forstöðumaður handritadeilda
Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns.
Örn lauk MPA-prófi í opinberri stjórnsýslu frá Há-
skóla Íslands í október 2006 og MA-prófi í sagnfræði
frá sama skóla 1998.
Málstofan er opin öllum og það er enginn aðgangs-
eyrir.
Málstofa safnaráðs
um samvinnu safna
Morgunblaðið/Gísli Sigurðsson
Þjóðminjasafnið Málstofa Safnafélagsins fer fram í dag í Þjóðminjasafninu.
begga@mbl.is