Morgunblaðið - 22.01.2007, Qupperneq 12

12 MÁNUDAGUR 22. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Samningurinn um norsk-íslenzku síldina er einn sámikilvægasti sem gerðurhefur verið á síðustu árum.
Hann tryggir sjálfbærar veiðar og
kemur í veg fyrir ólöglegar veiðar og
veiðar umfram ráðleggingar fiski-
fræðinga. Hann tryggir til framtíðar
arðbæra nýtingu þessa mikilvæga
fiskistofns. Þessi feiknastóri síld-
arstofn skilar nú tekjum upp á tugi
milljarða króna fyrir þjóðirnar sem
nýta hann og svo ætti að geta verið
til framtíðar. Markaðir fyrir síldina
til manneldis aukast stöðugt og í
framtíðinni má gera ráð fyrir því að
Kínverjar kaupi síld í vaxandi mæli.
Þar að auki er stöðugt aukin eft-
irspurn eftir fiskimjöli og lýsi og því
góður kostur að bræða síldina líka.
Íslenzku samninganefndarmenn-
irnir undir forystu Stefáns Ás-
mundssonar hafa skilað íslenzku
þjóðinni afar góðri niðurstöðu.
Norðmenn hafa krafizt verulegrar
aukningar á hlutdeild sinni á kostn-
að annarra undanfarin ár og hefur
óbilgirni þeirra leitt til ofveiði á síld-
inni undanfarin fjögur ár. Mest þó í
fyrra, er veitt var um nærri þriðjung
umfram ráðleggingar fiskifræðinga.
Norskir útgerðarmenn hafa stöðugt
krafizt aukinnar hlutdeildar, þrátt
fyrir þá augljósu staðreynd að síldin
er farin að taka upp sitt gamla
göngumynstur og heldur sig í aukn-
um mæli í Síldarsmugunni og inni í
íslenzku lögsögunni. Það er gam-
alkunn staðreynd að mikið vill
meira. Markmið Norðmanna í þess-
um samningum var að ná 65% hlut-
deild, en samkvæmt fyrri samningi,
sem þeir rufu á sínum tíma, var hlut-
deild þeirra 57%. Frá því að farið
var að semja um nýtingu síldarinnar
hafa Norðmenn aldrei haft meiri
hlutdeild. Þegar þeir á síðasta ári
juku heimildir sínar einhliða um
nærri þriðjung, gerðu hinar þjóð-
irnar það líka, þannig að raunveru-
leg hlutdeild Norðmanna jókst nán-
ast ekkert. Norska samninganefndin
undir forystu utanríkisráðuneytisins
komst nú að þeirri niðurstöðu að
mikilvægast væri að ná samningi og
það var ljóst að aldrei næðist sam-
komulag um 65% til handa Norð-
mönnum.
Norsku útgerðarmennirnir gengu
þá af samningafundi og sökuðu
samninganefndina um linkind og eft-
irgjöf. Þeir eru öskureiðir og bölsót-
ast svo einkum út í það að Íslend-
ingar skuli fá aðgang að norsku
lögsögunni til að taka hluta hlut-
deildar sinnar, en nefna það ekki
einu orði að hinar samningsþjóð-
irnar, Færeyingar, Rússar og ESB,
geta tekið nánast allar sínar heim-
ildir innan lögsögu Noregs. Þeir
halda því fram að með samningum
hafi Norðmenn gefið viðsemjendum
sínum síld að verðmæti þriggja
milljarða króna. Verðmæti hluta
Norðmanna upp úr sjó er að þeirra
mati 25 milljarðar króna. Það er um
sex sinnum meira en aflaverðmæti
hlutdeildar Íslands. Þeir halda því
líka fram að með aðgangi Íslands að
norsku lögsögunni, muni Íslend-
ingar eyðileggja fyrir þeim mark-
aðinn fyrir frysta síld í Póllandi. Það
er svo sem allt í lagi að Norðmenn
haldi að þeir geti slegið eign sinni á
ákveðna markaði, en þeir virðast
ekki skilja það að hvort sem Íslend-
ingar veiða sína síld innan norskrar
lögsögu eða ekki, mun hún keppa við
þá á mörkuðum fyrir frysta síld.
Staðreyndin er sú að þeir eru
hræddir við samkeppni og vilja úti-
loka hana. Alls staðar þar sem Norð-
menn og Íslendingar keppa á mörk-
uðum fyrir sjávarafurðir hafa
Íslendingar betur. Það svíður Norð-
mönnum en þeir geta engum um
kennt nema sjálfum sér. Árinni
kennir illur ræðari.
Árinni kennir illur ræðari
Bryggjuspjall
Hjörtur Gíslason
hjgi@mbl.is
» Alls staðar þar sem
Norðmenn og Íslend-
ingar keppa á mörk-
uðum fyrir sjávaraf-
urðir hafa Íslendingar
betur
HEIMSAFLINN á árinu 2004 nam
95 milljónum tonna og jókst um 4,8
milljónir tonna frá árinu 2003 en þá
var aflinn 90,2 milljónir tonna. Perú-
ansjósa er sú fisktegund sem lang-
mest er veitt af í heiminum eða 10,7
milljónir tonna sem er 72% aukning
frá fyrra ári. Hlutfall Perúansjósu af
heimsaflanum er 11,2%. Á eftir an-
sjósunni var mest veitt af Alaskaufsa
2,7 milljónir tonna eða 2,8% og kol-
munni var í þriðja sæti en af honum
veiddust 2,4 milljónir tonna eða 2,6%
heildaraflans.
Þetta kemur fram í samantekt
Hagstofu Íslands. Ef litið er á fisk-
tegundir sem Íslendingar veiða, að
kolmunna undanskildum, þá var
heimsafli síldar 2 milljónir tonna og
var hún í fimmta sæti yfir mest
veiddu tegundirnar. Loðnuaflinn
nam 660 þúsundum 2004 og hafði
dregist verulega saman milli ára,
annað árið í röð, var tæpar 2 millj-
ónir tonna árið 2002. Af þorski bár-
ust á land tæp 900 þúsund tonn.
Tuttugu ríki voru með afla yfir einni
milljón tonna árið 2004 og nam sam-
anlagður afli þessara ríkja tæpum 69
milljónum tonna eða 76,6% af heims-
aflanum.
Aflahæsta þjóðin er sem fyrr Kín-
verjar með 16,9 milljónir tonna eða
17,8% en næstir koma Perúmenn
með 9,6 milljónir tonna eða 10,1%.
Íslendingar hafna í 13. sæti á þessum
lista með 1,8% heildaraflans og falla
þar með um eitt sæti frá árinu 2003.
Úr Kyrrahafi komu 53,5 milljónir
tonna eða um 56,3% heimsaflans en
úr Atlantshafi kom 21 milljón tonna
eða 22,1%. Afli úr innhöfum og vötn-
um var 9,2 milljónir tonna árið 2004
eða 9,7%. Stærsti hluti heimsaflans
fæst í Asíu eða 49,1%.
Heildarafli úr Norðaustur-Atl-
antshafi var 10 milljónir tonna árið
2004 sem er svipaður afli og árið
2003. Best voru aflabrögð hjá Norð-
mönnum sem veiddu 2,5 milljónir
tonna eða 25,2% en næst komu Ís-
lendingar með 1,7 milljónir tonna
eða 17,2%. Danir veiddu 1,1 milljón
tonna og Rússar 0,9 milljón tonna.
Hlutur Dana af heildaraflanum var
10,9% en Rússa 9%.
Tvær fisktegundir úr Norðaustur-
Atlantshafi veiddust í yfir einni millj-
ón tonna. Mest veiddist af kolmunna
2,4 milljónir tonna eða 24,2%. Af síld
veiddust tæplega 1,8 milljón tonn
eða 17,6%, sem er svipaður afli og á
undanförnum árum. Loðnuaflinn
dróst verulega saman annað árið í
röð, nam 0,6 milljón tonna eða 6,2%
árið 2004 en tæpum 2 milljónum
tonna árið 2002. Af botnfisktegund-
um veiddist mest af þorski, 860 þús-
und tonn og ufsaaflinn var 389 þús-
und tonn.
Heildaraflinn úr Norðvestur-Atl-
antshafi árið 2003 nam 2,4 milljónum
tonna, sem er svipaður afli og síðustu
ár. Bandaríkjamenn og Kanada-
menn veiða stærsta hluta þessa afla
eða 86,6% samanlagt, þar af var afli
Bandaríkjamanna 1,2 milljónir tonna
eða 49,5% en afli Kanadamanna nam
872 þúsund tonnum eða 37%.
Tuttugu ríki með meira
en milljón tonna afla
Íslendingar í 13.
sæti með 1,8%
heildaraflans
árið 2004
() *)+)

,   --./#00%
 
 
 
      








 
 

 
-&0
-0&
-$$-$
-&'-$'
.1'
*
)  
 !"  # 
!  "$" 


 





%& '(
)

& 

 * & +
 , !-

 



 










!
"#


$!!

%

& '(
)
##!*
+ 
,!

-*
./ 
-0
-
!
'
!!

12
3
 3 3 3 *
) 22
)
2*
 --./#00%
2
* ,*
)   #00%
   



3
 3 3 3 3
 3 3 3 3
 3 3 3 3
 3 3 3 3
 3 3 33
 3 3 3



















 
ÚR VERINU
Eftir Kristin Benediktsson
krben@internet.is
FULLKOMINN skelblásari sem er
hannaður og smíðaður í Martaki ehf. í
Grindavík er á leið til kaupandans,
Royal Greenland, í Quebec í Kanada.
Blásarinn er hannaður af Vilhelm
Þórarinssyni, tæknimanni Martaks.
Tækið er liður í markaðsátaki sem
fyrirtækið hefur staðið fyrir eftir að
lægð komst í rækjuiðnaðinn á Íslandi
fyrir nokkrum árum.
Martak ehf. var stofnað í Grinda-
vík árið 1995 til að sérhæfa sig í að
þjónusta rækjuvélar og smíða nýjar
vélar fyrir rækjuverksmiðjur á Ís-
landi og erlendis. Í viðtali við Morg-
unblaðið sagði Ómar Ásgeirsson
framkvæmdastjóri að mikill upp-
gangur hefði verið hjá fyrirtækinu á
undanförnum árum þrátt fyrir mikla
niðursveiflu í rækjuiðnaðinum en það
sem gerði gæfumuninn var að með
stofnun dótturfélags í St. John’s í
Kanada árið 1997 hefur verið mikill
stígandi í verkefnum bæði í Kanada
og eins í Bandaríkjunum.
Framleiða varahluti
Undir þetta tekur Svanþór Ey-
þórsson, framleiðslu- og innkaupa-
stjóri fyrirtækisins, og bætir við að
auk þess að þjónusta rækjuiðnaðinn
með framleiðslu á nýjum vélum sem
þeir hanna sjálfir, þá sé aðalstarfsemi
Martaks að framleiða rækjuvalsa og
aðra varahluti fyrir allar rækjupill-
unarvélar í rækjuverksmiðjum, hvort
sem þær eru kanadískar, bandarísk-
ar, íslenskar eða norskar. „Við kapp-
kostum að eiga alla varahluti, þar
með talið rækjuvalsa, en einungis er
notað úrvals hráefni í gúmmívalsa
sem skilar hámarks afköstum, nýt-
ingu og endingu,“ segja þeir félagar
og bæta við að til að mæta lægðinni
sem gekk yfir var starfsemin útvíkk-
uð og nú er ekki lengur byggt ein-
göngu á að þjónusta rækjuvélar.
Markmiðið að halda velli
„Í fyrirtækinu er unnið að marg-
víslegum verkefnum þar sem smíðað
er úr ryðfríu stáli eingöngu enda er-
um við gríðarlega vel tækjum búnir
sem er undirstaðan að góðu gengi.
Við smíðum fyrir kjúklingavinnslur,
hvers konar bolfiskvinnslur í fiskiðn-
aði, svo sem sprautusöltunarvélar og
færibönd, og er Marel þar stór við-
skiptavinur í erlendum verkefnum.
Þá eru verkefni sem tengjast bygg-
ingariðnaðinum alltaf af og til,“ segja
þeir Ómar og Svanþór og bæta við að
hjá fyrirtækinu í Grindavík vinni um
17 manns en í Kanada 3–5 manns og
er stóra markmiðið að halda velli í
greininni þrátt fyrir tímabundna erf-
iðleika í rækjuiðnaðinum hér heima.
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Forustan Svanþór Eyþórsson, framleiðslu- og innkaupastjóri Martaks ehf.,
lengst til vinstri, þá eigendurnir Vilhelm Þórarinsson tæknimaður og Óm-
ar Ásgeirsson framkvæmdastjóri fyrir framan lager af gúmmivölsum í
rækjupillunarvélar.
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Útflutningur Starfsmenn Martaks ehf. koma hluta skelblásarans nýja fyrir
í gámi og gera allt klárt til útflutnings.
Skelblásari frá Mar-
taki seldur til Kanada