Morgunblaðið - 30.05.2007, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KÍNA OG UMHEIMURINN
Nú orðið er varla hægt að opnaalþjóðleg viðskiptadagblöð ánþess að Kína komi þar við
sögu. Athygli umheimsins beinist að
Kína. Vangaveltur fjármálamannanna
snúast um það hvað muni gerast í
Kína. Má búast við að fjármálamark-
aðurinn í Kína geti hrunið á næstunni
eins og Alan Greenspan, fyrrverandi
seðlabankastjóri Bandaríkjanna, gef-
ur í skyn?
Munu Kínverjar halda áfram að
nota gífurlegan gjaldeyrisvarasjóð
sinn til þess að fjárfesta í fyrirtækjum
í Bandaríkjunum eins og þeir gerðu
fyrir skömmu á þann veg, að athygli
vakti á Wall Street?
Allra augu beinast að Kína.
Það eru nokkur ár síðan íslenzk fyr-
irtæki fóru að kynna sér möguleikana
í Kína og nú þegar hafa sum þeirra
hafið starfsemi þar.
Engin spurning er um það, að Kína
verður eitt mesta stórveldi 21. aldar-
innar. Áhrif þess munu ná um allan
heim. Raunar má segja hið sama um
fleiri ríki í Asíu, sem nú þegar eru orð-
in mikil efnahagsveldi eða hafa hafið
þá vegferð.
Við Íslendingar eigum að leggja
áherzlu á að rækta tengsl okkar við
Kína og önnur helztu ríki í Asíu. Það
eigum við að gera bæði pólitískt og á
vettvangi viðskipta. Við starfrækjum
nú sendiráð í Kína, í Japan og á Ind-
landi. Þótt mörgum hafi þótt nóg um
þann mikla kostnað, sem leiðir af
rekstri þessara sendiráða í ríkjunum
þremur, er alveg ljóst að ákvörðun um
að opna þau hefur í grundvallaratrið-
um verið rétt.
En jafnframt skiptir miklu máli að
þau séu virk bæði í því að efla pólitísk
tengsl en einnig viðskiptaleg. Við bú-
um að því að fulltrúar kínverskra
stjórnvalda voru á tímabili afar dug-
legir við að heimsækja Ísland, raunar
í svo ríkum mæli, að menn veltu því
fyrir sér hér hvað fyrir þeim vekti.
Hver sem ástæðan er fer ekki á milli
mála, að vegna þessara heimsókna
þekkja áhrifamenn í Kína vel til Ís-
lands og íslenzkra sjónarmiða.
Það ætti að verða eitt helzta verk-
efni utanríkisþjónustu okkar á næstu
árum að rækta tengslin við þessi stóru
og öflugu efnahagsveldi í Asíu. Þau
tengsl munu skila sér þegar líður á 21.
öldina á margan hátt. Fyrst og fremst
þó í formi aukinna viðskipta, sem eiga
að geta orðið okkur til hagsbóta.
Við njótum þess í samskiptum við
ríkin í Asíu eins og víða annars staðar
að við höfum engra annarra pólitískra
hagsmuna að gæta en þeirra hags-
muna, sem snúa að góðum samskipt-
um við allar þjóðir heims.
En vegna þess að við erum fá og
smá verðum við að velja vel eftir
hverju við leitum í slíkum samskiptum
og við hvaða þjóðir við viljum efla
tengslin.
Fram til þessa höfum við tekið rétt-
ar ákvarðanir. En samhliða þeim
tengslum, sem þegar eru fyrir hendi,
er mikilvægt að auka þekkingu ungra
Íslendinga á tungumálum þessara
þjóða.
BARSMÍÐAR Í BORGINNI
Tilhæfulausar árásir, hnífstungurog limlestingar. Blóðið rennur í
taumum. Menn eru lokkaðir inn í
skúmaskot að næturlagi til þess að
hægt sé að ræna þá og ganga í skrokk
á þeim. Minnsta áreiti getur leitt til
hrottalegra líkamsmeiðinga. Ein-
hvern tímann þótti fréttnæmt þegar
maður var barinn til óbóta í Reykja-
vík. Nú telst það ekki viðburður. Við-
varandi ástand er ekki frétt. Ofbeld-
islaus helgi myndi sæta tíðindum. Þá
fyrst yrði tilefni til að tala við sálfræð-
inga og félagsfræðinga. En ofbeldið
er hversdagslegt og líkamsárásunum
fjölgar. Á forsíðu Morgunblaðsins í
gær vitnar Stefán Eiríksson í tölfræði
ríkislögreglustjóra um afbrot þess
efnis að hegningarlagabrotum hafi
fjölgað. „Hér á höfuðborgarsvæðinu
er fyrst og fremst um að ræða líkams-
árásir sem gerðar eru í miðbæ
Reykjavíkur aðfaranótt laugardags
og sunnudags,“ segir hann.
Eftir fréttum að dæma er ekki
óhætt að fara í miðbæinn eftir mið-
nætti um helgar. Slík ferð er í það
minnsta á eigin ábyrgð. Vitaskuld er
rétt að ítreka mikilvægi þess að vera
var um sig í bænum þegar margt fólk
er úti að skemmta sér. En það er eng-
in ástæða til að sætta sig við að
ástandið skuli vera þannig að stór
hópur fólks þorir ekki að vera á ferli í
miðbænum á tilteknum tímum dags.
Reykjavík er ekki í villta vestrinu.
Reykjavík er ekki í Mið-Austurlönd-
um. Reykjavík er ekki stórborg með
risavöxnum fátækrahverfum þar sem
örvæntingin knýr íbúana til að grípa
til örþrifaráða. Reykjavík er hins veg-
ar borg með tvö andlit. Yfirleitt er
spariandlitið til sýnis, en stutt getur
verið í hryllingssvipinn. Á þessari af-
skekktu eyju norður í Atlantshafi þar
sem tilefni illdeilna eru fá ætti ekki að
þurfa að koma á lögregluríki með
myndavélum á hverju götuhorni til að
gæta öryggis borgaranna. Nú blasir
hins vegar sú staða við. Stefán Eiríks-
son segir að á næstunni verði lög-
gæslumyndavélum fjölgað. Borgaryf-
irvöld eru í viðræðum við forsvars-
menn dyravarðafélaga um að þeirra
eftirlit verði umfangsmeira. Hann
segir að horfast verði í augu við að
lögreglan hafi verið undirmönnuð
undanfarna mánuði, þótt það geti
ekki skýrt fjölgun glæpa á fyrstu
mánuðum þessa árs.
En hvað getur þá skýrt þessa fjölg-
un? Nú er mikið talað um klámvæð-
ingu. Ofbeldisvæðing virðist ekkert
síður hafa átt sér stað og kannski
helst þetta tvennt í hendur. Öllum
mörkum er ýtt til hliðar. Allt verður
leyfilegt. Maðurinn getur átt ótrúlega
auðvelt með að laga sig að breyttum
aðstæðum. Við tilteknar aðstæður
breytist prúðmennið í vígvél. En
hvernig stendur á að slíkar aðstæður
skapast á Íslandi? Það þarf að taka til
hendinni í miðbæ Reykjavíkur. Það
þarf að stöðva ofbeldið.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Óbyggðanefnd kvað í gærupp fimm úrskurði í svo-kölluðum þjóðlendumál-um. Fallist var á hluta af
þjóðlendukröfum ríkisins og falla
þar undir m.a. landsvæði sem hluti
réttinda yfir vatni sem knýr Kára-
hnjúkavirkjun tilheyrir. Lögmenn
landeigenda segja að í niðurstöðun-
um felist bæði sigrar og ósigrar en
telja líklegt að mörg málanna endi
fyrir dómstólum.
Með tilkomu þjóðlendulaga árið
1998 var óbyggðanefnd sett á lagg-
irnar. Verkefni nefndarinnar er að
skera úr um hvaða landsvæði séu
svokallaðar þjóðlendur. Fyrir til-
komu þjóðlendulaganna hafði
Hæstiréttur dæmt að lönd sem ekki
tilheyrðu eignarlandi landeigenda,
þ.m.t. sveitarfélaga, væru ekki í eigu
ríkisins nema ríkisvaldið gæti rök-
stutt beinan eignarrétt sinn.
Með þjóðlendulögunum var þessu
lagaumhverfi breytt. Samkvæmt
lögunum tekur óbyggðanefnd nú til
meðferðar ákveðin svæði sem fjár-
málaráðherra lýsir þjóðlendukröfum
í fyrir hönd ríkisins. Gefur óbyggða-
nefnd í kjölfarið út áskoranir til
þeirra sem telja sig eiga eignarrétt-
indi á því svæði sem ríkið gerir tilkall
til um að lýsa kröfum sínum. Mál-
flutningur um ágreiningsmál fer síð-
an fram fyrir nefndinni en hún úr-
skurðar að því loknu hvaða svæði
teljast þjóðlendur og hver ekki.
Þjóðlendur teljast eign íslenska rík-
isins þótt sérstakar reglur um þær
komi fram í þjóðlendulögum.
Landinu öllu hefur verið skipt í 11
svæði og hefur óbyggðanefnd nú úr-
skurðað um þjóðlendur í fimm
þeirra. Í gær kvað nefndin upp úr-
skurði á fimmta svæðinu – Norð-
austurlandi, þ.e.a.s. á svæðinu aust-
an Jökulsár á Fjöllum og vestan
Lagarfljóts.
Hægt er að skjóta úrskurðum
nefndarinnar til dómstóla. Stendur
sú leið opin bæði ríkisvaldinu og
þeim sem telja sig eiga eignarrétt yf-
ir hinum umdeildu svæðum. Hefur
Hæstiréttur nú þegar dæmt 13
dóma er varða álitamál um hvort
land sé þjóðlenda eða eignarland.
Fleiri mál bíða afgreiðslu Hæsta-
réttar.
Telur of þunga sönnunarbyrði
lagða á landeigendur
Óbyggðanefnd kvað í gær upp úr-
skurð í fimm málum á svæðinu sem
tilheyrir bæði Norður-Þingeyjar-
sýslu og Norður-Múlasýslu. Í öllum
málunum var fallist á þjóðlendukröf-
ur íslenska ríkisins að einhverju leyti
en í sumum þeirra féllst nefndin þó
ekki á að allar kröfurnar ættu við
rök að styðjast og dæmdi því eign-
arland.
Ólafur Björnsson, lögmaður
margra þeirra landeigenda sem
gerðu kröfur á svæðum suður af
Þistilfirði, Bakkaflóa og Vopnafirði,
segir að í úrskurðunum felist bæði
sigrar og ósigrar. „Það eru vonbrigði
hvað það er tekið mikið land af jörð-
unum í Þistilfirði og mér fannst
kröfugerð ríkisins þar byggð á nokk-
uð þunnum ís. Þar virðast menn
byggja þjóðlendukröfuna á einni
gamalli sóknarlýsingu.“ Hæstiréttur
hefur lagt til grundvallar að landa-
merkjabréf séu ekki nægjanleg
heimild fyrir eignarréttartilkalli
landeigenda, mæli aðrar heimildir
því í mót. Ólafur segir hins vegar
mjög þunga sönnunarbyrði lagða á
landeigendur í þessum málum.
„Hæstiréttur hefur talið að landa-
merkjabréf nægi ekki ein og sér.
Mér sýnist að í þessum úrskurðum
sé nokkuð vísað til dóms Hæstarétt-
ar í máli Hoffells-Lambatungu en lit-
ið framhjá nýlegum dómum vegna
landsvæða nærri Mýrdalsjökli,“ seg-
ir Ólafur og vísar til dóma sem féllu
fyrr í þessum mánuði þar sem úr-
skurðum óbyggðanefndar um þjóð-
lendur var snúið við og dæmt eign-
arland. Hann segir þó erfitt að draga
víðtækar ályktanir af þeim dómum
þar sem hvert og eitt mál sé alltaf
skoðað sérstaklega og sjaldan séu
mál algjörlega sambærileg. „Það er
erfitt að meta áhrif þeirra en þar var
þó vafi metinn landeigendum í vil.
Ég hefði viljað sjá meira af því í
þessum úrskurði en menn hafa
kannski einblínt um of á dómana
sem féllu í Austur-Skaftafellssýslu.“
Þar vísar Ólafur til hæstaréttar-
dóma þar sem dæmdar voru þjóð-
lendur, m.a. þrátt fyrir a
merkjabréf væru fyrir he
teljum raunar að sú afstað
réttar standist ekki og h
skotið þeim málum til M
indadómstóls Evrópu. Við
þar ekki síst á því að tilgang
merkjalaganna var að lan
ættu að duga til að sýna fra
arrétt. Við teljum að landam
því sambærileg og allir eig
við sama borð hvað þau varð
hefur komið fram við
landamerkjabréfa sem eig
við ætlum að láta reyna á þ
það geri þá ekki að eigendu
Auk jarða sunnan við Þ
Bakkaflóa og Vopnafjörð
einnig um mál landeigend
innar á Valþjófsstað, no
Vatnajökul. Standi ú
óbyggðanefndar segir Ólafu
lítið standi eftir af þeirri jö
illi og stórri jörð hefur í r
breytt í frímerki.“ Hann s
vegar athyglisvert að í tilf
barðskirkjulands sé dæm
land. „Venjan hefur verið
arlönd kirkna sem hafa legi
frá móðurjörðinni hafa veri
réttarlönd og þá þjóðlendu
móti eru önnur svæði ein
Mælifell, sem mér sýnast
stæður eiga við um, úrskur
lendur.“
Uppkvaðning Kristján Torfason og Karl Axelsson lásu upp úrsk
Úrskurðað í þjóð
Óbyggðanefnd úr-
skurðaði í gær vegna
þjóðlendumála á Norð-
austurlandi. Gunnar
Páll Baldvinsson var í
Þjóðmenningarhúsinu
þar sem úrskurðirnir
voru kveðnir upp og
leitaði viðbragða hjá
lögmönnum aðila
málsins.
 Fimm úrskurðir óbyggðanefndar gefnir út
isins eftir í meginatriðum  Stór hluti vatnsré
 


 
 


 
   


 
 !
" # 
 

   



 









  !
  "#

!
  $

!
%&


!

 


 



 
 


 !"#
%'( ) '  " * + +
'  
(!

'  (
7 +
 ) -*1

   (
(*+ 
,   ( )

+
-


.
/
/

   + -     . 0
,1/  2
(((. //
"" - 2
(. //
3+

.


.
/
/
! 4 2
((. //
5
6

 

.


/
/

$%
&
 7' (*+ 
! (8 
+49""