Morgunblaðið - 01.05.2008, Síða 4

4 FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ voru Framarar sem komu
með hugmyndina að keppa um Ís-
landsbikar og var ákveðið að fá
bikar frá Þýskalandi. Friðþjófur
Thorsteinsson sagði svo frá í 50
ára afmælisblaði Fram að eftir að
Fram hafði lagt KR að velli í
fyrsta opinbera kappleiknum
1911 hefðu Framarar gengist upp
við þann sigur – og kom brátt
fram tillaga á fundi í Fram að
nauðsynlegt væri að keppa um
bikar á Íslandi að erlendum sið.
„Hófum við þá sníkjur til að festa
kaup á bikar frá Þýskalandi sem
kostaði, að mig minnir, hvorki
meira né minna en 85 krónur.
Gekk allvel að safna þeirri upp-
hæð nema hvað síðasti hjallinn
reyndist örðugastur. Þegar allir
höfðu lagt af mörkum hvað þeir
gátu vantaði 1,75 krónur. Þá var
gripið til að safna handbærri smá-
mynt, allt niður í einseyringa, svo
að við gátum fest kaup á gripnum.
Var samin reglugerð um að Ís-
landsbikarinn ynnist aldrei til
eignar og ekki mætti breyta regl-
unum nema með samþykki
Fram.“
Sníkjur fyrir Íslandsbikarnum
JÓN Sigurðsson skrifaði um stemn-
ingu á kappleikjum Fram á Mel-
unum í FRAM-blaðið í febrúar
1939:
„Þegar inn á völlinn kom var mitt
fyrsta verk að leita uppi Ingimar-
skórinn fræga. Hann valdi sér
venjulega stöðu austan turnsins,
sem var fyrir miðri norðurhlið vall-
arins. Þarna söfnuðust saman í hóp
æstustu Framararnir, undir stjórn
lág- en þéttvaxins náunga, með
ótrúlega sterk raddbönd. Maður
þessi var Ingimar Brynjólfsson, nú-
verandi heildsali hér í bæ. Hans
hægri hönd var okkar gamli góði
Púlli. Hann var sem besta gjall-
arhorn og fyrsti tenór í kórnum.
Við smástrákarnir vorum heldur
en ekki upp með okkur, að mega
æpa með – hvað ekki var heldur
sparað! Í þessum fræga kór lifði ég
unaðslegar stundir, í tryllings-
legum æsingi, þegar Fram var í
sókn og knötturinn söng í neti óvin-
anna. Var lítið um það hirt þótt
raddböndin yrðu óstyrk og röddin
hás eftir hildarleikinn.
Í kringum Erlend Ó. Pétursson
safnaðist annar kór – KR-kórinn.
Reyndi hann eftir bestu getu að
kæfa Ingimarskórinn. Var sam-
söngurinn oft hin ægilegasti og
heyrðist um allan bæ. Þó var alltaf
háværari kór þess félags, sem betur
hafði …
… Og það var heldur ekki legið á
liði sínu í þá daga! Það má segja
með sanni að „karlakórar“ þessir
voru þekktir af hverjum vallargesti
og álitnir ómissandi þáttur í hvern
hildarleik sem á vellinum var háður
– þó sérstaklega er Fram og KR
áttust við!“
Samsöngurinn
heyrðist um allan bæ
Fram og KR urðu að heyja aukaleik
um Íslandsmeistaratitlinn og lauk
viðureigninni með sigri KR, 3:2. Hin-
rik Thorarensen og Friðþjófur Thor-
steinsson skoruðu mörk Fram.
Vegna deilna um móthald ákváðu
KR-ingar að mæta ekki til leiks á Ís-
landsmótinu 1913 og 1914, þannig að
Framarar urðu meistarar bæði árin
án keppni. Deilt var um hvenær mót-
ið skyldi haldið. Framarar vildu
keppa í byrjun júní, áður en mennta-
skólapiltarnir í röðum þeirra dreifð-
ust út um landið að loknum skóla, en
KR-ingar vildu halda mótið í lok júní
með þeim rökum að liðsmenn væru
þá komnir í betri æfingu. Fram og
KR mættust fimm sinnum í leikjum
á þessum árum og höfðu Framarar
betur – unnu þrjá leiki (2:0, 5:2, 1:0),
en tveimur lauk með jafntefli, 2:2.
Fram, KR og Valur tóku þátt í Ís-
landsmótinu 1915. Framarar lögðu
þá Val að velli 3:2 og síðan KR, 5:4.
Íslandsmótið 1916 var sögulegt
vegna þess að Fram og KR urðu að
leika aukaúrslitaleik, þó svo að Fram
hefði unnið Val og gert jafntefli við
KR-inga, sem gerðu einnig jafntefli
við Valsmenn. Fram var með 3 stig,
KR 2 og Valur eitt. Framarar töldu
sig sigurvegara, en KR-ingar mót-
mæltu og vísuðu í reglur mótsins,
þar sem sagði að í þriggja liða móti
yrði það lið sigurvegari sem ynni tvo
leiki.
ÍSÍ úrskurðaði að Fram og KR
þyrftu að leika aftur til að knýja
fram úrslit. Framarar sigruðu í
þeirri viðureign, 3:1. Gunnar Thor-
steinsson skoraði tvö marka Fram í
leiknum og Magnús Björnsson eitt.
Fram lagði Val 3:2 og KR 4:3 á Ís-
landsmótinu 1917.
Friðþjófur Thorsteinsson var
kominn heim á ný 1918 eftir fjögurra
ára nám í Edinborg í Skotlandi, þar
sem hann lék með Hibernian. Hann
kom heldur betur, sá og sigraði!
Friðþjófur skoraði 12 af 14 mörkum
Fram á Íslandsmótinu – skoraði öll
sex mörkin gegn KR, 6:1. Hann
skoraði eitt mark í leik gegn Val, 2:1,
og fimm mörk í úrslitaleik gegn Vík-
ingi, 6:2.
KR var meistari 1919 og Víkingur
1920, en síðan komu þrjú meistaraár
hjá Fram – 1921, 1922 og 1923, en
þessi ár töpuðu Framarar ekki leik,
markatalan var 10:1 1921, 8:1 1922
og 12:2 1923.
Framarar töpuðu úrslitaleik gegn
Víkingi í framlengingu 1924, eftir að
staðan var jöfn 3:3 eftir venjulegan
leiktíma. Víkingar skoruðu sigur-
markið í framlengingunni.
Framarar urðu Íslandsmeistarar
1925 og var það tíundi meistaratitill
þeirra á 14 árum.
Fram tapaði aukaúrslitaleik gegn
KR 1926, 8:2. Eftir hina glæsilegu
sigurgöngu fór að halla undan fæti
hjá Fram og tók Framliðið ekki þátt
á Íslandsmótinu 1928 og var veik-
leiki Fram fámennið.
Góður félagsandi
Pétur Sigurðsson ritaði um Gull-
árin 1911 til 1925 í 50 ára afmæl-
isblað Fram og sagði:
„Fram hafði yfirhöndina á þessu
tímabili og sigraði oft með miklum
yfirburðum. Þessi velgengni stafaði
að miklu leyti af góðum félagsanda
og betri samleik, en líklega þó mest
af því að það átti jafnan á að skipa
nokkrum leikmönnum sem báru af.
Fyrstu árin voru Friðþjófur Thor-
steinsson, Gunnar Halldórsson og
Pétur Magnússon skærustu fram-
herjar hér í bæ, en Arreboe Clausen
bar uppi vörnina. Enn finnst mér
Friðþjófur bera af þeim miðfram-
herjum sem hér hafa verið. Það kann
að vera, að ég sjái fortíðina í hill-
ingum, og auðvitað átti hann í höggi
við veikari andstæðinga en bestu
sóknarmenn á síðari árum. Árin
1914-1917 þegar Friðþjófur var er-
lendis átti félagið jafnoka hans í
Gunnari, bróður hans, en hann
missti heilsuna 1918 og dó tveimur
árum síðar.“
Friðþjófur skoraði
12 mörk af fjórtán!
FYRSTA Íslandsmótið í knatt-
spyrnu fór fram 1912 og tóku þrjú
lið þátt í mótinu – Fram, Fótbolta-
félag Reykjavíkur (KR) og Knatt-
spyrnufélag Vestmannaeyja. Hlut-
kesti réð því að Reykjavíkurliðin
mættust í fyrsta leik mótsins að við-
stöddum 500 áhorfendum á Mela-
vellinum. Það var við hæfi að fyrsti
formaður Fram, Pétur Hoffmann
Magnússon, skoraði fyrsta mark Ís-
landsmótsins, en KR-ingar náðu að
jafna, 1:1. KR-ingar lögðu síðan
Eyjamenn að velli, 3:0, en Eyja-
menn gáfu síðan leik sinn við Fram
vegna meiðsla leikmanna.
Íslandsmeistarar Fram 1922 Aftasta röð frá vinstri: Osvald Knudsen,
Brynjólfur Jóhannesson, Tryggvi Magnússon, Gísli Pálsson, Pétur H.
Magnússon og Eiríkur Jónsson. Miðröð frá vinstri: Árni Daníelsson og Guð-
mundur Halldórsson. Fremsta röð frá vinstri:Pétur Sigurðsson, Kjartan
Þorvarðarson og Júlíus Pálsson.
„Karl var alltaf að koma fram með
nýjar hugmyndir, sem gáfu árangur,“
sagði Sigurður Einarsson, sem var
línumaður í hinu sigursæla Framliði –
hóf að leika með því um vorið 1960 er
hann var 17 ára. Sigurður segir m.a. í
100 ára afmælisriti Fram, sem kom út
í gær, að FH-liðið hafi verið geysilega
vel mannað á þessum árum, en Fram-
arar hafi lagt það að velli með leik-
skipulagi. „Karl þurfti ekki endilega
að vera með bestu einstaklingana til
að gera lið að meisturum,“ sagði Sig-
urður.
Sigurður og Ingólfur Óskarsson
léku með öllum sjö meistaraliðum
Fram á tímabilinu. Sigurður sagði að
það hafi orðið mikil breyting á hand-
knattleiknum hjá Fram og á Íslandi
þegar Karl G. kom heim og byrjar að
leika á ný með og þjálfa Framliðið
keppnistímabilið 1960-1961. „Karl
byrjaði þá strax á því að leggja lín-
urnar og byggja upp vel útfærðan og
skipulagðan leik bæði í vörn og sókn.
Við æfðum upp ýmsar leikfléttur og
kerfi mjög vel og síðan var stöðugt
verið að bæta ofan á það. Það þótti
mörgum einkennilegt að sjá hvernig
við lékum með þrjá línumenn í hinum
litla Hálogalandssal. Þannig leikað-
ferð var gjörsamlega óþekkt hér á
landi. Línumennirnir voru ekki mikið
á ferðinni, enda leikvöllurinn þröngur.
Línumennirnir léku eftir kerfunum og
voru þeir staðbundnir og færðu sig til
eftir þeim. Við vorum með margar
mjög góðar skyttur, eins og Ingólf,
Guðjón og Ágúst Þór, þannig að and-
stæðingar okkar fóru langt út á völl-
inn á móti þeim. Við það skapaðist oft
töluvert svigrúm fyrir okkur línu-
mennina. Við höfðum Guðjón í okkar
herbúðum, sem var geysilega útsjón-
arsamur að koma knettinum inn á lín-
una til okkar,“ sagði Sigurður þegar
hann rifjar upp „Gulltímabil“ karla-
liðs Fram í handknattleik.
Þegar keppnistímabilið 1960-1961
hófst var Karl G. með nýjar hug-
myndir, sem áttu eftir að gjörbylta
handknattleiknum á Íslandi. Þeir sem
léku þá með Framliðinu, auk Karls,
voru fyrirliðinn Hilmar Ólafsson, sem
var kominn á fertugsaldur og aldrei
sprækari, en Hilmar lék með Íslands-
meistaraliði Fram 1950, Ágúst Þór
Oddgeirsson, Ingólfur Óskarsson,
Guðjón Jónsson, Sigurður Einarsson,
Tómas Tómasson, Jón Friðsteinsson
og markverðirnir Gunnar Gunnars-
son og Sigurjón Þórarinsson.
Framliðið var orðið mjög öflugt, vel
samæft og ekki veikan blett að finna.
Karl G. var þá byrjaður að móta
keppnislið, sem gjörbreytti íslenskum
handknattleik og gerði hann nútíma-
legri en áður. Framliðið lék sóknar-
kerfi sem höfðu ekki sést hér á landi, í
vörn var yfirleitt leikið fimm/einn.
Það var hreint ótrúlegt að sjá hvernig
liðið gat þróað leikskipulag á hinum
litla keppnisvelli í Hálogalandsbragg-
anum.
Þegar Framarar urðu Reykjavík-
urmeistarar um haustið 1960 vaknaði
sú spurning hvort þeir væri ekki
orðnir það sterkir að þeir myndu
stöðva leikmenn FH, sem höfðu verið
afar sigursælir – meistarar 1956,
1957, 1959 og 1960. Framarar byrjuðu
Íslandsmótið með því að leggja sterkt
lið KR að velli 22:21, síðan unnu þeir
stórsigra á ÍR 30:16, Val 23:14 og Aft-
ureldingu 38:17, áður en kom að leik
við FH.
Spennan var mikil og Framarar
veittu Íslandsmeisturunum harða
keppni – staðan var 11:10 fyrir Fram í
leikhléi, en FH-ingar léku síðan fast
gegn Fram í seinni hálfleik og slógu
leikmenn Fram út af laginu, en þeir
gerðu tólf mistök í byrjun seinni hálf-
leiksins og FH komst yfir, 13:11, og
fögnuðu síðan sigri, 18:16.
Sama var uppi á teningnum næsta
keppnistímabil, barátta Fram og FH
var orðinn geysileg og þegar liðin
mættust sunnudagskvöldið 15. apríl
1962 var stemningin mögnuð í troð-
fullu Háloglandinu. FH-ingum, sem
stefndu að fjórða meistaratitlinum í
röð, nægði jafntefli.
Spennan var mikil og þegar 15 mín.
voru eftir, var staðan 17:15 fyrir FH.
Þegar tíu mín. voru til leiksloka voru
þeir Karl og Ingólfur búnir að jafna,
17:17, og spennan var rafmögnuð inni
á vellinum og á meðal áhorfenda. Ing-
ólfur skoraði 18:17 og Karl G. bætti
um betur, 19:17. Karl fór síðan á víta-
línuna og skoraði örugglega, 20:17.
Það var allt á suðupunkti í Háloga-
landssalnum og sigur Fram í höfn, þó
að Ragnar næði að minnka muninn í
20:18 með síðasta marki leiksins.
Það má með sanni segja að Háloga-
land hafi sprungið. Fögnuðurinn var
geysilegur hjá stuðningsmönnum
Fram og öllum Reykvíkingum, því að
sigurganga FH var stöðvuð. Fögnuð-
urinn var svo mikill að áhorfendur
ruddust inn á gólfið til að fagna leik-
Sigurður Einarsson segir að FH-ingar hafi
þegar rifjað er upp „Gulltímabilið“ í handkn
Barátta
Fram og
FH tók á
taugarnar
KARL G. Benediktsson er maðurinn
sem lagði grunninn að „Gulltímabili“
karlaliðs Fram í handknattleik 1962-
1972 er liðið náði að stöðva sigur-
göngu hins öfluga meistaraflokks
FH – og varð Íslandsmeistari sjö
sinnum á ellefu árum eftir geysilega
harða og oft spennandi baráttu við
FH-inga.
ÞEGAR Framarar urðu Íslands-
meistarar 1963 með því að fagna
stórsigri á FH í síðasta leik móts-
ins, 38:26, mátti sjá þessa umsögn í
Morgunblaðinu þriðjudaginn 9. apr-
íl 1963:
„Fram hafði í þessum leik létt
hlutverk. Aldrei reyndi til hins ít-
rasta á þá hæfni og kunnáttu í
handknattleik sem Fram, eitt ís-
lenskra liða hefur tamið sér. Liðið
númer tvö á mótinu, Víkingur, á
það sæti vel skilið, en munurinn á
Víkingi og Fram kemur ekki í ljós
fyrr en á fullstórum velli. Fram er
Fram í sérflo
Knattspyrnufélagið Fram 100 ára