Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.2008, Page 11

sem við gátum þvegið okkur. Síðan fengum við
okkur hvítvínsglas og byrjuðum svo bara að
smíða. Það hafði verið skilinn eftir þarna verk-
færakassi og í honum voru naglar og vír og allar
græjur. Svo kom einhvern tíma maður inn til
okkar sem hafði eitthvað með ráðhúsið að gera,
sennilega húsvörður eða eitthvað, en við töl-
uðum bara við hann og hann sá að við vorum
engir innbrotsþjófar. Að öðru leyti fengum við
að vera í friði við að setja sýninguna upp.
Hluti af sýningunni átti að fara í bókasafnið.
Við höfðum rænu á því að hringja þangað og
vorum sóttir með myndirnar sem áttu að
vera þar. Svo fór okkur að langa til að
komast í bað fyrir opnunina. Þá um
morguninn leit við hjá okkur kona úr
Konstklúbbnum, óskaplega elskuleg
kona og interesseruð í allri þessari
myndlist. Hún var systir þekkts list-
málara, Lage Lindell sem var held
ég prófessor við Akademíuna í
Stokkhólmi. Hún bauð okkur
að baða okkur heima hjá sér og
það gerðum við, gaf okkur svo
kaffi og einn lítinn með kaffinu
meira að segja. Þá vorum við nú aldeilis orðnir
fínir fyrir opnunina á laugardeginum klukkan
fjögur!
Hún keyrði okkur í ráðhúsið í pínulitlum
enskum bíl sem hún átti og við vorum mættir
þarna á réttum tíma og stóðum svo fyrir svör-
um. Gylfi gat talað heilmikla sænsku því hann
hafði verið trésmiður niðri í Málmey nokkrum
árum áður og ég kunni mína heimatilbúnu
sænsku. Við gátum því alveg svarað fyrir okkur
og sagt fólkinu undan og ofan af íslenskri
myndlist. Allir voru voða ánægðir með
Eftir Silju
Aðalsteinsdóttur
silja.adal@simnet.is
Þ
jóðhátíðarárið 1974 fór farandsýn-
ingin Islandsk kunst H2O af stað
um Norðurlönd. Sýningin var á
vegum SÚM en styrkt af Norræna
menningarsjóðnum og gaf breiða
yfirsýn yfir unga íslenska samtíma-
myndlist. Aðalumsjónarmaður sýningarinnar
var Hildur Hákonardóttir myndlistarmaður og
SÚMari. Sýningin var fyrst opnuð í Nikolaj-
kirkjunni í Kaupmannahöfn 29. mars 1974,
seinna fór hún m.a. til Helsinki. Meðal verka á
sýningunni var viðamikil innsetning eftir Gylfa
Gíslason myndlistarmann sem hann kallaði 17.
júní og hafði verið sýnd í Gallerie SÚM við
Vatnsstíg í júlí sumarið áður. Á innsetningunni
voru margs konar minjar um þjóðhátíðardag-
inn, teikningar, úrklippur úr dagblöðum, tún-
þökur af Austurvelli, bekkir, brotnar flöskur og
rifrildi af íslenska fánanum, og yfir öllu dundi
hljóðskúlptúr sem Gylfi hafði tekið upp á sjálfan
þjóðhátíðardaginn fyrr um sumarið, ræðuhöld
og söngur.
Hér birtist frásögn Tryggva Ólafssonar
myndlistarmanns af ferðalagi þeirra Gylfa með
sýninguna Islandsk kunst H2O til Östersund í
Svíþjóð sem hann sagði Silju úti á Sjálandi í júlí
2007 en ekki komst með í nýútkomna bók um
Gylfa, Gylfi Gíslason. Frásögnin gefur fróðlega
innsýn í nauman og nægjusaman lífsstíl ungra
myndlistarmanna á þeim löngu liðnu dögum.
Tryggvi fær orðið:
Við tókum lestina frá Kaupmannahöfn gegn-
um Helsingborg og uppeftir, þetta er helvíti
góður spotti. Það er líka drjúgt til Stokkhólms
og svo er heldur betur langt frá Stokkhólmi til
Östersund. Sýningin átti að vera í ráðhúsinu í
Östersund. Að henni stóðu tveir aðilar: bæj-
arfélagið, sem hafði eins konar menningarnefnd
yfir sér, og Östersund Konstklubb sem var
áhugamannafélag. Þar var forstöðumaður sem
hét því ágæta nafni Svensson.
Við komum á staðinn og formaður menning-
arnefndarinnar tók á móti okkur, ekta kurteis
ungkrati. Hann bauð okkur inn í ráðhúsið og lét
okkur hafa lykla og svo áttum við bara að finna
út hvernig við gætum komið sýningunni fyrir.
Jú jú. Þetta var á fimmtudegi minnir mig og
sýninguna átti að opna á laugardegi klukkan
fjögur. Eitthvað hafði misfarist milli manna –
annar kannski haldið að hinn hefði gert eitthvað
sem hann hafði ekki gert – því það var ekkert
minnst á gistingu og fæði. En okkur fannst við
hafa það fínt þarna í ráðhúsinu, þar voru djúpir
leðursófar þar sem við gátum sofið – og við
gerðum það. Sváfum tvær nætur í ráðhúsinu og
á daginn fórum við út í ICA – sem við kölluðum
alltaf CIA – sem er sænska kaupfélagið, þar var
matstofa þar sem var hægt að fá sænskan mat,
pyt i panna og kjöttbullar og hvað þetta heitir
allt saman, alveg ljómandi gott. Þar gátum við
líka keypt annað sem okkur vantaði – allt nema
áfengi. En það voru óskráð lög í SÚM að sýn-
ingar skyldi setja upp með hvítvínsflösku, svo
við fórum í Ríkið sem var þarna rétt hjá og
fengum okkur nauðsynlegar birgðir.
Við bjuggum sem sagt í ráðhúsinu og hittum
fólk í massavís. Það borðaði margt gamalt fólk í
matstofunni í kaupfélaginu, og það var ótrúlegt
hvað þetta gamla fólk var vel klætt. Okkur
fannst þessir gömlu menn allir vera fyrrverandi
ráðherrar, þeir voru svo þvegnir og fínir. Og
gamlar konur, bara venjulegar alþýðukonur,
voru líka vel klæddar. Þetta var svo mikið vel-
ferðarþjóðfélag. Inni í kaupfélaginu var til
dæmis hrúga af nærfötum á útsöluverði og það
var engin smáhrúga, menn gátu tekið eins og
þeir vildu fyrir tvær, þrjár, fjórar sænskar
krónur. Okkur fannst þetta óskiljanlegt magn.
Heima var svo fátt til af hverri tegund, tvær
tegundir af sápum og tvær af vindlum til dæmis,
og önnur á bragðið eins og klósettpappír, sagði
Bragi Ásgeirsson. Þarna voru fjölmargar teg-
undir og allt mælt í tonnum!
Það voru þessi fínu salerni í ráðhúsinu þar
þetta. Þegar við vorum spurðir að því hvað við
ætluðum að vera lengi þá sögðumst við fara um
kvöldið, enda værum við búnir að vera þarna í
nokkra daga. Formaður menningarnefnd-
arinnar og fleiri fóru að stinga saman nefjum og
þá kom í ljós að enginn hafði hugmynd um að
við hefðum verið eins og hálfgerðir flóttamenn
þarna í ráðhúsinu. Okkur fannst fara mjög vel
um okkur, því þarna voru teppi og upphitun og
við höfðum það bara fínt í sófunum, en þeir
fengu voðalega vonda samvisku. Hvernig stend-
ur á því að þið hafið ekki fengið hótelherbergi,
og hvernig getur staðið á þessu eiginlega?
spurðu þeir hver annan í öngum sínum. Við átt-
um ekkert svar við því. Það eina sem hægt var
að gera – eða allavega tók Svensson það til
bragðs: Hann tilkynnti okkur að það væri fjár-
veiting fyrir þessu öllu saman, hóteli og slíku, og
við yrðum að fá peningana núna þótt skrítið
væri þegar við vorum að fara. Við fengum 2000
kr. sænskar á mann og fannst það bókstaflega –
og í orðsins fyllstu merkingu – fundið fé.
Með þetta fundna fé héldu þeir félagar í
menningarreisu til Stokkhólms þar sem þeir
skoðuðu söfn og drukku kaffi með vísnasöngv-
aranum fræga Cornelis Vreeswijk sem þeir
hittu á förnum vegi, þekktu af myndum og tóku
tali! Það telur Tryggvi að hafi verið upphaf þess
að Vreeswijk kom til Íslands í byrjun nóvember
um haustið og söng þá í sjónvarpsþættinum
Vöku, þeim fyrsta sem Gylfi sá um (9. nóv.
1974). Þessi för snillingsins til Íslands varð fræg
að endemum vegna drykkjuskapar hans. Þó
hélt hann þá tvenna tónleika í Norræna húsinu
sem til stóð að halda en skrópaði á auka-
tónleikum í Menntaskólanum við Hamrahlíð. Í
þætti Gylfa syngur hann nokkur af sínum
þekktustu lögum á sinn óviðjafnanlega hátt. En
ekki fara frekari sögur að sinni af Islandsk
kunst H2O.
Íslensk myndlist í útrás
17. júní 1973 Eitt af verkunum sem tilheyrði innsetningu Gylfa, 17. júní.
Nú stendur yfir í Listasafni ASÍ yfirlitssýning á verkum Gylfa og út er komin myndarleg bók með ágripi af
ævisögu hans eftir Silju Aðalsteinsdóttur og fjölmörgum myndum af verkum hans. Í tilefni þess birtist hér
frásögn Tryggva Ólafssonar myndlistarmanns af ferðalagi þeirra Gylfa með sýninguna Islandsk kunst
H2O til Östersund í Svíþjóð sem hann sagði Silju úti á Sjálandi í júlí 2007 en ekki komst með í bókina.
Ferð Tryggva Ólafssonar og Gylfa Gíslasonar til Östersund árið 1974
Höfundur er rithöfundur og útgáfustjóri
Máls og menningar.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 2008 Lesbók 11MYNDLIST
B
ók um Gylfa Gíslason kom út á fimmtu-
daginn í tilefni af sýningunni í Lista-
safni ASÍ. Hún heitir einfaldlega Gylfi
Gíslason og er ekki ósvipuð bókunum um
Dag Sigurðarson, Rósku og Megas sem komu
út fyrir nokkrum árum hjá Máli og menningu.
Umbrotsmaður er sá sami, Harri sonur
Rósku. Bókin er 231 bls., öll litprentuð. Í
henni er ævi Gylfa og listferill rakinn og birt-
ur mikill fjöldi ljósmynda og mynda af verk-
um hans, teikningum, vatnslitamyndum,
grafík og olíumálverkum.
Gylfi átti nokkur blómaskeið í útvarpi og
sjónvarpi og bókinni fylgir geisladiskur með
þremur þáttum hans fyrir sjónvarp, menn-
ingarþættinum Vöku um byggingarlist í
Reykjavík frá 1978, þar sem Gylfi hjólar um
bæinn og talar um ólíkan byggingarstíl hverf-
anna, einn Útlínuþáttur (samtalið við Halldór
Ásgeirsson) og bráðskemmtilegt innslag um
hattana hans Kjarvals úr Mósaíkþætti.
Bókin er gefin út í samvinnu Forlagsins og
Óhemju, forlags barna Gylfa.
Meginmál bókarinnar skrifar Silja Að-
alsteinsdóttir en ritstjórn annaðist Hjálmar
Sveinsson.
Bók um Gylfa Gíslason
Gylfi Gíslason og
Tryggvi Ólafsson.