Morgunblaðið - 04.10.2008, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. OKTÓBER 2008 21
höggi á Baugsfeðga? Hverju er hægt að
svara slíku tali? Það er fáránlegt. Við verðum
reyndar að virða einhverjum þessara manna
það til vorkunnar að þeir tala svona vegna
þess að þeir fá kaup fyrir það. Við eigum
bara að taka því vel að þeir starfi samvisku-
samlega fyrir yfirboðara sína. Sá á hund sem
elur, eins og oft hefur verið sagt á Íslandi.
Það er hins vegar mikill fengur fyrir þjóðina,
á jafnválegum tímum og nú eru, að seðla-
bankastjóri er maður sem hefur unnið sér
mikið traust og aldrei látið sérhagsmunahópa
kaupa sig.“
Seðlabankinn ekki óskeikull
Fjölmargir gagnrýna peningastefnu
Seðlabankans.
„Þá eru menn aðallega að tala um eigin
vanda, held ég. Seðlabankinn er auðvitað
ekki óskeikull og ekki heldur almáttugur.
Hann getur ekki bjargað mönnum frá eigin
mistökum með fjármunum skattgreiðenda.
Hann getur hins vegar reynt að tryggja fjár-
málalegan stöðugleika jafnframt því sem
halda verðbólgu í skefjum, eins og er raunar
skylda hans samkvæmt lögum. Og auðvitað
getur enginn kennt Seðlabankanum um hina
alþjóðlegu lánsfjárkreppu.“
Af hverju eru stýrivextir hér þeir hæstu í
heimi?
„Það er vegna þess að hér er verðbólga og
verðbólga étur upp launin og er hættuleg
fyrir stöðugleikann.“
En það sést enginn árangur af þessari
stefnu?
„Hann mun koma í ljós. Það er gamalt lög-
mál ef þú hækkar vextina að þá minnkar
þensla og ef þensla minnkar þá minnkar
verðbólgan um leið. Hitt er annað mál að ég
held að hér sé að koma samdráttarskeið, ekki
þenslutímabil, og þá kann að gegna öðru
máli. Það er auðvitað skömminni skárra að
hafa verðbólgu en láta allt fara norður og
niður. Ég er alveg opinn fyrir þeim sjón-
armiðum.“
Svo eru einhverjir sem halda því fram að
seðlabankastjóri Davíð Oddsson stjórni land-
inu og ríkisstjórninni.
„Mér finnst ekki skipta mestu máli hverjir
stjórna heldur að teknar séu skynsamlegar
ákvarðanir. Í máli eins og þessu er aukaatriði
hver leiði starfið. Aðalatriðið er að starfið
endi á því að þjóðin komist út úr þessum
hremmingum tiltölulega áfallalaust. Ég hef
litlar áhyggjur af persónum þeirra Geirs
Haarde og Davíðs Oddssonar, svo að dæmi
sé tekið. Þeir eru báðir frábærir menn og
vinir mínir. Ég segi um þá eins og stúlkan
sem átti að velja um kvæði í ljóðakveri Tóm-
asar: Mér finnst öll bókin best. Ég hef meiri
áhyggjur af því fólki sem sér sparifé sitt
minnka, sér kaupmátt launa sinna minnka.
Við erum í miðri kreppu en við eigum eins og
hægt er að milda höggið gagnvart fólki, sem
má illa við því.“
Af hverju hefur ekkert verið gert til þess?
„Það hefur meðal annars verið gert með
því að bjarga Glitni frá gjaldþroti. Seðlabank-
inn hefur líka liðkað til um lán við viðskipta-
bankana. Eflaust má gera margt fleira, en
það er líka að mörgu að hyggja. Það gerir
auðvitað erfitt fyrir að vantraustið á bönk-
unum erlendis hefur að einhverju leyti smit-
ast yfir á ríkið. Það þjónar hins vegar engum
tilgangi að tala ástandið niður.“
Þörf á samstöðu stjórnmálaflokka
Voru ekki mistök að einkavæða bankana?
„Síður en svo. Þótt bankarnir hafi ef til vill
farið fullgeyst síðustu árin, aðallega vegna
þess að eitt eða tvö risafyrirtæki hafa haft
mikil áhrif á Íslandi og eru illa stödd núna,
hafa bankarnir gert margt vel. Ég segi til
dæmis að ég get ekki annað en dáðst að þeim
fyrir hversu lengi þeir hafa haldið sjó þrátt
fyrir að lokað hafi verið á nánast allar lána-
línur til þeirra. Þeir hafa sýnt að þeir eru úr-
ræðagóðir. Í þeim býr mikil þekking og hæfi-
leikar sem mega ekki fara forgörðum. Og það
er ekki eins og Ísland sé eina landið í heim-
inum þar sem bankar eru í vandræðum!“
Þú ert í bankaráði Seðlabankans. Fenguð
þið eitthvað að vita um gang mála varðandi
þjóðnýtingu Glitnis?
„Við í bankaráðinu erum bundin trúnaði og
honum ætla ég ekki að bregðast.“
Hvernig líst þér á hugmynd Davíðs Odds-
sonar um þjóðstjórn?
„Almennt er ég ekki hlynntur þjóðstjórn,
eða samstjórn allra stjórnmálaflokka, því að
ég tel gagnrýni og aðhald nauðsynlegt og það
fæst aðeins með öflugri stjórnarandstöðu. En
ég held samt að sjaldan hafi verið meiri þörf
á samstöðu allra stjórnmálaflokka en nú í
þessum erfiðleikum, sem eru meiri en ég
man nokkurn tíma eftir áður. Davíð Oddsson
fór ekki út fyrir verksvið sitt, ef hann hefur
nefnt þetta, því að verksvið hans er einmitt
að reyna að koma góðu til leiðar og taka þátt
í að leysa þann mikla vanda sem við er að
glíma. Við getum ekki heldur látið eins og
Framsóknarflokkurinn, Vinstri grænir og
Frjálslyndi flokkurinn séu ekki til. Stuðn-
ingsmenn þessara flokka eru jafngóðir Ís-
lendingar og stuðningsmenn stjórnarflokk-
anna tveggja. Allt annað er fáránlegt
flokksofstæki.“
Eigum öll að vera Íslendingar
Hvað heldurðu að kreppan standi lengi?
„Ef ég vissi hvenær er kreppa og hvenær
kreppu lýkur þá væri ég önnum kafinn við að
nota vitneskju mína til að kaupa og selja
hlutabréf og gjaldmiðla. Þá myndi ég varla
koma til þín í viðtal. En við vitum að kreppur
koma og fara. Það var fráleitt að halda því
fram þegar atvinnulífið var hér á uppleið fyr-
ir tveimur árum að það myndi alltaf vera á
uppleið. Jafnfáránlegt væri að segja þegar
hlutir eru nú á niðurleið að þeir muni alltaf
halda áfram að vera á niðurleið. Þetta eru
sveiflur í atvinnulífinu. Þetta fer upp og nið-
ur. Það er mikilvægt fyrir okkur að fara ekki
í óðagoti að gera hluti sem við munum sjá
eftir. Við þurfum að virkja þann mikla kraft
sem býr í einstaklingunum. Besta ráðið við
frelsinu er meira frelsi. Ég tek dæmi. Við
þurfum að nýta auðlindir okkar betur en við
höfum gert. Við þurfum að snúa baki við
þeirri stefnu að það megi ekki virkja fall-
vötnin og jarðvarmann og búa sjávarútvegi
góð skilyrði. Við þurfum að örva atvinnulífið
með skattalækkunum en um leið þurfum við
að lækka ríkisútgjöld. Það þarf að tryggja
eðlilega og áfallalausa bankastarfsemi í land-
inu. Það er með þessum hætti sem við kom-
umst út úr þessari kreppu.“
Heldurðu að menn hafi eitthvað lært
þegar kreppunni lýkur?
„Við þurfum aðallega að læra tvennt af
þessari kreppu. Í fyrsta lagi er æskilegt að
hér séu öflugir bankar. En þeir þurfa að vera
með einhvers konar bakhjarl og ég held að
það megi leysa það eins og í Sviss þar sem
Seðlabankinn er tiltölulega lítill miðað við þá
stóru viðskiptabanka sem þar eru. Þar eru
viðskiptabankarnir með greiðslumiðlun sín á
milli og tryggja í raun hver annan. Seinna at-
riðið er að við eigum að vera afdráttarlausari
í að nýta auðlindir okkar. Hér hafa fjölmenn-
ir hópar barist gegn því með oddi og egg að
við nýttum fallvötn, jarðvarma og fiskistofna
á skynsamlegan hátt. Síðan er eitt sem allar
þjóðir geta lært og það er að því frjálsara
sem atvinnulífið er því meiri er verðmæta-
sköpunin þegar til lengri tíma er litið. Við
getum ekki látið tímabundin áföll raska því.
Við viljum ekki að hér verði kyrrstaða. Ég
held að í þessari kreppu muni koma í ljós að
kapítalisminn er ekki dauður heldur hefur
hann fólginn í sér mikinn endurnýj-
unarmátt.“
Nú ert þú dyggur sjálfstæðismaður. Ótt-
astu ekki að þjóðin telji sjálfstæðismenn
hafa brugðist í efnahagsmálum og refsi
flokknum í næstu kosningum?
„Ég er enginn spámaður. Ef þú vilt heyra
spár verðurðu að snúa þér til sumra sam-
kennara minna í Háskólanum sem koma
sjálfsöruggir og sigurvissir fram í sjónvarps-
fréttum á hverju kvöldi og spá fyrir um
framtíðina af sinni miklu fullvissu eins og
Nostradamus á sínum tíma. Í hremmingum
eins og þessum er aukaatriði, hvort menn eru
sjálfstæðismenn eða vinstrimenn. Í hremm-
ingum eins og þessum eigum við öll að vera
Íslendingar.“
Morgunblaðið/Kristinn
» Er ekki næsta skref að þetta fólk segi aðDavíð Oddsson hafi hrint af stað hinnialþjóðlegu lánsfjárkreppu í því skyni að
koma höggi á Baugsfeðga? Hverju er hægt að
svara slíku tali? Það er fáránlegt. Við verðum
reyndar að virða einhverjum þessara manna það
til vorkunnar að þeir tala svona vegna þess að
þeir fá kaup fyrir það. Við eigum bara að taka því
vel að þeir starfi samviskusamlega fyrir
yfirboðara sína. Sá á hund sem elur, eins og oft
hefur verið sagt á Íslandi.
» Ég held sjálfur, og tala þábara fyrir sjálfan mig, að
það hafi verið nauðsynlegt að
bjarga Glitni. Ég yrði hins veg-
ar manna fegnastur ef það
kæmi í ljós að eigendur Glitnis
gætu fjármagnað þau útgjöld
sem eru fyrirsjáanleg og þau
leituðu til Seðlabankans um.
Þá myndi ég svo sannarlega
taka upp kampavínsflösku.
» Í fyrsta lagi er æskilegtað hér séu öflugir bankar.
En þeir þurfa að vera með ein-
hvers konar bakhjarl og ég
held að það megi leysa það eins
og í Sviss þar sem Seðlabank-
inn er tiltölulega lítill miðað við
þá stóru viðskiptabanka sem
þar eru. Þar eru viðskipta-
bankarnir með greiðslumiðlun
sín á milli og tryggja í raun
hver annan. Seinna atriðið er
að við eigum að vera afdrátt-
arlausari í að nýta auðlindir
okkar.
sama og kapítalistar