Fréttablaðið - 01.05.2009, Side 16

Fréttablaðið - 01.05.2009, Side 16
18 1. maí 2009 FÖSTUDAGUR UMRÆÐAN Jón Baldvin Hannibalsson skrifar um Ísland og ESB Öllum þessum frambjóðendum tókst að fara í gegnum kosn- ingabaráttuna án þess að upp- lýsa þjóðina um hvað hún skuldaði mikið; án þess að segja henni frá neyðarfjárlögum með niðurskurði og skattahækkunum; og án þess að þorri kjósenda hafi grænan grun um yfirvofandi bankahrun ríkis- banka, sem eru klyfjaðir ónýtum lánasöfnum. Á flestum frambjóðendum var ekki annað að heyra en að fastir liðir væru bara eins og venjulega. Samt keyrði um þverbak, þegar sumir frambjóðendur fóru að upp- lýsa væntanlega kjósendur um Evr- ópusambandið. En úr því að Sam- fylking og Vinstri græn eru þrátt fyrir allt sest að samningaborði um Evrópumál, er kannski ekki úr vegi að leiðrétta verstu ambög- urnar, sem haldið var að þjóðinni í kosningabaráttunni. 1. Fullveldi fyrir bí. Evrópusam- bandið er samtök sjálfstæðra þjóða og fullvalda ríkja. Sérstaða Evr- ópusambandsins er sú að aðildar- ríki láta af hendi hluta af fullveldi sínu, en fá í staðinn hlutdeild í sam- þjóðlegu valdi sambandsins. Þetta þýðir meðal annars að smáþjóðir eru áhrifameiri um eigin hagsmuni innan sambandsins en utan. Eystrasaltsþjóðirnar eru gott dæmi um það. Þær endurheimtu sjálfstæði sitt formlega árið 1991, eftir að hafa verið innlimaðar með hervaldi í sovéska nýlenduveldið í tæplega hálfa öld. Fyrsta verk þeirra að fengnu sjálfstæði var að ganga í Evrópusambandið. Það gerðu þær að sjálfsögðu ekki til þess að farga nýfengnu fullveldi, heldur til að festa það í sessi og tryggja það fyrir utanaðkomandi ásælni. Þær gengu í ESB til þess að styrkja stöðu sína sem sjálfstæð- ar þjóðir. Það er fásinna að halda því fram að frændþjóðir okkar á Norður löndum, sem eru í ESB, séu ekki lengur sjálfstæðar þjóðir. Með aðild okkar að EES-samn- ingnum erum við nú þegar aðil- ar að ESB að u.þ.b. tveimur/þriðju hlutum, án þess að hafa áhrif á þá löggjöf, sem við fáum senda í pósti.Það sæmir varla fullvalda þjóð. Með inngöngu í ESB mund- um við styrkja fullveldi okkar en ekki veikja. 2. Ekki núna – kannski seinna. Það tekur tíma – nokkur ár allt í allt – að semja um aðild og upp- töku evru, breyta stjórnarskrá og leggja aðildar samning undir þjóðar atkvæði. Einmitt þess vegna töpum við á því að draga málið á lang- inn. Einmitt þess vegna þurfum við að byrja samnings ferlið strax. Og þetta er nauðsynlegt, af því að traustur gjaldmið- ill og lægri vextir á lánum eru forsenda þess, að við getum unnið okkur út úr kreppunni. Til þess þurf- um við að semja við Evrópusam- bandið núna, ekki seinna. Af því að Evrópusambandsaðild er partur af lausninni á bráðavandanum, en ekki framtíðarmúsík, sem við döns- um eftir einhvern tíma seinna. 3. Evrópusambandið veitir engar varanlegar undanþágur. Með öðrum orðum, það er ekki hægt að semja við Evrópusambandið. Þetta er ósatt. Allar þjóðir (og þær eru núna 27) sem hafa samið um aðild, hafa fengið viðurkenningu á brýn- ustu þjóðarhagsmunum í aðildar- samningum. Það er sjálf aðferða- fræði Evrópusambandsins að leysa ágreiningsmál með samningum, á grundvelli laga og réttar. Aðildarsamningar hafa sömu þjóðréttarlegu stöðu og sjálfur stofnsáttmálinn. Það þýðir að þeim verður ekki breytt – þeir fela í sér varanlega lausn – nema við sam- þykkjum breytinguna sjálf. Dæmi um sérlausnir með vísan til sér- stakra aðstæðna eru mýmörg. Gott dæmi er sérlausn fyrir heimskauta- landbúnað Finna og Svía norðan 62° breiddargráðu. Með EES-samn- ingnum hefur Ísland þegar yfirtek- ið um tvo/þriðju hluta af regluverki ESB. Meðal samningsmarkmiða er að fá viðurkenningu á sérlausn fyrir íslenskt fiskveiðistjórnunar- svæði. 4. Þeir stela af okkur auðlindunum. Þetta er skröksaga. Aðildarþjóðir Evrópusambandsins ráða sjálfar yfir auðlindum sínum. Bretar ráða sjálfir yfir sinni Norðursjávarolíu; Þjóðverjar yfir sínum kolanám- um í Ruhr, Spánverjar yfir sínum ólívulundum og Finnar yfir sínum skógar lendum. Með sama hætti munum við, Íslendingar, ráða yfir okkar eigin orkulindum í fallvötn- um og jarðvarma. Okkur er í sjálfs- vald sett, hvernig við högum eigna- réttarskipan á auðlindum – hvort þær eru í einka- eða þjóðareign. 5. Við glötum yfirráðum yfir fiski- miðunum. Það er óhætt að full- yrða að það verður engin breyt- ing á úthlutun veiðiheimilda innan íslenskrar lögsögu við aðild að Evr- ópusambandinu. Grundvallarreglur um sögulegan rétt og hlutfallsleg- an stöðugleika þýða að aðrar þjóð- ir öðlast engan rétt til veiða innan íslensku lögsögunnar. Eina breytingin verður sú, að útlendingar munu öðlast rétt til að fjárfesta í íslenskum sjávarútvegs- fyrirtækjum. Rétt eins og Samherji t.d. hefur fjárfest í sjávarútvegsfyrirtækjum innan ESB. (70 prósent af tekjum Samherja koma utan Íslands). Vegna samkeppnis yfir- burða íslensks sjávarútvegs er þetta kostur en ekki galli. Þetta er til dæmis leið til að losa sjávar- útvegsfyrirtækin út úr skuldum, sem þau eru sokkin í vegna kvóta- brasks. Hverri þjóð er heimilt að setja nánari reglur til að tryggja löndun og fullvinnslu afla í heima- höfn, þannig að tekjur skili sér til heimalandsins. 6. Sameiginleg fiskveiðistefna ESB rústar sjávarútveginn. Hin sam- eiginlega fiskveiðistefna Evrópu- sambandsins (CFP) er undantekn- ing frá þeirri grundvallarreglu, að sérhver aðildarþjóð ráði ein yfir auðlindum sínum. Ástæðan er auð- skilin. Öldum saman hafa margar þjóðir stundað veiðar úr sameigin- legum fiskistofnum á sameiginlegu hafsvæði, t.d. á Norðursjónum. Til þess að gæta jafnræðis var reglu- setning um nýtingu sameiginlegra fiskistofna færð til Evrópusam- bandsins. Aðildarríkin verða síðan að semja sín í milli um framkvæmd stefnunnar og nýtingu auðlindar- innar. Þetta fyrirkomulag helgast af þessum sérstöku aðstæðum. Það gegnir allt öðru máli um íslensku fiskveiðilögsöguna. Hún er alger- lega aðskilin frá hinu sameigin- lega hafsvæði ríkjanna við Norður- sjó. Helstu nytjastofnar okkar eru allir staðbundnir. Að því er varð- ar flökkustofna, þá semjum við nú við Evrópusambandið og aðrar nágrannaþjóðir um nýtingu þeirra. Breytingin verður sú, að eftir aðild semjum við innan Evrópusam- bandsins um okkar hlut. Í ljósi þessara aðstæðna munu Íslendingar setja fram þá samn- ingskröfu, að íslenska lögsagan verði sérstakt fiskveiðistjórnar- svæði. Rökin fyrir þessari kröfu eru, að hér sé um brýnustu þjóðar- hagsmuni að ræða. Fyrir þessu eru fjölmörg fordæmi. Allar aðildar- þjóðir hafa fengið viðurkenningu á brýnustu þjóðarhagsmunum. Það sem auðveldar okkur að ná þessari samningsniðurstöðu er, að það er ekkert frá Evrópusamband- inu eða aðildarþjóðum þess tekið og við gerum engar kröfur um að taka neitt frá þeim, sem þær hafa átt. Þess vegna ætti ekki að vera torvelt að ná fram slíkri samnings- niðurstöðu, sem væri viðunandi fyrir báða aðila. 7. Landbúnaðurinn mun leggjast af. Þetta er dæmigerður hræðslu- áróður. Samningsniðurstaðan varðandi íslenskan landbúnað mun sennilega taka mið af sérlausn Finna og Svía um þeirra heimskauta- landbúnað. Sú lausn felur m.a. í sér, að okkur verður í sjálfsvald sett að styrkja eigin landbúnað umfram þá styrki, sem fást úr sameiginlegum sjóðum ESB. En starfs umhverfi landbúnaðarins hefur verið að breytast og mun halda áfram að breytast. Búum fækkar um leið og þau stækka, vegna hagræðing- ar. Það er framhald af ríkjandi þróun. Aukið viðskiptafrelsi með landbúnaðarafurðir mun hvort eð er verða staðfest, þegar yfir- standandi samningalotu alþjóða- viðskiptastofnunarinnar (WTO) lýkur. Starfsskilyrði landbúnaðarins munu því breytast, hvort heldur við göngum í ESB eða ekki. Styrkir frá ESB eru ekki framleiðslutengdir heldur beinast frekar að búsetu, byggðastefnu og innviðum á lands- byggðinni. Innlend landbúnaðar- framleiðsla mun því áreiðanlega taka breytingum, hvort heldur við göngum í ESB eða ekki. En í þeim breytingum felast líka tækifæri fyrir sumar greinar landbúnaðar- ins. Þar getum við mikið lært af Svíum, en sænsk landbúnaðarfram- leiðsla hefur styrkt stöðu sína eftir aðild á innri markaðnum. 8. Evrópusambandið er ólýðræðis- legt. Engin önnur fjölþjóðasamtök hafa hjálpað jafnmörgum þjóðum til að losna frá arfleifð einræðis og kúgunar og að byggja upp stofnan- ir og starfshætti lýðræðis eins og Evrópusambandið. Þetta á við um Spán, Portúgal og Grikkland. Þetta á við um þjóðir Mið- og Austur- Evrópu. Þetta á við um vinaþjóðir okkar við Eystrasalt. Þetta á við um hinar nýfrjálsu þjóðir á Balkan- skaga. Fyrir utan átökin á Balkan- skaga, þar sem Evrópusamband- ið gætir nú friðarins, hefur þessi lýðræðisþróun átt sér stað án vald- beitingar. Evrópusambandið er því sterkasta friðar- og lýðræðis- afl í okkar heimshluta. Þar að auki er Evrópusambandið öðrum fyrir- mynd um það, hvernig efnahag og lífskjörum hinna fátækari þjóða hefur verið lyft upp á stig hinna, sem betur hefur búnast. Evrópusambandið er því öflugt jöfnunarafl að því er varðar efna- hags- og lífskjaraþróun íbúanna. Innan Evrópusambandsins er að finna rótgrónustu lýðræðisþjóðir heims. Eftir hrun horfast Íslend- ingar í augu við veikleika og van- kanta okkar lýðræðisskipunar. Við ættum að láta ógert að kveða upp sleggjudóma um vanþroska lýð- ræði annarra. Við höfum ekki efni á því. 9. Við erum svo smá að við höfum engin áhrif innan ESB. Það eru vandfundin þau fjölþjóðasamtök í veröldinni, þar sem smáþjóðir hafa jafnmikil áhrif og innan Evrópu- sambandsins. Af 27 aðildar þjóðum ESB eru 21 skv. skilgreiningu smá- þjóðir. Forystumönnum þessara þjóða ber saman um að smáþjóðirn- ar hafi styrkt stöðu sína með aðild að ESB í samanburði við að standa einar utan garðs. Þær þjóðir kall- ast stórþjóðir, sem geta farið sínu fram, án þess að taka tillit til ann- arra. Stórþjóðir geta haft sitt fram í krafti efnahagslegra yfirburða eða hervalds. Það eru hinar stærri þjóðir innan Evrópusambandsins (eins og t.d. Þjóðverjar, Frakkar og Bretar) sem með aðild sinni hafa afsalað sér valdi og skuldbundið sig til að leysa ágreiningsmál innan bandalagsins með samningum, á grundvelli laga og réttar. Frið- samleg lausn deilumála er brýn- asta hagsmunamál smáþjóða. Sú aðferðafræði Evrópusambandsins að leysa ágreiningsmál með samn- ingum er því smáþjóðum í hag. Innan Evrópusambandsins gætir vaxandi tilhneigingar til svæðis- bundins samstarfs. Innan Evrópu- sambandsins munu Íslendingar skipa sér í sveit með öðrum Norður- landaþjóðum og Eystrasaltsþjóðum í svæðisbundnu samstarfi innan ESB. Með því móti munum við styrkja stöðu okkar í samanburði við það að standa einir utan garðs. 10. Það eru allir vondir við okkur í ESB, sbr. reynsluna af Bretum og Icesave. Þetta er misskilningur. Fórnarlömbin í Icesave-málinu voru breskir og hollenskir sparifjár- eigendur og á endanum íslenskir skattgreiðendur. Skúrkarnir voru eigendur og forráðamenn Lands- bankans, sem buðu sparifjáreig- endum í þessum löndum hæstu vexti til þess að fá þá til að trúa sér fyrir sparifé sínu, til þess að bjarga sjálfum sér úr lausafjárkreppu við endurfjármögnun eigin skulda. Að því er varðar Holland, þá stungu þeir af, án þess svo mikið sem þakka fyrir sig. Íslensk yfir- völd vissu frá upphafi, að útibú íslenskra banka alls staðar á EES-svæðinu, voru undir íslensk- um bankaleyfum, undir íslensku eftir liti og undir íslenskri spari- fjártryggingu lögum samkvæmt. Það vorum við sem brugðumst. Þetta réttlætir að sjálfsögðu ekki hefndar ráðstafanir Breta með því að beita hryðjuverkalögum. En af einhverjum ástæðum hafa íslensk stjórnvöld ekki treyst sér til að höfða mál gegn Bretum til að fá því hnekkt. Þau skulda okkur skýringu á því. Sannleikurinn er sá, að Íslend- ingar hafa notið góðs af samstarfi við grannþjóðir. Við höfum notið góðs af Norðurlandasamstarf- inu. Við nutum góðs af Marshall- aðstoðinni án þess að fullnægja settum skilyrðum. Við nutum góðs af varnarsamstarfinu við Banda- ríkjamenn – græddum m.a.s. á því, á meðan aðrar þjóðir færðu fórnir í þágu landvarna. Við höfum notið góðs af EES-samningnum, sem með einu pennastriki veitti okkur aðgang á jafnréttisgrundvelli að stærsta fríverslunarsvæði heims. Og við höfum notið góðs af Evr- ópusamstarfinu á mörgum sviðum, ekki síst að því er varðar vísindi og rannsóknir, menntun og menningu. Við erum vegna uppruna okkar, sögu og menningar Evrópuþjóð og eigum heima í samstarfi evrópskra lýðræðisríkja. 11. Evrópusambandið er sósíalískt ríkisforsjárbákn og/eða valda- stofnun heimskapítalismans í anda frjálshyggju. Bíðum hæg. Hvort tveggja getur ekki verið satt, enda er sannleikurinn sá, að hvorugt er sannleikanum samkvæmt. Hægri öfgamenn í Bandaríkjunum fyrir- líta Evrópusambandið á þeirri for- sendu að það sé hálfsósíalískt vel- ferðarapparat, sem hafi misst alla lyst á að standa við bakið á Banda- ríkjamönnum í ofbeldisverkum þeirra vítt og breitt um heiminn. Það má til sanns vegar færa að þjóðfélagsgerð flestra Evrópu- þjóða dregur í vaxandi mæli dám af hinu norræna velferðarríki miklu fremur en af óbeisluðum kapítalisma í amerískum dúr. Evr- ópuþjóðir verja takmörkuðum fjár- munum til vígbúnaðar og stefna ekki að heimsyfirráðum. Evrópu- sambandið er friðarafl í okkar heimshluta. Helmingurinn af allri þróunaraðstoð við fátækar þjóðir kemur frá Evrópusambandinu og Evrópusambandið er frumkvöðull um umhverfisvernd á heimsvísu. Þrátt fyrir þetta vilja ýmsir vinstrimenn telja sér trú um, að Evrópusambandið sé valdastofnun í þjónustu fjármagns og í anda frjálshyggju. Þeir sem því trúa ættu að gera samanburð á velferðar- þjónustu og félagslegum réttind- um almennings í ríkjum Evrópu í samanburði við hið hráslagalega og mannfjandsamlega auðræði í Bandaríkjum Norður-Ameríku. Sá samanburður mun leiða hið sanna í ljós. Það ætti líka að auðvelda vinstri- mönnum að kveða upp úr um það, hvort heldur þeir vilja að Ísland framtíðarinnar verði skrípamynd af amerískum kapítalisma eða virkur þátttakandi á jafnréttis- grundvelli í samstarfi hinna nor- rænu velferðarríkja innan vébanda Evrópusambandsins. Höfundur nam vinnumarkaðs- hagfræði í Svíþjóð 1963-64 og var sendiherra Íslands í Finnlandi og Eystrasaltsríkjum 2002-2006. Ellefu firrur um Evruland JÓN BALDVIN HANNIBALSSON Menningarstefna í mannvirkjagerð - stefna íslenskra stjórnvalda í byggingarlist var samþykkt af ríkisstjórn í apríl 2007. Í henni er birt stefna íslenskra stjórnvalda um hönnun og byggingu opinberra mannvirkja og þar segir m.a.: “Sjálfbærni og vistvæn sjónarmið krefjast nýrra nálgana við skipulag, hönnun og framkvæmdir. Í þeim efnum á hið opinbera að vera í forystu og setja metnaðarfull markmið”. Þá samþykkti ríkisstjórnin í mars 2009 stefnu um vistvæn innkaup. Í stefnunni er sagt fyrir um hvernig samþætta eigi um- hverfi ssjónarmið innkaupum hjá ríkinu. Þessi stefna tekur að sjálfsögðu til innkaupa er tengjast opinberum framkvæmdum, enda fara þar fram á vegum ríkisins umfangsmikil innkaup á vörum og þjónustu. Til að ræða þessi mál er boðað til opins umræðufundar þriðjudaginn 5. maí 2009, kl. 10:00 í húsi Orkuveitu Reykjavíkur, Bæjarhálsi 1, Reykjavík. Á fundinn mætir Sannie Verweij frá “Dutch Green Building Council” og mun hún annars vegar segja frá stofnun þeirra samtaka í Hollandi og hins vegar lýsa því hvernig þeir aðlöguðu BREEAM vottunarkerfi ð að aðstæðum í Hol- landi. Dagskrá Green Building Council: 10.00-10.15 Setning fundar - Óskar Valdimarsson, FSR 10.15-11.00 Kynning á “Dutch Green Building Council”, tilurð hans og hvernig fjármögnun er hátað Sannie Verweij, DGBC 11.00-11.15 Kaffi hlé 11.15-11.30 Staðan á Íslandi í dag - Kristveig Sigurðardóttir, Almennu verkfræðistofunni 11.30-12.00 Umræður um “Green Building Council”, reynsla Hollendinga og möguleikar á að setja slíkt ráð á stofn á Íslandi. Stjórn umræðu: Óskar Valdimarsson, FSR 12.00-13.30 Hádegisverðarhlé Aðlögum BREEAM að íslenskum aðstæðum: 13.30-14.30 BREEAM NL – upplýsingar um aðlögunarferlið í Hollandi og helsta mismuninn á hollenska og breska kerfi nu - Sannie Verweij, DGBC 14.30-14.45 Kaffi hlé 14.45-15.15 Yfi rlit yfi r helstu atriði í BREEAM sem Ísland gerir athugasemdir við - Harpa Birgisdottir, EFLA 15.15-16.30 Umræður um BREEAM NL og möguleika/áhuga á fara svipaða leið á Íslandi. Stjórn umræðu: Óskar Valdimarsson, FSR Vegna þátttöku Sannie Verweij fer fundurinn fram á ensku. Fundurinn er öllum opinn og aðgangur er ókeypis. Vistvænar byggingar á Íslandi Umræðufundur um næstu skref

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.