Skinfaxi - 01.01.1912, Blaðsíða 1

1. BLAÐ
REYKJAVIK, JANUAR 1912.
III. ÁR
Meniun.
Framli.
Nú hefir verið sýnt fram á, að menn
álita, að orðin mentaður og skólagenginn
J>ýði hið sama. Einkum það, að allir sem
hafa verið lengi í skólum séu „mentaðir“
•og að það orð sýni, að þeir standi á hæsta
rstigi mannlegs þroska.
Eg tók þá eitt dæmi um mentamann,
sem uppfylti og uppfyllir enn, jafnt meðan
tiann var ráðherra og nú í fangelsinu i
Horsens, öll þau skilyrði, sem gerð eru til
uuentamanns: Það að hafa verið í skóia
og hafa vissan þekkingarforða, sem álit-
inn er nauðsyniegur. En víkjum þá aftur
oð því, sem fyr var frá horfið.
Enginn neitar að þjófnaður og svik Al-
hertis hafi haft alvarlegar afleiðingar. Það
var fjártjón. Fátæk alþýða varð fyrir
hallanum og varð margur hart úti. Þetta
fé var í höndum Albertis, af því hann
stýrði voldugum samvinnufélagsskap, sem
sem að eðli sínu varð að byggjast á ráð-
vendni, ef hann átti að koma að notum;
það var félagsskapur, sem fátæklingarnir,
■alþýðan, gerði með sér til að bæta úr bág-
um hag sínum, og sem fremur öllu öðru
gat verið til að lyfta efnalega og andlega
stétt, sem áður hafði verið bæld og beygð.
En komi fyrir svik og hneyxli í slíkri sam-
vinnu, sem bygð er á frjálsum stuðningi,
•dregur það meira úr, en hægt er að bæta
á áratugum.
Þá var annað atriði, að Albertí var efsti
•embættismaður réttlætísins í landinu. Það
er þung en heiðarleg ábyrgð, sem hefði átt
að geta bjargað lionum frá að falla svo
djúpt. Því að svo alkunnugt er það nú,
að traust, áreynsla og ábyrgð styrkir mann-
gildið, að það er eitt hið besta ráð til að
endurreisa glataða aumingja, að sýna þeim,
að aðrir trúi á drengskap þeirra. En þetta
sterka band var fyrir Albertí eins og strá-
fjötur á tígrisdýr.
I þriðja lagi var álit þjóðar hans. Ekk-
ert gat fremur rýrt álit landsins og þjóð-
arinnar, en það, að æðsti trúnaðarmaður
hennar væri stórkostlegur glæpamaður.
Við Albertí var alt þetta tii einkis. Öll
þau mörgu og sterku bönd, sem hjáipa
góðum og vel siðuðum mönnum til að feta
rétta braut, voru gagnslaus til halda í skefj-
um þessum hamrama skaðræðismanni.
Ekkert gat hindrað hann frá að verða meiri
bölvunarbiti, dýpra fallinn en nokkurann-
ar auðnuleysingi og afglapi með þjóð hans.
Ekki hugsunin um fjölda fátæklinganna, sem
hann rændi, ekki hugsunin um mætan fé-
lagsskap, sem hann gerði sitt til að eyði-
leggja, ekki hugsunin um ábyrgðina. sem á
honum hvíldi, ekki hugsunin um heiður
þjóðarinnar, sem hann dró með sér niður
í saurinn — ekkert gat hindrað hann frá
að láta augnabliksþrá og augnabliks hags-
nmni ráða gjörðum sínum, hverjar sem
aíleiðingarnar urðu.
Þannig gelur sá maður verið, sem sam-
tíðin kallar mentamann.
Göngum nú feti framar til að treysta
þolrifin í þessari „mentunar“-kenningu.
Heimurinn álítur menntun lífsnauðsynlega.
Albertí var mentaður. Setjum þá svo að
þjóðirnar héldu áfram að nmenta“ og
fylgdu sömu hugsjón og fyr, og að þær
klökuðu út miljónum af „Albjörtum“. Ali-