Skinfaxi - 01.03.1913, Blaðsíða 3

SKINFAXI
19
I eina öld hafa siðaðar þjóðir þekt lög-
mál áreynslu og iðjuleysis, þroska og úr-
kynjunar, en lítið skeytt því. Þó eru dóm-
ar þess óteljaudi, hvar sem litið er. I óra-
langan tíma hefur það drotnað i heimin-
um, myndbreytt líkömum manna og dýra,
skapað og eytt tegundum, haldið verndar-
hendi yfir ættum, stéttum og ríkjum með-
an þau fóru rétta leið, en upprætt vægð-
arlaust úr tölu hinna lifandi allasemfóru
breiða veginn, alla sem þrjóskast við að
afla brauðsins í sveita síns andlitis.
J. J.
Bréf frá Noregi.
Eftir Jákób Óskar Lárusson.
Niðnrl.
Eg hugsa mér svona skóla uppi í sveit
heima, sinn í hverjum landsfjórðungi a.
m. k. Eg hugsa mér þar starfandi kenn-
ara, sem beinlínis vinni málefnisins vegna,
menn sem vilji eitthvað leggja í sölurnar.
Eg hugsa mér skólana sem sameigin-
leg heimili œskulýðsins. Og eins og
heimilið ætti að vera hverjum manni nokk-
urskonar guðshús, heilagur staður, hlið
himinsins, eins ættu skólarnir að vera slíkt
hið sama fyrir æskulýðinn.—Hugarfylgsn-
in skyldu þar opnuð og höfuðin beygð í
bæn lil haus sem yfir oss er. Þar skyldu
lifa og starfa vaxandi menn.
Eg hugsa mér skólana sem uppsprettu
sannrar mentunar. Vér Islendingar höf-
um nú sem stendur svo feiknamikið af
ósannri mentun, hálfmentun, sem vér þurf-
um að losna sem fyrst við. Eg á hér
viö þá hálfmentun, sem lýsir sér t. d. í
rustalegum skammaryrðum blaðanna, hvers
i annars garð, þá hálfmenlun, sem vér
verðum varir við á fundum hálffullra stú-
denta, í klúru og ósæmilegu tali skóla-
piltanna sín á milli og í hinum sifelda
^traumi fólksins úr sveitunum, til bæanna.
Vér þurfum heilnæman, þjóðlegan lýðhá-
skóla-anda til þess að vega upp á móti
þeirri bölvun, sem af þessu leiðir og út-
rýma henni. Það þarí að lækna þetta
öfugstreymi í þjóðarsálinni. Það þarf eitt-
hvað til þess að halda fólkinu kyrru í
sveitinni. Það þarf sanna andans ment-
un til þess, það þarf lýðháskóla til þess.
Og unga fólkið utan frá sjó og ofan úr
sveitum ætti að sækja þangað heilbrigð-
ari og réttari skoðun um afstöðu sveit-
anna til bæanna. Og í stað þess að
streyma til kaupstaðanna og sötra þar í
sig sorann og gruggið og óheilnæmið eins
og nú á sér stað, hugsa ég mér æskulýð-
inn á lýðháskólunum teyga af hinum tæru
lindum fegurðarinnar, svo sem þær er að
finna í hugsunum, hugsjónum og lífsstarfi
stórmennanna að fornu og nýu, og þá
fyrst og fremst þeirra, sem lifað hafa og
starfað meðal vorrar eigin þjóðar og fyr-
ir hana.
Eg hugsa mér skólana sem grœði-
reit sameiginlegra áhugamála œsku-
lýðsins. Augun ættu að opnast þar fyr-
ir fegurð lands vors og þess mörga duldu
gæðum. Fólkið ætti að læra þar að hætta
því, sem nú er svo altítt, að saka landið
um þau óhöpp og þann vesaldarhag, sem
oft á rætur sínar í engu öðru en röng-
um hugmyndum og vondum venjum lands-
lýðsins sjálfs. Unga fólkið ætti þar að fá
trú á landið og áhuga fyrir framtið þess
og þjóðarinnar. Og ættjarðarástina ætti
að gróðursetja i hugskoti hvers nem-
anda, jafnhliða þeim nýgræðingi, er
hann sjálfur gróðursetti og hlynti að’í
beru holtunum og óræktarmóunum, sem
gera má ráð fyrir, að nóg yrði af í grend
við skólana fyrsta og annan mannsaldur-
inn. 1 sameiginlegum smáferðalögum, skíða-
göngum, leikfinú, söng og leik, ætti að
innræta mönnum skólanna samheldni, og
opna augu þeirra fyrir hverskonar sam-
ræmi. Sundrunguna ætti að bera þar á
bál einhugans. Og þessi orð skáldsins: