Skinfaxi - 01.03.1919, Blaðsíða 7

SKINFAXJ
23
andríkisins ná ekki þeir, er hugann
maurum seðja.
Sé litið enn lengra aftur í tímann
verða fyrir oss ómetanleg ljósbrot
mannvits og djúpsæis. Til þess að sanna
að forfeður vorir sáu fyrir alt það böl er
af ágirndinni leiðir, skal eg leyfa mér að
benda á þetta í goðafræðinni þeirra —:
1 upphafi lifðu goðin friðsælu og kyr-
látu lífi á morgni tímans. — Tefldu í
túni teitir váru — léku sér að gulltöfl-
um í grasi, — en æskan og unaðurinn
átti sinn aldur, því alt er í beiminum
hverfult. Gullveig kom til sögunnar, —
liklega ímynd gullþorstans og liún á-
sækir goðin og þau drepa liana, brenna
bana þrisvar, því bún rís jafnan upp
aftur, lifnar við á ný. — Nú eru goðin
ekki lengur saklaus og ófriður liefst með
goðum og mönnum er Gollveig olli, og
var því trúað að hún mundi lifa til
Ragnarökkurs.
Sé því leytað dýpra að orsökum
eymdar þjóðar vorrar á 16., 17. og
fram á 18. öld, er það Gullveig, sem
hefir upptökin: fjárgræðgi og valda-
fikn mannanna og — væri spurt um
dýpstu og instu orsakir styrjaldar þess-
arar er nú hefir geisað, mun þá svarið
ekki verða liið sama ?
þetta er nú bakgrunnur fortíðarinn-
ar hér heima: Icolsvartur með skinandi
ljóstýru að baki er lýsir sem leiftur um
nótt, langt fram á horfinni öld. — En
bvernig er svo nútíðin? Sker hún ekki
vel af á þessum dökka grunni? Jú, guði
sé lof, björt er nútíðin skínandi björt
í samanburði við liðna tímann. 1 stað
litlu kolsvörlu bátskeljanna eru komn-
ir vélbátar er sótt geta björg á haf út
í greipar Ægis þótt úfinn sé. í stað kon-
ungsskipanna, er menn voru kúgaðir til
að róa á eru komin hraðskreið gufu-
skip, er rétt að segja geta boðið Ægi
karli byrginn þótt bann fari í sitt versta.
Og alt þetta er eign landsmanna sjálfra.
1 stað kaupslcipa eins á ári, milliferða-
skip, er landið á sjálft. í stað smárra
liúsakynna eru komi viða allreisuleg og
vistleg híbýb. í stað fátæktar og hung-
urdauða komin all almenn velmegun
efnalega. í stað einokunarverslunar
komin frjáls verslun — og — í stað
deyfðar, doða, ábuga- og aðgerðaleysis
risin upp öflug sjómannastétt, er telcur
höndum saman með ströndum landsins
alt í kring, sér og landi til gæfu og geng-
is. — Og að lokum í stað einveldis og
áþjánar komin stjórnfrjáls þjóð. „Hver
vann bér svo að með orku“, spurði Jón-
as forðum er hann athugaði bcrgkastala-
smíði frjálsu þjðarinnar á fornri tíð.
Sjómennirnir hafa svarað þeirri spurn-
ingu að nolckru með þvi að láta skipin
sín heita Jón forseta, Skúla fógeta, Egg-
ert Ólafsson o. s. frv., en að fullu hefir
Jónas svarað því með áframhaldi vís-
unnar: „Drottins hönd þeim vörnum
veldur, | vittu barn, sú bönd er slerk. |
Gat ei nema guð og eldur | gert svo
dýrlegt furðuverk.“ — Nei, svo dýr-
lcg verk gcta ekki nema guð og eldur
gert, að gera þjóð frjálsa i anda og sann-
leika, eldur mannkærleika og fórnfýsi.
Frelsarinn befir vitjað þjóðar vorrar í
þessum mönnum, sem sjómennirnir
bafa heitið skipin sín eftir. Jón Sigurðs-
son var ekki gullveigarsinni, því við
sjálft lá, að bann dæi skuldugur.
(Tryggvi Gunnarss. forðaði landinu frá
þeirri smán). Hann spurði aldrei um
launin; bann taldi það heilaga skyldu
bvers manns að gera alt sem bann
megnaði til almenningsbeilla, — bvað
sem laununum leið. -— pvi var aldrei
neitt „aktaskriftar“-merki á störfum
bans. Eggert Ólafsson taldi það sæmd
hvers manns mesta að vera maður í
orðsins fegurstu og bestu merkingu.
Segir berum orðum, að það, sem knýji
sig helst til þess að rækja minningu
fóstra síns Guðm. sýslumanns, sé það,