Skinfaxi - 01.11.1920, Blaðsíða 4

44
SKIWFAXI
stofnuöu hvern lýöháskólann á fætur öör-
um, víösvegar um land.
Þaö var eitt tímabil í sögu þjóöarinnar,
sem þessir ungu lýöháskólamenn bentu nú
lienni á, sér til hughreystingar. Það var
eitt sinn á miðöldunum; þýskir greifar
höfðu lagt mikinn hluta hins litla lands
undir sig og hnept ])jóöina í fjötra. En þá
kom frarn með Dönum sá konungur, sem
ber nafnið Valdemar Atterdag. Hann var
rnaður vitur, herskár og drotnunargjarn,
•
og rak greifana af höndum sér með sverði
sínu og gulli, og geröi Dani frjálsaogsjálf-
stæða á ný, og svo þróttmikla, að þeir náöu
aö gerast forvígismenn, í sambandi því,
sem nokkru seinria var myndað á meðal
hinna norrænu þjóða, — Kalmarsamband-
inu. Nú var líkt ástatt fyrir þjóðinni og þá,
sögðu þessir ungu lýðháskólamenn, en þaö
sem reið á nú, eins og þá, var það, að
missa ekki kjarkinn, en vinna að því af
öllum mætti, aö endurreisa krafta þjóðar-
innar og öðlast þetta þróttmikla þjóðlíf á
ný, og til þess voru lýðháskólarnir stofn-
aðir.
Sá frægasti meðal þessara ungu, dönsku
lýðháskólamanna var guðfræðiingurinn
Lúðvig Schröder, sem aö síðustu var gcrð-
ur að heiðursprófessor fyrir sitt rnikla og
fágæta starf í þarfir lands og þjóðar. —
Þessi maður varð fyrstur hinna ungu lýð-
háskólamanna til að sjá það, að ef lýðhá-
skólinn átti að verða það í virkileika, sem
harin var í hinum fögru hugsjónum Grundt-
vigs, þá reið á því, að sameina þar tvær
stefnur sem nú þegar voru komnar frarn
í þessu máli nefnilega fræðslustefnuna
við skólann í Röddirig, sem um var getið
og vakningarstefnu Kolds; og þetta gerði
hann á dásamlegan hátt, þá er hann stofri-
aði hinn rnikla og fræga lýðháskóla í þorp-
iu Askov, hálfa mílu vegar frá þáverandi
landamærum Danmerkur og Þýskalands.
Hann, guöfræðingurinn, sem sökum
sinnar miklu þekkingar í kirkjusögu, átti
kost á því, að gerast kennari við háskólann
í þeirri grein, hann fann ekki neina van-
sæmd fyrir sig að taka bústað í hreysi einu
til sveitanna, og vinna þar að því, ásamt
konu sinni, sem var af háum ættum, og
vini sínum og skólabróður, guðfræðingn-
um og tónskáldinu Heinrich Nutzholm, að
menta bændalýðinn. Sérstaklega í notkun
móðurmálsins í ræðu og riti, skáldskap og
sögu, landafræði og félagsfræði og nátt-
úrufræði. Og ekki létu þeir sér minna ant
um aö vekja trú og siðgæði bændanna,
kærleik þeirra til lands og þjóðar og ein-
lægan vilja til framfara.
Skólinn i Askov byrjaði sem sagt
mjög fátæklega hið ytra. Það var lágt und-
ir loft í litlu skólastofunum; en þeir menn
sem hér hófust handa, þeir áttu ekki að
eins víðtækari þekkingu en tlestir aðrir —-
heldur og einnig sterkari trú á kærleikans
guð, stærri hugsjónir og rneiri fórnarvilja
en flestir aðrir, og það gerði starf þeirra
blessunarríkt og bar það fram til sigurs.
Það höfðu, frá því fyrsta, komið nem-
endur á þennan skóla Schröders i Askov,
sem höfðu notið kenslu áður, og það hvatti
hann mjög til þess að endurbæta skólann,
og gefa ýtarlegri kenslu en verið hafði í
fyrstu. Þessu fékk hann svo framgengt ár-
ið 1878, með tilstyrk bænda og allra lýð-
háskólamanna í Danmörku. Náipstíminn
varð tveir vetur, og margir aörir ágætis-
menn gengu nú í þjónustu skólans, á meðal
þeirra Paul la Cour prófessor, sem er þekt-
ur á rneðal allra mentaðra þjóða, sem nátt-
úrufræðingur og stærðfræðingur. Eins og
gefur að skilja, kendi hann þau fög í skól-
anum; Schröder og Nútsholm skiftu aftur
á móti rnilli sín sögunni og bókmentasög-
urini, rneðan aðrir ungir guðfræðingar tóku
að sjer kenslu móðurmálsins og útlendra
mála, og eins í landafræði, félags-
fræði, líkamsfræði, leikfimi og söng, sem
einnig var í hávegum haft. Nemendurnir
voru orðnir, þegar hér var komiö sögunni,.