Skinfaxi - 15.05.1923, Blaðsíða 4

12
SKINFAXI
Skinfaxi
Útéefandi: Samb. Ungmennafél. Islands
12 blöð á ári. Vcrð 3 ltrónur. Gjalddagi
fyrir 1. júlí.
Kitstjórn, afgreiðsla og innhcimta: Skin-
faxi Reykjavík Pósthólf 516.
lega grein fyrir aðalstarfsemi þess. En sök-
um þess, aö hún er ein og út af fyrir sig
nægilegt efni í marga fyrirlestra, skal að
eins drepið á hana, örfáutn orðum.
Þeir sem hafa lesið þriðja bindi Dul-
spekinnar (The Secret Doctrine) eítir Hel-
enu P. Blavatsky, hafa og tekið eftir því,
að hún telur innsæiseðlið með þeim eðl
isþáttum mannsins, er lutn kveður vera
skapandi. Innsæiseðlið á því, — að því
er hún hyggur, — drýgstan þátt í and-
legri sköpunarstarfsemi manna. Listamenn
hafa innsæi í ríkum mæli. Þó er ekki þar
með sagt, að auka-áhrif þau, er skýrt var
frá hér að framan, komi í ljós með lista-
mönnum fremur en öðrum.
Sérhver listamaður, er listamaður getur
heitið, er eins konar skapari. Hann veitir
listaverkum sínum h'f af sínu lífi. Vér sjá-
um þetta alstaðar, hvort sem við litumst
um á sviðum bókmenta, leikmentar, hljóm-
listar, pentlistar, líkansgerðar, smíðislistar
o. s. frv. Alstaðar sjáum vér blasa við oss
lífstnark innsæis. Og sama sérkennið getur
að líta á öllum listamönnum. Og það er
þetta: Þeir samkenna sig, að meira eða
minna leyti, listaverkum sínum. Þetta ger-
ir og höfundur tilverunnar. Hann lifir, að
því er vér trúum, í listaverki sínu, — tii-
verunni. Hugur listamannsins er í lista-
verki hans, þótt líkami hans sé frá því
genginn. Það sem er með ófullkomnum
hætti með mönnum, getur verið með full-
komnum hætti með alvitundinni. Lista-
maður á bágt með að slíta sig frá lista-
verki er hann hefir gert, en alvitundin
getur ekki slitið sig frá sínu.
Skapandi starfsemi er : aðalstarfsemi inn-
sæiseðlisins. En aukastarfsemi þess getur
haft örvandi áhrif á hugeðli manna þ. e.
glætt skilning þeirra á grundvállaratriði ein-
hverra mikilvægra hluta. Hún getur og
göfgað tilfinningalífið, tendrað upp sam-
úðina.
Þetta er innsæi og ekki annaö, að dæma
eftir dulrænum fræðum, er eiga að lciða
oss að minsta kosti fáein spor í átt til
ljóssins, en ekki út í myrkrið fyrir utan
salkynni heilbrigðrar skynsemi.
,,lnnsæi“ En svo er margt, sem menn
kalla innsæi. Oss dettur eitthvert snjallræði
í hug, — eitthvað, er reynist gott og
nauðsynlegt. Segjum vér þá, að betta höf-
um vér átt innsæi voru að þakka, eða að
vér höfum fengið þetta »gegnum intuition«
sem kallað er. En vér munum sjá, hvílík
fjarstæða þetta er oft og tíðum.
Tökum dæmi:
Skáldmæltur maður gengur eftir götu
heim til sín. Hann mætir konu, sem hann
þekkir. Sér hann þá, að hún er venju
fremur döpur. Minnist hann þess, að hann
hefir heyrt, að hún misti fyrir skömmu
barn, er hún unni ákaft. — —
Hann kveður konuna og heldur heim á
leið. Dettur honum þá í hug að reyna að
yrkja erfiljóð eftir barnið. Þykir honum
ekki örvænt um, að ljóðin geti orðið til
að hugga þessa tregandi móður. Og hon-
um lánast fremur vel um ljóðagerðina.
Hann sendir konunni kvæðið. Þegar hann
hittir hana nokkru seinna, er hún glöð í
bragði, og þakkar hún hagyrðingnum mni-
lega fyrir kvæðið og segir, að jrað hafi
létt af henni harmi að miklu leyti.
Var það innsæi mannsins, er kom hon-
um til að yrkja kvæðið. Hygg eg að því
megi hiklaust neita. Það var ekki innsæi,
er kom honum til þess að yrkja. En hvort
innsæis hefir svo kent í kvæðinu, verður
ekki sagt. Það verður kvæðið sjálft að
sýna, þ. e., hvort það hefir orðið listaverk.
Manas. Flestar andlegar afurðir, er menn