Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1967, Qupperneq 5

Fyrstu aldursstig þorsksins 1—2 egg mi-i) jóslri í, stœkkuS, augun sjást. ViS hliSina á 1.
er egg í náttúrlegri stærS. 3., nýklakuS seiSi í náttúrlegri stœrS og stœkkaS. 4., eldra
seiSi, stækkaS, uggar ekki aSgreindir. 5., seiSi á jn i reki, er ]>aS leitar botnsins, náttúr-
leg stœrS.
lífsskilyrði þeim þætti bezt henta
sér, og á hvaða tíma sólarhrings-
ins þeir væru helzt í fæðuleit, og
við hvaða skilyrði þeim þætti
bezt að fá fæðuna. Menn urðu að
gjörþekkja botninn á því svæði,
sem þeir ætluðu að fiska á, svotil
hvern stein, hverja mishæð,
hverja sandlænu, hvern leirpoll,
hverja hlein, hvern þaragrunn,
hvert hraun, og strauminn eins
og sína 10 fingur.
Einnig þurfti að þekkja fæðu-
tegundir þorsksins, og viðbrögð
hans til þeirra. — Ætisgöngur
flæddu hér yfir grunnin í stór-
um göngum. Eins og sandsíli,
smásíld og skeri, hann var óholl
fæða þorskinum, því hann át mik-
ið af þessum smákvikindum, en
varð svo hastarlega veikur, að
hann lá í hálfan mánuð án þess
að taka nokkra fæðu, og innyfli
hans voru lengur að jafna sig
eftir skeraát en nokkra fæðu, þótt
um ofát væri að ræða. Þessar
aðal ætisgöngur þorsksins voru
á eftir enn smærri lífverum, smá-
átunni, sem síld og síli þurftu sér
til viðurværis.
I ríki náttúrunnar er dásam-
lega séð fyrir því að allar lífver-
ur hafi lífsskilyrði, ef hin eyð-
andi hönd mannsins kemur ekki
í veg fyrir það með vanhugsuð-
um aðgerðum.
Þegar menn höfðu þetta allt á
hreinu, þá brást varla árangur
af veiðunum, ef fiskur var til.
Sá fróðleikur sem menn fengu
um þá fiska sem þeir veiddu í
áratugi á færið sitt, eða á línu,
eða í önnur veiðarfæri, var mjög
mikill, þótt nútíma vísindamenn
vilji gera lítið úr honum, borið
saman við þá þekkingu, sem þeir
eru að afla um sömu fiska, en á
vísindalegan hátt, og dreg ég það
ekki í efa, að það er nákvæmari
og varanlegri þekking, eða ég
vænti þess.
Það sem mér finnst merkileg-
ast við þann fróðleik, sem mín 40
ára vera við sjósókn færði mér,
var það hvernig fiskurinn flokk-
aði sig niður á landgrunninu, eft-
ir þeim lífsskilyrðum, sem hverj-
um aldursflokki hæfði, og kom
VÍKINGUR
þar greinilega fram, að ungviðið
átti enga samleið með eldri fisk-
inum, þótt stundum þvældist það
hvað innan um annað.
Stundum áttum við þess kost
að sjá til botns á nokkru dýpi, og
sjá þá hvernig fiskurinn hagaði
sér við botninn, þar sem hann var
óáreittur. Sáum við þá að hann
lét krókana okkar og það sem á
þeim var, stundum alveg í friði,
þótt væri nægur fiskur, aftur á
móti rifust þeir um þá stundum,
og voru þá venjulega þeir stærri,
sem höfðu yfirhöndina, eins og
stundum vill verða hjá vitsmuna
verum.
Einnig kom það nokkrum sinn-
um fyrir, að maður fékk að sjá
mjög stórar fisktorfur við yfir-
borð sjávar, það merkilega við
þær torfur fannst mér það, hvað
fiskurinn virtist allur af svipaðri
stærð. Slíkar ofansjávar-torfur
sáust helzt á vorin, en þó stund-
um síðar, ef um miklar ætisgöng-
ur var að ræða á grunnu vatni.
Fyrir fjörutíu árum eða svo,
mátti heita að á vorin væri hér
við Vestfirðina fiskur í einhverri
mynd, frá því sem smástrákar
gátu vaðið út með títuprjóns-
króka sína og útyfir landgrunnið,
en nú er öld önnur. -
Næst fjöruborðinu voru smá-
seiðin um það að vera orðin full-
komlega sundfær, svo kom í þara-
grunnunum, eins og tveggja ára
fiskur að ég ætla, en þar sem
hraun og smá sandblettir voru í
þaragrunninu, voru oft fullorðn-
ir fiskar, sem hreyfðu sig mjög
lítið, því það mátti segja að ætíð
bærist upp í þá með straumnum.
Þegar á sandinn kom voru þar
eldri árgangar staðsettir, ogþeim
stærstu úr þeim flokk þótti mjög
gott að liggja þar við sem saman
kom sandur og hraun, og við
hverskonar mishæðir, þar sem
þeir gátu létt af sér straumþung-
anum þegar hann var mestur.
Þar sem leirpollar gengu niður í
grunnið, eins og víða er á 40
faðma svæðinu, þar hélt sig stór-
langa, skata, lúða, og ofsalegir
stórþorskar, sem eru þar eins og
á nokkurskonar elliheimili, þar
sem þeir þurfa lítið að hafa fyrir
lífinu, en áður en þeir taka sér
þar sumardvöl, skila þeir trúlega
sínum hrognum inn í Breiða-
fjörð.
Stórfisks-göngur komu oft upp
úr Víkurálnum fyrst í marz-
mánuði og héldu grunnt inn með
Bjarginu og inn um Breiða-
fjörð, en að þessu voru þó ára-
skipti, og sennilega oftari komu
þær sunnanað. Þetta virtist nokk-
uð fara eftir því hvort sjórinn
var dauður eða lifandi á þessum
slóðum.
Gamlir Færeyingar kenndu mér
það fyrstir manna, að sjá það'á
lit sjávar, hvort maður færi um
sjó morandi af lífi, eða líflaus-
an, og ber þeirn saman við það,
sem ég hef um þetta lesið, frá
hvalveiðimönnum fyrri tíma, sem
þekktu þetta fyrirbæri og not-
færðu sér það.
47