Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1967, Side 7

þessir dvalarstaðir stóðust veið-
ar hundrað togara ár eftir ár, en
þeir hlutu að þorna af fiski, og
þornuðu, þegar tekið var fyrir
uppsprettuna hér uppvið land-
steinana, á flóum og fjörðum,
ungviðið komst ekki á framfæri,
fyrir því sá dragnótin, þar með
búið. Nú eru þessi stóru mið eins
og autt torg í yfirgefinni borg,
þar sem ekkert fólk á lengur leið
um.
Þannig er þetta hér á grunn-
inu, sem ég þekki til, en Vest-
fjarðagrunnið með Breiðafjörð
og Húnaflóa, sitt á hvora hönd,
er gósenland fyrir fiskaklak, trú-
lega það bezta á „Símaháslétt-
unni,“ og væri alveg furðulegt, ef
það væri, fyrir yfirsjón fárra
manna, gert fisklaust, og það
stóra forðabúr okkar Vestfirð-
inga eyðilagt.
En mikil hætta er á að svo
verði, ef það tekur okkar sér-
fræðinga á þessu sviði mörg ár
ennþá, að komast að því á vís-
indalegan hátt, hversu mikill
skaðvaldur dragnótin er, og er
búin að vera á okkar miðum, en
henni er beitt þar sem sízt skyldi.
Það sem mér finnst uggvæn-
legast við okkar framtíðar-fisk-
veiðar, og ég tel að bendi ein-
dregið til þess að við erum að
stórskerða stofninn, og höfum
gert það undanfarin ár, en það
er hvað fiskinum fækkar óðfluga
hér á grunnslóðinni, hvað hann
í heild fjarlægist landið árvist,
hægt og sígandi. Sem bendir til
þess að ungviðið vantar, þar hef-
ir brostið hlekkur. Jafnframt því
blasir sú staðreynd við, að alist
þorskur ekki upp hér við strönd-
ina, þá verður enginn þorskur
staðbundinn.
Fyrir um það bil 40 árum mátti
heita árvist, að allir firðir hér á
Vestfjörðum væru fullir af fiski
vor hvert allt inn á fjarðarbotna,
að vísu mismunandi mikill fisk-
ur, en um alla firðina fór fiskur,
og voru sumir fjarðanna hreinar
gullkistur, nú má heita að ekki
finnist uggi í þessum fjörðum,
hvers vegna?
Þegar línuveiðar hófust hér á
VÍKINGUR
þilfarsbátum, 6—20 lesta, þá
voru þetta gangtregir bátar, en
þeim entist vel sólarhringurinn í
róðurinn og til hvíldar mann-
skapnum í landi. Nú er svo kom-
ið, að á sömu slóðum nægir ekki
sólarhringurinn, mikið stærri og
hraðskreiðari bátum í róðurinn,
og það án nokkurrar hvíldar í
landi. Þetta finnst mér uggvæn-
legt, því ég læt mér ekki detta í
hug að hér sé um tímabundna til-
viljun að ræða, heldur einhverjar
veigamiklar orsakir, sem hægt
væri ef til vill að ráða einhverja
bót á.
Ég vil draga þá ályktun, að
iífsskilyrði fyrir fisk í fjörðun-
um og víðar við ströndina hafi
ekki breytzt til hins verra á síð-
ustu árum, en á hvern hátt vil ég
ekki fullyrða um, því orsakirnar
gætu verið margþættar, en það er
órannsakað mál, en eina aðal or-
sökina tel ég, þar til það verður
afsannað, vera ofnotkun þeirra
veiðitækj a, sem dragast með botn-
inum, eins og dragnót og troll
hverskonar, drepandi milljónir
smádýra, og smá gróður í botnin-
um, sem er ómissandi, þar sem
ungviðið á að lifa og alast upp.
Auk þess sem þessi veiðarfæri
gefa fiskinum aldrei frið meðan
þau eru í sjó, hann er á sífelldum
þeytingi undan þessum tækjum.
En þegar þorskurinn er kominn
á sínar stöðvar, þá vill hann hafa
sína hvíld, eins og aðrar lifandi
verur. Þetta atriði er mjög veiga-
mikið atriði á grunnsævi, varð-
andi það að halda fiski á ein-
hverjum stað, á djúpu vatni kem-
ur þetta ekki eins að sök, því þá
er fiskurinn svo mikið upp í sjó
í fæðuleit og minna við botninn.
Önnur veiðarfæri gera ekki ó-
næði að ráði nema þeim fiskum,
sem þau veiða. Því verður alltaf
skaðlegt að beita botnvörpunni,
hverju nafni sem hún nefnist, á
uppeldisstöðvunum.
Þetta kom greinilega í ljós,
meðal annars við togveiðarnar,
þegar togað var á heldur þröng-
um svæðum, eða smá blettum.
Það var kannske hægt að veiða í
sólarhring, þá var fiskurinn
veiddur og flúinn, eftir nokkurra
daga hvíld, var aftur hægt að
veiða, og svo aftur hvíld, og svo
koll af kolli, þar til bletturinn var
með öllu fisklaus. Þetta sá mað-
ur svo oft og árvist til Bretanna,
áður en landhelgin var færð út,
helzt þó á haustin.
En þegar þeir hættu þessum
ljóta leik við útfærslu landhelg-
innar, þá tóku snúrvoðirnar okk-
ar og smátogarar við, og héldu,
og halda eyðileggingunni áfram.
Síðar komu svo nælonnetin til
sögunnar, sem nálgast að vera
gjöreyðingartæki á þann gula, ef
snubbulega er á haldið, og að lok-
um kom þorsknótin.
Ef svo fer enn um mörg ár, að
þessi veiðarfæri verði notuð, hvar
og hvenær sem er, með svipuðum
takmörkunum og verið hefir síð-
ustu ár, þá horfir illa fyrir vini
mínum þorskinum, og væri sann-
arlega illa farið, ef hann væri út-
dauður á Islandsmiðum, undir
vísindalegu eftirliti, áður en vís-
indamenn okkar væru búnir að
rannsaka lifnaðarháttu hans, og
fá þann fróðleik, sem þeir gætu
byggt á ráðstafanir, til að koma í
veg fyrir að þorskstofninn verði
ofveiddur, og þannig bjarga þess-
um fjármunalega stærsta höfuð-
stól þjóðarinnar.
Og víst mætti sá guli hugsa
sem svo:
Áöur veitti björg í bú
bætti hag þess snauöa
þessir vilja þreyta nú
þorskabyggö til dauöa.
Látrum 18. 2. 1967.
Þórður Jónsson.
49