Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1971, Blaðsíða 9

um verði haldið til að hegða sér
eftir lögum þeim, sem gilda um þetta
eí'ni, — verði stranglega bannað að
fiska nær landi en 4 mílur“.
í þessu sambandi má vitna til þess,
að enda þótt Parísarháskóli, „Sor-
bonne“, taki ekki afstöðu til skoð-
ana, sem þar eru settar fram í dokt-
orsritgerðum, þá hefði slíkt verk, sem
doktorsritgerð mín um landhelgi ís-
lands aldrei hlotið „ágætiseinkunn",
ef það teldist einhver fjarstæða, sem
þar er sett fram.
Einn fremsti lögfræðingur íslenzk-
ur, Einar heitinn Arnórsson fór á
sínum tíma viðurkenningarorðum
um doktorsritgerðina í formálsorð-
um fyrir íslenzkri útgáfu verksins;
enginn ber brigður á dómgreind
hans. Og þannig mætti nefna fleiri
jákvæða dóma um verkið, m. a.
orð hins heimsþekkta þjóðréttar-
fræðings, próf. Gilbert Gidel.
I sjálfu sér ætti að vera óþarft
að benda á þetta.
Mér er að vísu skylt að geta þess,
að skömmu eftir útkomu doktors-
ritgerðar minnar tók prófessbr Ár-
mann Snævarr mig tali á götu og
sagðist hafa rennt augum yfir rit-
gerð mína, og væri hann ekki sam-
mála þeim skoðunum, sem þar væru
settar fram. Bað ég hann þá aðeins
að lesa verkið betur. Fyrir nokkru
rifjuðum við þetta atvik upp okkar
á milli, og viðurkenndi prófessor-
inn þá að ef til vill hefði hollusta
hans við þáverandi ríkisstjórn haft
einhver óafvitandi áhrif á skoðanir
hans, en hann kvaðst alltaf vilja vera
„loyal" hverri ríkisstjórn. Enda er
það álit mitt að ritgerð mín hefði á
þeim tíma, sem hún var skrifuð ekki
fengizt samþykkt til doktorsvarnar
við Háskóla íslands, hún var of djörf
til þess.
Á árinu 1954 lagði Hannibal
Valdimarsson fyrir Alþingi frum-
varp til laga um 50 sjómílna land-
helgi við ísland, unnum við saman
að samningu frumvarpsins og var
þar byggt á þeim niðurstöðum, sem
settar voru fram í doktorsritgerð-
inni. í frumvarpinu var gert ráð
fyrir því, að í fyrstu skyldi aðeins
höfð lögsaga með 12 sjómílna belti
utan þáverandi friðunarlínu eða alls
með 16 sjómílum, til þess að gefa
þeim þjóðum, sem þættust eiga ein-
hvern rétt í fornri landhelgi íslands,
nokkurn aðlögunartíma.
S[a‘ni iuálsm«Afvr«>.
Það er óheppileg málsmeðferð að
vera sí og æ að smáauka kröfur
sínar í máli og koma þannig af stað
nýjum og nýjum illdeilum, í stað
þess að gera í upphafi máls ýtrustu
kröfur og geta þá heldur slakað á
í bili, en einmitt þannig var sjálf-
stæðisbaráttu okkar hagað og þann-
ig hefðum við átt að reka landhelg-
ismálið. Ljóst er að bæði í þjóða-
rétti og einkamálarétti eru skyldur
lögmanna hinar sömu, það er að
gæta hagsmuna umbjóðanda síns til
hins ýtrasta. Við gætum í þessu
sambandi hugsað okkur, að lögmað-
ur hafi fengið miskabótamál til með-
ferðar og ákveðið að gera aðeins
þær kröfur, sem hann teldi líklegt
að fengjust dæmdar og niðurstaða
Hæstaréttar yrði sú að fallizt yrði
á kröfurnar, þar sem þær teldust
vera innan þess, sem teljast mætti
sanngjarnt og eðlilegt. Myndi sá
lögmaður ekki hafa brugðizt um-
bjóðanda sínum með of vægri kröfu-
gerð og naga sig í handabökin á
eftir? En þannig verður manni hugs-
að, þegar maður les þessi orð am-
bassadorsins fyrrv.:
„Má óhilcað fullyrða, að núgild-
andi reglur íslenzkar á þessti
sviði ganga eins langt og nokkur
möguleiki var fyrir, þegar þær
voru settar og stendur enn við
það“.
Ja, hvílíkur uppgjafartónn; skyldi
þetta vera skoðun íslenzku ríkis-
stjórnarinnar? Hvaðan kemur fyr-
irlesaranum þessi vizka? Hvernig
getur nokkur lögfróður maður, hvað
þá þjóðréttarfræðingur, fullyrt slíkt,
þegar á það hefur alls ekki reynt,
að reglur, sem gengju lengra, fengju
ekki staðizt. Má með sama rétti full-
yrða, að við hefðum jafnt unnið
þorskastríðið, þó landhelgin hefði
verið færð út í 50 sjómílur, en ekki
aðeins 12 sjómílur.
Var sérfrœðingnuin sjíilfrátt?
Stingur þessi fullyrðing ambassa-
dorsins fyrrv. í stúf við það, sem þó
segir í bæklingnum „The Icelandjc
fishery lirnits", er utanríkisráðu-
neytið gaf út í apríl 1959, þegar
þorskastríðið stóð sem hæst, en þar
segir á bls. 9, í lauslegri þýðingu:
„Ætti réttur fslendinga einungis
a.ð byggjast á sögulegum grundvelli
(sama sem hefð/höf.) gætu fslend-
ingar með rétti gert kröfu um meiri
útfærslu landlielginnar en nýja
reglugerðin gerir ráð fyrir“. Sam-
kvæmt þessu hefur fyrirlesarinn
ekki verið höfundur þessa bæklings,
né átt þátt í samningu hans eða hann
vill ekki kannast við þessi ummæli
sín. En það er fleira í nefndum bækl-
ingi, sem gefur manni tilefni til þeirr-
ar ályktunar og skal aðeins að því
vikið. Það er nefnilega athyglisvert,
að með þessum bæklingi er hætt að
bendla landhelgi íslands við skand-
inavisku-f j ögra-s j ómílna-regluna,
hins vegar er lögð nokkur áherzla á
að landhelgi íslands hafi frá 1631 til
1662 verið 24 sjómílur, frá 1662 til
1859 16 sjómílur, en á seinni helm-
ingi 19. aldar hafi eftirlit með fisk-
veiðum útlendinga verið slælegt, ís-
land þá dönsk nýlenda. Er hér um
mjög athyglisverða stefnubreytingu
að ræða. Því má hins vegar ekki
gleyma að líklegt er að sérfræðingum
ríkisstjórnar á hverjum tíma, og
ekki aðeins í þessu máli, sé fyrirlagt
að færa einungis rök að stefnu henn-
ar, og er ekki ætlazt til að þeir hafi
sjálfstæð'ar skoðanir á málunum. Má
því segja að þeim sé ekki alltaf
sjálfrátt í þessum efnum og á það
vafalaust við í þessu máli, því em-
bættismenn eru ambáttir nútímans,
eins og orðsifjar benda til.
Kjarni þessa máls verður þó eftir
sem áður sá og hefur þegar sann-
azt, að krafa til meiri réttar getur
tryggt að minni réttur verði tekinn
til greina og því hefði það aldrei
getað spillt málstað okkar í land-
helgismálinu að halda fram ýtrustu
kröfum strax. Skilur þar á milli
feigs og ófeigs í máli þessu, sem
öðrum, að sjálfstæð skoðanamynd-
un sérfræðinga er haldbezt og sann-
gjörn gagnrýni höfuðnauðsyn.
í framhaldi af því er áður segir,
gæti sumum komið til hugar að um-
rædd yfirlýsing sérfræðingsins sé
túlkun á skoðunum ríkisstjórnar-
innar á þessu máli, en slikt er af
VÍKINGUR
9