Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1971, Blaðsíða 19

voru allir vélstjórar eingöngu
lærðir járnsmiðir, því enginn
vélstjóraskóli var til.
Árið 1911 var samþykkt á Al-
þingi að stofna til vélkennslu á
íslandi. Til þeirra starfa var ráð-
inn danskur maður. M. E. Jessen.
Kom hann til landsins á sama ár-
inu og tók þá við deildinni, sem
kölluð var vélfræðideild við Stýri-
mannaskólann. Fyrsta veturinn
starfaði þó deildin aðeins til ára-
móta. En árið 1912 tók Vélfræði-
deildin til starfa af fullum krafti.
Þá höfðu 6 piltar sótt um inn-
göngu og var Júlíus þar á meðal.
Júlíus og félagar hans luku
vélstjóraprófi 1913. Voru það
fyrstu vélstjórarnir sem útskrif-
uðust á Islandi. Júlíus hafði ver-
ið við járnsmíðanám í 2 ár en
lauk aldrei prófi.
var ákveðinn í því að verða skip- Að loknu prófi réði Júlíus sig
stjórnarmaður, en atvikin hög- Sem annan vélstjóra á „Snorra
uðu því svo til, að hann lenti í goða“, eign Kveldúlfs, og var á
vélarúmi. honum til ársins 1915 að hann fór
Júlíus fór sem kyndari á tog- Sem fyrsti vélstjóri á togarann
arann „Marz“ í janúarlok 1909, „Jarlinn“ frá Isafirði. Síðan var
með það fyrir augum, og loforði hann á „Apríl“ og fleiri togur-
skipstjórans um, að hann kæmist um til ársins 1917, að þessir tog-
á dekkið innan skamms tíma. En arar voru seldir úr landi.
sá tími er ekki kominn enn. Frá 1918 til 1920 var Júlíus
Möguleikinn var fyrir hendi að vélstjóri á „Sterling" og „Vín-
komast á dekkið, en hvernig sem landinu“, eða þar til hann varð
það nú æxlaðist, þá hætti Júlíus fyrsti vélstjóri og meðeigandi í .
að hugsa um stjórnpallinn, enda togaranum „Baldri“, sem kom
alveg eins mikil framavon að vera til landsins 1921. Á þeim togara
vélstjóri. Ilengdist hann því á Var hann til 1926 að hann fór í
„Marz“ sem kyndari. land og gerðist starfsmaður hjá
Það var ekkert sældarlíf á þeim Kol og Salt á hegranum, eða kola-
dögum að vera kyndari og sízt | krananum, en við það nafn kann-
fyrir unglingspilt, aðeins 17 ára; ^ ast flestir. Þá var verið að byggja
gamlan. En á þeim dögum urðu^kolakranann og var Júlíus fyrsti
menn að duga eða drepast, endajjgstjórnandi hans. Við kolakranann
ekki hlaðið undir neinn. Þá þýddigstarfaði hann þar til í apríl 1930
lítið að kvarta. Mikill hiti var ággjag hann réði sig sem annan vél-
„fírplássinu", og þá voru vakt- stjóra á „Súðina“, sem ríkissjóð-
irnar samtals 13—14 tímar á Ur var þá að kaupa til landsins,
sólarhring, því að askan var hífð og varð hann fyrsti vélstjóri á
upp strax eftir hverja vakt. En henni sama ár.
þrátt fyrir þetta allt fannst Jú]í-> Á „Súðinni" var Júlíus til 1947
usi hann vera orðinn mikill bur-h||ag hann varð yfirvélstjóri á varð-
geis, þegar hann komst af skút-g|gskipinu „Ægi“ og á því skipi var
unum yfir á gufuskipin. ^ fehann til 1956 að hann fór í land
Júlíus var á „Marz“ í tæp 2^,vegna aldurs, en réðist þá sem
ár, eða til ársins 1910. Þá var^vélaeftirlitsmaður til Landhelg-
hann búinn að taka ákvörðun umjijteisgæzlunnar og var þar til 1962.
að verða vélstjóri. Á þeim tíma^fiUm haustið 1963 gerðist hann
VÍKINGUR
Júlíus á yngri árum.
vélaeftirlitsmaður hjá Hafskip
og hefur haft það starf á hendi
til þessa.
Júlíus hefur að sjálfsögðu, á
þessari löngu sjómannsævi, lent
í mörgu, en hann hefur alltaf ver-
ið lánsamur, eins og í Halaveðr-
inu. Þá var hann á togaranum
„Baldri“. Þeir voru í Buktinni,
þegar veðrið skall á og sluppu
inn til Reykjavíkur.
Vélarnar hafa tekið stórbreyt-
ingum frá því að hann byrjaði
sem kyndari á togaranum
„Marz“. Þá voru engar ljósavél-
ar komnar í íslenzk skip til að
lýsa þau upp. I vélarúmi togar-
ans „Marz“ var svo kölluð „túrb-
ína“ sem kældi vélina með því að
dæla vatninu í gegn um hana.
Þessi eina dæla var notuð til alls
um borð, bæði til að dæla sjó á
dekk og á ketilinn. Enginn vatns-
geymir var fyrir aðalvélina, sem
var gufuvél. Var gufurör, kallað
„Jaktor“, notað til þess^að sjúga
sjó frá lestunum og blása vatni
inn á ketilinn. Ljósmetið á dekk-
inu var karbítur. Var hann hafð-
ur á tveimur stórum dunkum og
var notað af öðrum í einu. Urðu
vélstjórarnir að passa að skipta
yfir, þegar sá sem í notkun var,
var að ganga út. Ljósmetið ann-
ars staðar í skipinu var yfirleitt
steinolía á lömpum. Gaslýsing
var í eldhúsi og káettu, en það var
ekki notað, nema þegar borðað
var.
Júlíus minnir að fyrstu ljósa-
vélarnar hafi verið settar í
„Baldur" og „Braga“, sem komu
til landsins 1912, og síðan upp
úr því.
Ljósavél var í „Snorra goða“,
þegar Júlíus var þar vélstióri
1913 og voru það mikil viðbrigði.
Almenningur í landinu var þá
ókunnur þessu fyrirbrigði, en
kynntist því smátt og smátt.
„Súðin“ var frekar vélvana.
En þó svo að hún sleikti allar
hafnir í kringum landið í mis-
jöfnum veðrum, henti hana aldrei
neitt, á meðan Júlíus var þar um
borð, að undantekinni loftárás-
inni, sem hún varð fyrir í stríð-
inu.
203