Samvinnan - 01.01.1937, Blaðsíða 5

1. HEFTI
SAMVINNAN
Oxford og Cambridge
[Þessar tvær gömlu háskólaborgir Englendinga eru tiltölulega
skammt norðan- og norðvestan við London. Þær eru mitt í
frjósömum héruðum. Gegnum báðar borgirnar renna lygnar og
lœrar ár í bugðum milii hinna fögru skólahverfa, og á ám
]i ssum eru iðkaðir hinir frægu kappróðrar háskólastúdentanna.
Báðar háskólaborgirnar eru byggðar sem klausturskólar snemma
á miðöldum. Flestar byggingar í báðum bæjunum eru i gotnesk-
um stil, hin fegurstu liús, sem lykja um garða og grasvelli,
scm líta út á vorin og sumrin eins og grænt silki. Veggir
liáskólabygginganna eru hvítgráir af elli, en fá hlýlegan blæ af
blöðum bergfléttunnar, sem klæðir ]iá stundum upp að þakbrún.
Forn og sögurík tré teygj limkrónur sínar út yfir árnar. Þar
cr æskan á bátum sínum, — stundum á flatbotnuðum bátum, sem
t r stjakað áfram með langri stöng. Þar hefir margur nemandinn
bók í hendi í bát sínum. En meira þyltir kveða að, þegar hinir
öimjóu mahognibátar með átta róðrarmönnum þjóta eins og örv-
ar eftir ánni. í Oxford eru um 30 sjálfstæð skólaheimili eða „col-
leges“ og nálega jafnmörg í Cambridge. Hvert „college“ er heim-
ur fyrir sig. Stúdentar og prófessorar matast í sama borðsal,
ganga í sömu kirkju, hafa sama bókasafn og íþróttastöðvar. Hér
liafa ríkir og menntaðir menn prýtt staðinn öld eftir öld. Hvert
skólalieimili hefir í borðsal sínum málverk af sinum frægu
inönnum. Þar eru minningar um Newton, Darwin, Wellington,
Byron, Gladstone, Asquith, Baldwin o. s. frv. Saga Englands er
skráð á þessa gömlu, gráhvitu múrveggi, og þeir vitna um það
áhrifamesta uppeldi, sem sögur fara af.
Lýsing sú af Oxford og Cambridge, sem hér fer á eftir i laus-
legri þýðingu, er úr bók eftir þýzkan rithöfund af Gyðingaætt-
um, sem var fangi á Englandi i heimstyrjöldinni, en ritaði siðan
um England eina hina beztu bólt, sem rituð hefir verið um það
merkilega land og þá merkilegu þjóð.
Þýðingín er eftir Gerði Jónasdóttur. Ritstj.]
Ensku háskólabæirnir Oxford og Cambridge eru ekki
einungis merkilegir vegna þess, að þeir teljast með feg-
urstu bæjum Englands og jafnvel Evrópu, heldur hins,
að þeir eru ólikir öllum öðrum bæjum. Með þvi að
skyggnast inn í séreinkenni þessara merkilegu borga
fá menn nokkurn skilning á eðli ensku þjóðarinnar.
Háskólarnir Oxford og Cambridge eru ekki aðeins
glæsilegir útlits; þeir bafa geysilega þýðingu fyrir
brezka heimsveldið. Þessi tvö „varsities“ (háskólar)
eru eins og smíði þeirra, „the varsity man“ (háskóla-
maður), mjög táknræn. Þeir hafa ekkert sameiginlegt
með því, sent við á meginlandinu köllum háskólabæi,
eða réttara sagt, þeir einir eru sannir háskólabæir.
Stærstu háskólarnir á meginlandinu eru venjulega í
höfuðborgunum og koma svo að segja ekkert við líf
borgarbúa. Þegar þeir eru í minni bæjum eins og t. d.
Heidelberg, gætir þeirra meira að vísu, en jafnvel slík-
ur bær er ekki tiltakanlega frábrugðinn öðrum bæj-
um, hvorki að útliti né í daglegu lífi. í Oxford og Cam-
bridge er bærinn aðeins þýðingarlaus umgerð um há-
skólann. Oxford og Cambridge eru gerólíkir háskól-
um eftir skilningi fólks á meginlandinu, því að náms-
iðkanir þar eru alls ekki sérfræðilegar. Það er sagt,
að útlendingur nokkur, sem kom til Oxford, hafi beðið
bílstjórann, sem hann fékk á járnbrautarstöðinni, að
aka sér til háskólans. Bílstjórinn svaraði réttilega:
„í þessum bæ er enginn háskóli." Oxford er nefni-
lega ekkert nema háskólinn. Háskólar meginlands-
ins eru stórar byggingar, oft margar saman, með
deildum, áheyrendasölum og rannsóknarstofum. Þar
aflar námsfólkið sér vissrar þekkingar og að lokum
fær það sín prófskírteini. Það leigir sér herbergi úti i
bæ og borðar á matsöluhúsum og lifir lífi stórborgar-
mannsins eða smáborgarans eftir ástæðum. Háskól-
arnir hafa engan áhuga fyrir stúdentunum sem mönn-
um, þó það hindri vitanlega ekki prófessorana eða dó-
sentana að sinna einstökum nemendum persónulega.
Bæði þeir og stúdentarnir eru lausir og liðugir og
kynnast fólki utan við þeirra hring, og kunningjar
þeirra taka einnig frjálsan þátt í stúdentalífinu. Há-
skólar meginlandsins eru í deildum, lögfræði-, lækna-,
guðfræði-, og heimspekideilum samsvarandi iðn-,
list- og músikskólum, sem einnig eru hreinir og bein-
ar sérfræðistofnanir. Hvað viðvíkur tveim gömlu há-
skólunum er það varla ofhermi að segja, að þeir líti á
prófskírteini sem mjög þýðingarlítil skjöl. Lögfræði
og læknisfræði er alls ekki lesin í Oxford eða Cam-
bridge. Lögfræðinemar læra í „Inns and Courts“ í
London. Læknanemar læra aftur á móti í einum af
hinum mörgu nýju háskólum, og þar er London Uni-
versity sá stærsti. Hann er byggður á 19. og 20. öldinni
og gerólíkur tveim gömlu háskólunum. Guðfræði og
heimspeki er að vísu hægt að lesa i „the varsities”,
en það er ekki það, sem er aðalatriðið. Oxford og Cam-
bridge eru stofnanir, sem hafa það verkefni og leggja
alla áhrezlu á að ala upp fólk.
England hefir frá alda öðli varðveitt höfðingjann
sem fyrirmynd. Landinu er stjórnað af mönnum, sem
eru höfðingjar eða látast vera það. Það, sem Englend-
ingar krefjast fyrst og fremst af leiðtogum sínum, er
það, að þeir séu „gentlemen", en ekki það, að þeir hafi
sérþekkingu. Þeir virða „gentleman“ ákaflega mikils,
en kunnáttumanninn ekki sérstaklega. En „gentleman“
er sérfræðingur í að stjórna, og það er þetta, sem hinn
ungi Englendingur er alinn upp við frá blautu barns-
5