Samvinnan - 01.01.1937, Blaðsíða 11

1. HEFTI
SAMVINNAN
Heimilið -
Húsmæðurnar
Störf, matreiðsla, siðir o. fl.
Útlendingur, sem þekkir vel til á Islandi,
spurði njlega: »Hvers vegna segja islenzkar
húsmæður: ,Fyrirgefðu‘, þegar þeim er
þakkað fyrir góðgerðir. l’ær eru svo
myndariegar og gestrisnar, að svo auð-
mjúkt svar sæmir þeirn illa.«
Glöggt er gests augað. Venjan e r ærið
gömul. Sú vöntun á sjálfstrausti, sem felst
í þessu orði, stafar frá hnignunartima
þjóðarinnar, þegar allir voru kúgaðir og
kvenfólkið mest. Nú er öldin önnur og
allir frjálsir. fá sýnist eðlilegra annað
svar, sem lika er notað: »Verði þér að
góðu.«
☆ ☆ ☆
Annað þekkt dæmi frá fyrri tímum er
það, að húsmóðirin situr ekki til horðs
með gestum sinum. f*etta er svo algengt,
að það er liægt að ferðast dag eftir dag
um byggðir landsins án þess að fá þá
ánægju, að húsmóðirin drekki kafíi eða
snæði með gestum. Jafnvel ungar konur,
sem liafa alizt upp við frelsi og farið
töluvert að heiman, taka oft upp þennan
leiðinlega sið, þegar þær fara sjálfar að
stýra heimili. Ef þess'ar konur vissu, hve
mikla ánægju þær veita heimilisfólki og
gestum með því að stýra borðhaldinu með
manni sinum, þá myndu þær síður draga
sig i hlé. Á héraðsskólunum hjálpast piltar
og stúlkur að við að bera á borð og þvo
borðbúnaðinn. Svona verður að vera á
heimilunum. Hjónin geta hjálpazt að i fullu
jafnrétti við að bera á borð, ef þau hafa enga
aðra. I Englandi er það 'æfagamall siður,
að húsbóndinn sker kjötið, sem framreitt
er, og skiptir því milli gestanna, þar sem
þeir sitja við borðið. Hér geta karlmenn
vafalaust hjálpað til að halda við gest-
risninni á eitthvað svipaðan hátt. Prófessor
Ahlmann, Vatnajökulsfarinn, segir í bók
sinni, að íslenzkar húsmæður, jafnvel hinir
mestu skörungar, standi þögular og alvar-
legar frammi við dyr til að hafa vakandi
auga á því, að gestina vanti eklii neitt.
☆ ☆ ☆
Heilsufar manna er að miklu leyti bundið
við þau skilyrði, er þeir húa við. Börn og
unglingar þurfa kjarngóða fæðu. í hinu
raka og nokkuð kalda loftslagi á íslandi
þarf fólk að hafa kjarngóða fæðu, en hún
Kvenf ólkið
Bum u
ornin
getur verið einföld. Par sem riýmjólkin er
seld daglega, hættir mönnum við að spara
hana og láta það bezta burt úr búinu.
í sumum samvinnumjólkurbúum er ekki
tekið við nýmjólk frá neinu lieimili nema
sex sinnum á viku, til þess að öll ný-
mjólkin sé ekki flutt hurtu. En þetta þarf
að gera alstaðar og meira til. Pað þarf að
koma landsins eigin framleiðslu i meira
álit. Islendingar þurfa að nota sína eigin
góðu og hollu fæðu: Kartöflurnar, sildina,
nj'injólkina, skyrið, smjöriðogostinn.Ágætur
erlendur læknir, sem ferðaðist hér, sagði, að
fyrir íslendinga væri skyrið jafn-holl og
eðlileg fæða og ávextir fj'rir Suðurlanda-
búa. Sætsúpan hefir á síðari árum rýmt
út skyrinu, jafnvel í sveitum, en það er hin
mesta afturför. Skj'rið þarf jafnan að vera
þjóðréttur á íslandi.
☆ ☆ ☆
Á Eaugarvatni eru í vetur um 150 ungl-
ingar.. Þar eru allir í bindindi um vín og
tóbak. I’ar er ekki drukkið kaffi, en liver
nemandi fær meira en lítra af nýmjólk
daglega. Skólinn féltk um 20 tunnur af
góðri Siglufjarðarsild i haust. Hún er á
borðum daglega. Hvort nemendur kunna
að meta hana eins og Svíar, er ekki gott
að segja, en hún þykir góð og Ijúffeng
fæðutegund. Mönnum finnst, að hér sé
stcfnt að góðri íslenzkri matreiðslu.
☆ ☆ ☆
íslenzkar konur kunna prýðisvel að gera
kökur og eru gjafmildar á þær. Hvar sem
er á landinu í kaupstöðum, kauptúnum
og sveitum, fá gestír 5—10 kökutegundir
með kaffinu. Dr. Johanne Cristiansen sagði
réttilega, að »fínu« kökurnar væru »metn-
aðarmál húsfreyjanna, en eyðilegging heils-
unnar«. Þetta vita læknar, þegar þeir
banna heilsulitlu fólki að borða sætar
kökur, en ráðleggja einfalt og ósætt brauð.
En húsmæður vilja gæða gestum sinum á
því bezta, sem þær hafa milli handa, og
á eftir »fínu« kökunum kemur svo oftast
iborinn »búðingur« eða ávextir. En það
fólk, sem lifir til lengdar á þesskonar fæðu,
verður allt of holdugt og heilsulitið. Og þá
kemur læknirinn og segir: Borðið smurt
rúgbrauð, en forðist sætar kökur! Englend-
ingar liafa te fyrir þjóðardrykk eins og
fslendingar kaffi. En þeir gæta meira hófs
en við. Það er siður í Englandi að drekka
te kl. 5 síðdegis, og bjóða menn þá vinum
sínum til sín. En þar sjást ekki okkar
Munir úr íslenzkum skinnum
Pað er gamall og góður siður að gefa
vinum og skyldmennum jólagjafir. Flestum
þykir mest gaman að fá jólagjöf, sem er
sjaldgæf eða, sem gefandinn liefir sjálfur
búið til. Hér á mj’ndinni sjást seðlaveski, og
smámyndaalbúm gerð úr íslenzku sútuðu
skinni. Muni þessa gerði kona i Reykjavík
í frístundum sinum rétt fyrir jólin. Petta
sýnir hvað fólk getur gert af fallegum
munum úr íslenzku sútuðu sauðskinni, ef
það er smekklegt, handlagið og vandvirkt.
Skinnin eru sútuð í verksmiðju S. í. S.
»finu« kökur. Á ensku teborði eru venjulega
örþunnar, smurðar sneiðar, nokluið af ó-
sætu kexi og ein »formkaka«. Oft er tveim
sneiðum hvolft saman, en á milli er ein-
falt lag af osti, kjöti, eggjum eða sardin-
um. Enskt fólk er sjaldan holdugt sér til
skaða, og. er liklegt, að það sé að þakka
óbeit þeirra á sætum kökum.
☆ ☆ ☆
Barnalæknar og kennarar í Osló hafa
brj’nt mjög fyrir foreldrum nauðsj'n kvöld-
svefnsins fyrir börn. Gáfu þeir ekki alls
fyrir löngu út skýrslu um þetta efni, og
fer hér á eftir tafla um hæfilegan hátta-
tima barna á skólaskyldualdri:
Jlátlatími skólabarna:
8 ára barn má ekki hátta seinna en kl. 8
9 — — — — — —------------8 V*
10 — — — — — —------------8'/j
11 — — — — — — — — 8 3/4
13 — — — — — —------------9‘/4
14— — — — — —------------9'/s
A. J.
11