Samvinnan - 01.04.1945, Side 13

SAMVINNAN
4. HEPTI
eftir að snjóa hefur lagt þar að mun. Dalurinn er
jafnbrattur, þegar skarðsbrúninni sleppir, og gilja-
faus. Skarðið er talið að vera um 700 m yfir sjómál.
En vegalengd frá Vöðlum upp á skarð er tæpir 3 km.
Upp af ímustöðum er ímudalur. Neðan við dals-
mynnið eru brattar grasi grónar brekkur allháar,
en dalurinn er mikið sléttur, þegar upp í hann er
komið girtur klettabeltum á þrjá vegu og allgrösugur.
Þótti ágætt að hafa þar kvífé, meðan þeir tímar voru.
I þessum dal segir þjóðsaga, að tröllkona, íma að
nafni, hafi búið og hafi dalur, tindur og bær fengið
nafn sitt af henni. íma átti systur er Súla hét. Átti
hún að hafa búið hinum megin fjallsins, inn af Við-
firði. Þar heitir fjallið Súlur, og Súluhjalli neðan
undir, þar sem Súla bjó. En ekki getur talizt búsæld-
arlegt þar.
Ofan til í ímudal er op í stefnu skáhallt undir
fjallið, niður í jörðina, nefnt ímugat eða göng. Sú
sögn fylgdi holu þessari, að þetta hefðu verið göng-
in, sem þær systur notuðu, þegar þær voru að heim-
s®kja hvor aðra. Átti því hitt opið að vera neðan
við Súlur.
Þegar ég kom þar síðast, 1893, var opið svo þröngt,
að ekki var viðlit fyrir gilda menn að komast þar
ihn. En gamalt fólk sagði, að í sínu ungdæmi hefði
°pið verið svo vítt, að hvaða maður sem var hefði
g.etað komizt niður í göngin, eins og það nefndi þau.
Við smalar gerðum það af rælni okkar stundum að
iáta hnullungssteina velta niður göngin. Þá heyrði
hiaður lengi hljóð frá grjótinu og virtist það deyja
ht í fjarlægð.
A milli Karlsstaða og Viðfjarðar er lágur fjallvegur,
hefndur Dys. Á sléttum fleti efst á skarðinu er hár
grjóthaugur með grashleðslu í kring. Sagan segir.
að þar séu dysjaðir 18 Spánverjar og einn íslend-
ihgur. Af því að búið er að prenta þá sögu í fleiri en
einni útgáfu, sleppi ég að segja hana hér. Sú trú
íylgdi Dysinni, að hver sem færi yfir fjallið og fram
já henni í fyrsta sinni, átti að varpa steini í grjót-
hauginn, ef hann vildi vera viss um að villast ekki
á fjallinu, er hann eða hún þyrfti síðar að fara yfir
Það í dimmviðrum.
Uyrir stafni Vaðlavíkur, við efstu brún fjallsins,
Þar sem heitir Náttmálahnúkur, er allstórt vatn norð-
an i fjallinu, fagurgrænt að lit, þegar það er íslaust.
Nefnist það Grœnavatn. Mér fannst það lítill tími
af árinu, sem þarna var íslaust. Þótt ekki sé sérlega
vistlegt þarna. þá segir samt þjóðtrúin, að þar haf-
lst við nykur — vatnahestur — með öfuga hófa.
Hlýtur vatnið því að vera djúpt. Sama þjóðsaga
Segir, að nykurinn (sem á fleiri nöfn), hafi fyrst átt
heima í Víkurvatni, sem er sunnar og neðar í fjallinu.
í því vatni var töluverð silungsveiði, en illt þótti að
eiga við veiðiskap með slíka óvætt sem nykurnn í
vatninu. Menn, sem þar áttu hlut að máli, leituðu
liðsinnis prestsins á Hólmum til að koma óvætt þess-
ari úr vatninu. Prestur kvað það mundi ekki auðgert
að koma vatnaskratta þessum burt, en sagðist skyldi
koma út eftir og sjá, hvort hann gæti nokkuð að
gert. Að litlum tíma liðnum fór prestur svo til Vaðla-
víkur. Þá stóð svo á í Vaðlavík, að þar voru tvö börn
óskírð. Sagði prestur þeim, sem börnin áttu, að koma
með þau inn að Víkurvatni, því að hann ætlaði að
skíra þau þar vegna þess, að sér segði svo hugur um,
að ófreskja sú, sem í vatninu væri, mundi lítt kunna
við sig í því, eftir að hafa fengið á það vígslu í nafni
guðlegrar þrenningar. Aðstandendum þótti þetta ær-
in fyrirhöfn, en gerðu þó eins og prestur bauð, og
fleiri fylgdust með. Prestur byrjar svo athöfnina og
færist í aukana í ræðunni. Skírir svo börnin upp úr
vatninu sjálfu. Fór þá brátt að sjást ókyrrleiki á
yfirborði vatnsins og litlu síðar sáu menn stóran
apalgráan hest koma upp úr vatninu lengst í burt
frá þeim stað, þar sem skírnarathöfnin fór fram.
Hljóp hann með ótrúlegum hraða norður og upp
fjallið. Þeir, sem fóru á eftir, sáu það síðast til hans,
að hann steypti sér í Grænavatnið efst í fjallinu.
Prestur blessaði svo yfir Víkurvatnið. Síðan hefur
ekki orðið vart við óvætt þessa, þó veiddur hafi verið
silungur í Víkurvatni árlega. En ýmsir menn hafa
talið sig sjá nykurinn síðan, en ekki alltaf með sama
lit. Síðast er talið, að hann hafi sézt sumarið 1867.
Það var á sólskinsdegi, er verið var að flytja þurrhey
ofan úr fjalli á Karlsstöðum. Það var laust eftir há-
degi, að maðurinn, sem fór á milli með heybandshest-
ana ,tók eftir því, að rauður hestur kom eftir veg-
inum, sem hestarnir voru teymdir eftir. Hann hugð-
ist að ná hestinum og hafa hann til reiðar í milli-
ferðunum. En sá rauði var ekki alveg á því að láta
taka sig og tók sprettinn í öfuga átt, upp í Dysjar-
dal, og sýndist manninum hesturinn eitthvað frá-
brugðinn öðrum hestum að stærð og látæði. Uppi
á Dysjardal sátu tveir drengir, 15 og 10 ára, yfir
ásauðum. Þeir sáu hestinn koma í hægðum sínum
upp dalinn. Kom þeim saman um að ná klárnum
og fá sér góðan sprett á honum eftir Dysjardalnum,
sem er vel sléttur og hinn ágætasti skeiðvöllur.
Drengirnir hugðust nú ná honum með því að kreppa
hann að háum bakka, sem þar er, og lítt sýndist
fær ófleygum skepnum upp að fara. En er sá rauði
sá aðfarir drengjana, rennir hann sér á brattan bakk-
ann og upp hann sem sléttur völlur væri, síðan upp
snarbratta melbrekku allháa með smá-„klettrum“.
Þegar hann kom upp á brekkubrúnina, sneri hann
117