Samvinnan - 01.04.1945, Page 18

SAMVINNAN
4. HEFTI
V E R K I N
T A L A
Norðmenn eiga eina byggingu, sem öll þjóðin telur
meðal sinna dýrmætustu eigna. Það er dómkirkjan
í Þrándheimi. Á kaþólskum öldum var erkibiskupsstóll
1 Niðarósi, og laut ísland um langa stund valdi þeirra
57. Dómkirkjan í Þrándheimi.
biskupa. Safnaðist þessum erkistóli mikill auður og
að nokkru leyti héðan frá landi. Þótti ekki annað
hæfa höfuðsetri norrænnar kirkju en að mikil og
fögur dómkirkja væri á erkbiskupssetrinu. Norðmenn
fengu enska byggingafræðinga til að standa fyrir
kirkjugerðinni, og ber Þrándheimskirkj a glögg merki
enskra áhrifa. Var lengi unnið að þessari kirkjusmíð
og einna mest á þeim tíma, þegar Hákon gamli var
að beygja íslendinga undir vald sitt. Þegar kirkjan
var nálega fullgerð, laust fyrir miðja 14. öld, eyði-
lagðist hún að mestu leyti í stórbruna. Var hún svo
endurreist, en skemmdist hvað eftir annað af eldi.
Eftir að Norðmenn komu undir stjórn Dana, fór land-
inu að hnigna. í styrjöldinin við Svía varð Þránd-
heimur hvað eftir annað fyrir heimsóknum óvina-
hers. Varð kirkjan því aumari, sem lengur leið, og
loks var þar komið, að flatt þak var sett á eina álmu
hennar, og sú bygging notuð sem hesthús fyrir reið-
skjóta sænskra riddara. Eftir að Norðmenn endur-
heimtu að mestu frelsi sitt 1814, byrjaði þjóðin að
rísa á legg að nýju. Höfuðkirkjan í Þrándheimi var
þá í sem mestri eymd og niðurlægingu. Um 1870
ákvað þingið að endurreisa hina fornu dómkirkju og
hefur veitt til þess allmikið fé árlega. Voru valdir
hinir snjöllustu menn í hverri grein til að standa að
endurbyggingunni. Gjafir hafa streymt til kirkjunn-
ar úr öllum löndum, hvar sem Norðmenn dvelja í
heiminum. Ef ekki hefðu dunið yfir Noreg hörmung-
ar stríðsins, myndi þjóðin hafa endurbyggt Þránd-
heimskirkju á einni öld. Stríðið tefur fyrir því verki,
en metnaður Norðmanna mun bjarga málinu. Mynd
sú, sem hér er sýnd, nær yfir mest af því, sem búið
er að endurbyggja, en mikið er enn ógert. Það má
segja, að íslendingum sé illa í ætt skotið um frænd-
58. Dómkirkjan i Florence. Aðaldyr og turn.
122