Samvinnan - 01.01.1959, Page 22

Jónas Jónsson frá Hriflu:
Sólstafir — Sólbrád
— Sóldögg
Guðmundur Ingi Kristjánsson hefur ort af mestri hrifn-
ingu og ást á íslenzkum sveitum og landbúnaði síðan
Eggert Ólafsson leið
Nú er komið út nýtt Ijóðasafn eftir
Guðmund Inga Kristjánsson, bónda og
skáld á Kirkjubóli við Onundarfjörð.
Fyrir tuttugu árum gaf Guðmundur út
fyrstu ljóðabók sína, Sólstafi. Þá var
hann þrítugur. Sjö árum síðar kom
næsta ljóðasafnið, Sólbráð. Nú var hvíld-
in öllu lengst, þar til Guðmundur sendi
á vegum Norðra þriðju bókina, Sóldögg.
Hún er öllu viðamest, enda gefin út með
rausn og myndarskap, eins og hæfir
Norðra, útgáfufyrirtæki bænda og sam-
vinnumanna, þegar í hlut átti það ís-
lenzkt skáld, sem hefur ort flest og bezt
ljóð um sveitina og landbúnaðinn, síðan
Eggert Olafsson leið. Vestfirðingar virð-
ast vera einir á báti um þessa tegund
skáldskapar. Guðmundur hóf skáldmál
sitt með þessum tveim erindum í fyrstu
Ijóðabókinni:
Sólstafir glitra urn sumardag,
sælt er á grund og tindi.
Algróið tún og unnið flag,
ilmar í sunnanvindi.
Kveður sig sjálft í ljóð og lag,
landssins og starfsins yndi.
Annir og fegurð augað sér,
yfir er sólarbjarmi,
léttklætt til vinnu fólkið fer,
fölbrúnt á háls og armi.
Sumarsins gleði í svipnum er,
sólstafir innst í barmi.
Nú líða tuttugu ár. Guðmundur Ingi
hefur alla þá stund búið á Kirkjubóli
með frændfólki sínu. Þá lýkur hann síð-
ustu bókinni, ,.Sóldögg“. með lofkvæði
um rigninguna:
„Velkomin rigning,“ vertu hér í nótt,
vinsælir dropar falla milt og rótt.
Hríslast um hár og andlit atlot þín.
Ertu nú loksins komin, góða mín?
Þú hefur verið þráð og til þín mænt,
þú ert sú dís, er litar Island grænt.
Skreytir með lífi skriðubrúnan kjól,
skrýðir með flosi þínu laut og hól.
Veiztu nú bara? Hóllinn okkar hér,
hefur nú tekið þig að vanga sér.
Meðan hann fraus og þegar þurrkur
svetð,
þá var það hann, sem unnustunnar beið.
Nú ertu komin ung og ástúðleg,
eftir að hafa stigið langan veg.
Fingrunum strýkur gegnum hólsins hár,
hlýleg og mild við allar góðar þrár.
Velkomin. Það er engin eins og þú,
aldrei var jörðin grænni en hún er nú,
gældu við blómin glatt og milt og rótt.
Góð ertu rigning. Vertu hér í nótt.
Þannig yrkir Guðmundur Ingi, Um
tveggja alda skeið hefur Island eignast
mörg ágæt skáld í nýjum sið. Þau hafa
ort fögur kvæði. sem þjóðin nemur og
glevmir ekki. Þau liafa valið sér göfug
viðfangsefni. Ást og hrifning þeirra
hefur oj)nað þjóðinni liulda heima og
skapað auðlegð, sem ekki fyrnist
meðan íslenzk hugsun lifir. En síðan
Eggert Olafsson gekk í hafið, hefur
Guðmundur Ingi verið nálega einn á
báti á þessari löngu leið við að vrkja
ástar- og aðdáunarljóð um íslenzk
sveitastörf og íslenzkan landbúnað.
Ilann minnist stundum á fegurð náttúr-
unnar, einkum fjöllin og fagra dali, en
honum er tamast að yrkja um gróinn
völl, eða land sem er brotið og gert gróð-
urhæft. Hann er hrifinn af öllum íslenzk-
um húsdýrum. Hann yrkir um sláttinn.
heyþurrkun, hvernig heyið er borið á
garðinn á veturna og viðhorf liúsdýx--
anna, þegar heimafólk sinnir þörfum
þeirra. Hann talar einstöku sinnum um
fagi-ar konur og dísir, en þá snertir það
jafnan sveitalífið. Unga og fagra konu
dreymir um yndi sveitarinnar. Sveita-
vinnan er henni fagnaðarefni í borginni.
Eftir smnarlanga fullnægingu við hey-
skajx er hún í þungum þönkum, þegar
komið er að skylduheimför að hausti.
En lesandinn vonar að hún komi aftur
næsta vor.
Guðmundur Ingi er gæddur mikilli
ljóðgáfu. Málfar hans er hreint. glöggt
og algjörlega yfiilætislaust. Ilann bvggir,
eins og öll íslenzk skáld, sem eiga það
nafn skilið, á fortíðinni. en hann stælir
ekki fyrirrennara sína, en sníður sér
eins og öll góð skáld. sinn eigin stakk.
I ljóðagerð hans fer saman hin sögulega
erfð, ást á göfgi tungunnar og glögg
fastmótuð liststefna, allt frá æskuárum.
Guðmundur Ingi elskar ekki landbúnað
vegna þess að honum leikur hugur á að
eiga mörg þúsund sauði eða nautgripi
eins og sumir stórbændur í lieitum lönd-
um, til að láta þau í sláturhúsin og að
hafa af því miklar tekjur. Allur stór-
gróði er fjaiTÍ Guðmundi Inga. en hann
ann landbúnaðinum og öllum þeim
mannúðarverkum, sem þar eru unnin
nxeð skapandi áhuga. Hann veit vel að
það cr bágt að standa í stað. Sveitin og
allir senx þar biia verða að lúta lögum
þroskans. Þess vegna gleðst Guðmund-
ur Ingi vfir nýjum þáttum, sem létta og
göfga líf sveitafólksins bæði vélum, sem
létta dagleg störf, og mannvirkjum, sem
verða til mannlífsbóta í byggðum lands-
anda flestra kvæða hans. Byggðalíf og
bvggðamenning er hjartansmál skálds-
ins. Þess vegna verða mörg af Ijóðum
hans sígild og í heiðri höfð hjá sveita-
fólki. ungu og gömlu. meðan íslenzk þjóð
byggir byggðir landsins.
Það er vandi fyrir þjóðina að búa
réttilega að góðum skáldum, og á því
hefur oft verið misbrestur. Hér skal ekki
rætt um fátækt skáldanna. Hún þiængir
ekki að Guðmundi Inga. Þó að hann sé
ekki auðmaður, þá er hann sjálfstæður
og skörulegur bóndi, er lifir og starfar í
samræmi við skáldtrú sína, og efni ljóða
sinna, svo sem bezt má vera. En það
skiptir miklu fvrir þjóðina, að snjöll skáld
njóti sín og geti beitt listgáfunni á sem
fullkomnastan hátt. IMagnús Jónsson
18 SAMVINNAN