Neisti - 15.01.1970, Blaðsíða 3

Pablo Neruda:-
1 svörtu ryki, milli blossa,
og ekkert gerist nema
vetrarhóstinn, hófaskvamp
hests fkolsvörtu vatni,
sem eukaliptusblaö
féll 1 einsog dauösljór kuti.
SkflPfiNDi
UINNfl
OLE GRtJNBAUM
Vinstrisinnar hafa í fjölda ára talað um skapandi vinnu .
Hugtakið hefur merkingu ,þar sem sum vinna er meir skap-
andi en önnur . En þess hefur verið krafizt ,að skapandi
vinna skuli sitja í fyrirrúmi og að öll vinna verði skapandi .
Með þvfhafa menn þótzt hafa fundið lausn frá forheimskun
og einhæfni iðnvæðingarinnar .Karl Marx hefur ,þó laus-
lega sé ,þróað hugmyndir um , að sósfalfskt þjóðfélagss
lagmuni koma 1 veg fyrir árekstra milli vinnu og fristunda
og upphefja þann klofning ,sem leiðir til þess , að sumir
eiginleikar eru góðir við vinnu en slæmir 1 fristundum .
Þessi klofningur hefur verið nefndur firring ( þýzka Ent-
fremdung ). Kenningin er sú , að þegar verkamaður á ekki
framleiðslutæki sitt og þegar hann sér ekki beina nytsemi
við að framleiða þær vörur er hann framleiðir og fær ekki
að taka afstöðu til framleiðsluaðferðanna ,þá hlýtur hann
er timar líða , að þróa með sér hugsunar- og framkvæmda-
máta sem brjóti íbága við eigin stöðu ( sem launaþræls ) - ' ***?'♦
en samsvarar þörfum vélanna ( og þar með vélaeigandans ).
Það er slæmt að mæta of seint frá sjónarmiði vélarinnar , —, V»iir- ft í ClVkVk •
þvi að nýtingin verður þá minni . En frá sjónarhóli verka- *
mannsins getur aðeins verið slæmt að mæta of seint ,vegna j- £%^
þess að þá er dregið frá launum hans eða hann rekinn , en ^ ,
aldrei vegna þess ,að það sé siðferðislega rangt . ( Eðlileg owr OwVipiVlU
áhugamál verkamanna sýna einnig firrt ástand ; þeir hugsa , » X * *
aðeins um skamvinna einkahagsmuni ).Samt sem áður álita f $ \fO
þeir flestir siðferðislega rangt að mæta of seint . En þegar X* U oul J í cf aéft’ta.Wi
sumir halda , að framleiðslumátinn verði meir skapandi °
aðeins vegna þess að verkamennirnir muni eiga framleiðslu-^ ^ X) \
tækin gera þeir tvo hluti að einum þ.e.a.s. framleiðslumát- H
ann (verksmiðjur, vélar, vörur ) og eignar- og umráðarétt í v\ •
sambandi við framleiðsluna. Ætli sovézkir verkamenn séu v3
meir skapandi en aðrir ?Er meir skapandi að sópa gólf f ftfeunda _Työ mikil vandamál.
ukramskri verksmiðju en í suður-jozkri ? Fá merki sjást um styttingu vinnutfmans,
Nei , eina lausnin úr öngþveitinu er stytting vinnutimans Framleiðnin getur tffaldast , en að þvf er virð-
og niðurfelling hinnar föstu skiptingar milli vinnutima og ist munum við þá vilja tifalt fleiri vörur .
Skömmu fyrir verkföllin á sí&asta
vori var dreift flugriti á nokkrurr
vinnustöðum fReykjavík, sem
undirritað var "ungir verkamenn".
Flugritið hófst með þessum orð-
um: "Verkamenn germn uppreisn.
Gerum uppreisn gegn auðvaldinu.
Gerum uppreisn gegn ríkisstjórn
og atvinnurekendum, sem unnið hafa
skipulega að þvi að lækka raunveru-
leg laun okkar. Gerum uppreisn gegn
verkalýðsforystu, sem gerir kröfur
um kaup handa verkamönnum, sem eru
langt undir þvf, sem þarf til að lifa af."
Síðar f sama flugriti stóð: "Verkamenn,
faglærðir sem ófaglærðir, myndum verka-
mannaráð á sem flestum vinnustöðum. óskipulagðir
munum við aldrei sigra f baráttunni fyrir þessum
kröfum (kröfurnar voru nánar skýrðar f bréfinu, m.a.
20000 kr. lágmarksdagvinnulaun á mánuði). Hlutverk
verkamannaráðanna verður að þrýsta á verkalýðsfor-
ystuna til að sýna meiri staðfestu og hörku, að styðja
verkalýðsforystuna f þvf, sem hún vill rétt gera, en
einnig er það hlutverk verkamannaráðanna að taka
við forystunni, þegar "verkalýðsforystan" gefst upp.
Þær skoðanir, sem koma fram f þessu bréfi ungra
verkamanna túlka sennilega nokkuð almennt hug
launamanna, raunar hvar f flokki, sem þeir telja sig
standa. Þeir eru óánægðir með stjórnarfarið og arð-
ránið, sem þeir eru beittir, og þeir treysta ekki
lengur verkalýðsforystunni. Einstaka reyna að hafa
sig f frammi á fundum verkalýðsfélaganna, en hafa
ekki erindi sem erfiði. Verkalýðsforystan er vel vfg-
girt, svo vel, að hún sér ekki ástæðu til að taka til-
lit til slíkrar gagnrýni.
Þess vegna þurfa verkamenn að gera alvöru úr þvf,
sem boðað var f ofannefndu flugriti: að mynda verka-
mannaráð á vinnustöðimum, eða annars konar samtök,
sem komið geta fram sem sameinað afl innan verka-
lýðsfélaganna, auk annarra hlutverka sinna.
DæmiS gengur semsagt alveg upp .Ötkoman er reyndar sú , að nú vinnur
fólk meira en nokkru sinni fyrr f veraldarsögunni . Vinnutfminn hefur
styzt þó nokkuð en f staðinn reynir miklu meir á taugarnar .Pað er ekki
lengur tfmi til að troða sér f pfpu f ró og næði , það er f mesta lagi
hægt að fá sér reyk á klósettunum .
Þjóðfélög Vesturlanda hervæðast af kappi og nýta allar hráefnalindir
-ekki aðeins til varnar gegn ytri óvinikerfisins,; "Kommúnismanum "
( sem þau eru á góðri leið með að semja frið við ) , heldur öllu frem-
ur gegn innri óvinum ; lönguninni til að leika sér, vera skapandi og
hafa áhrif á þær ákvarðanir er teknar eru .f iðnvæddu þjófélagi getur
þessi sköpun aðeins farið fram á þeim tfma er ekki þarf til fram —
leiðslu nauðsynjavarnings ......... . Vinnutfmann verður
þvf að stytta mjög svo .En þar sem flest frfstundaiðkun og stofnanir er
notaðar eru f frfstundum svara nákvæmlega til þarfahins risavaxna
neyzluþjóðfélags, er ekki hægt að minnka vinnutfmann verulega
nema með ægilegu hruni . Það þarf bara að gera sér f hugarlund hjóna-
band þar sem vinnutfminn er aðeins 3 stundir - eða skemmtanalffið -
eða þá stjórnmálalffið . f stuttu máli sagt . Allir lifnaðarhættir tækju
róttækum breytingum . Einasti möguleiki ríkjandi þjóðskipulags er að
stjórna atferli fólks f frfstundum þess m.a. með sjónvarpi .Kerfið fær
ekki staðizt án sjálfviljugrar þrælkunar fólksins , án stöðugra yfirráða
yfir aðgerðum fólks , hugsunum , tilfinningum og löngunum .
Ég horfi uppá snöktiö í kolunum f Lota
og krepptan skugga hins auðmýkta Chilebúa
pjakka æð í iðrum jarðar, deyja,
lifa, fæðast í hrjúfri ösku,
lotinn, fallinn rétteinsog gángur heimsins
lægi þannig inn og aftur út