Neisti - 27.03.1983, Blaðsíða 2

Alþingi samþykkir stjórnarskrárbreytingu.
Þingmönnum fjölgað
og þingmannatölu
kjördæma breytt
Kosningaaldur lækkaður.
Framkvæmdanefnd Miðstjórnar Fylkingarinnar.
Afstaða Fylkingarinnar til
kosninganna 23. april n.k.
Á lokaspretti þingsins á dögun-
um var samþykkt breyting á
stjórnskipunarlögum, eða stjórn-
arskránni, á ákvæðum um kosn-,
ingar til Alþingis. Þessar breyt-
ingar ganga þó ekki í gildi fyrr en
þær hafa verið samþykktar af
næsta þingi.
Helstu breytingarnar eru, að
þingmönnum er fjölgað um þijá,
og þingmannatölu kjördæma
breytt. Þá er kosningaaldur
lækkaður í 18 ár, og «óflekkað
mannorð» fellt niður sem skilyrði
kosningaréttar, en er áfram
skilyrði kjörgengis. Tillaga um
að fella brott lögheimili hér á
landi sem skilyrði kosningaréttar
náði þó ekki fram að ganga.
Breytingar á þingmannatölu
Ákvæðin um þingmannatölu
kjördæma eru nokkuð flóknari
skv. stjórnarskrárbreytingunni
en nú er. Nú er 49 þing-
mönnum skipt á milli kjördæm-
anna, en 11 þingmönnum síðan
úthlutað eftir ákveðnum reglum.
Skv. stjómarskrárbreytingunni
munu kjördæmi hafa tiltekna
þingmannatölu, sem er óbreytt
meðan þessi ákvæði eru við lýði,
alls 54 þingsæti. 8 þingsætum
verður svo úthlutað til kjör-
dæmanna fyrir kosningar, skv.
ákvæðum í kosningalögum, og
er fyrirhugað að þessi úthlutun
ráðist af fjölda kjósenda í kjör-
dæmum í næstu kosningum á
undan. Þá verður einu þingsæti
úthlutað til kjördæmis eftir kosn-
ingar.
Ef tekið er mið af þeim
drögum til kosningalaga sem
fylgja í greinargerð með stjórnar-
skrárbreytingunni mun þing-
mannatala kjördæmanna verða
sem hér segir:
KJORDÆMI ÁÐUR EFTIR
Reykjvík 15 18
Reykjanes, 7 11
Vesturland ® 6
Vestfirðir 6 5
Norðurl. vestra 6 5
Norðurl. eystra 7 7
Austurland 6 5
Suðurland 7 6
Þó nú hafi verið samþykkt
breyting á kosningaákvæðum
stjómarskrárinnar, er endur-
skoðun hennar engan veginn
lokið, þó frestað sé að sinni. Það
er þvi ekki úr vegi að rifja
hér upp stefnu Fylkingarinnar í
þessum efnum.
Byltingarsinnaðir sósialistar
beijast f.o.f. fyrir þvi, að
sósíaliskt lýðræði leysi af hólmi
hið borgaralega lýðræði. Það
þarf að brjóta niður aðskilnað
stjómmála og framleiðslu, með
því að byggja lýðræðið á
ráðum, sem skipulögð era á
vinnustaðagrundvelli. Slíkir full-
trúar eiga ekki að hafa fast kjör-
tímabil, heldur á að vera hægt að
skipta um þá hvenær sem er.
Tryggja þarf að almenningur fái
Er þá miðað við kosningamar
1979, og hvort tveggja talið
saman, «föstu»sætin og upp-
bótar/j öfnunarsæti.
Miðað við kosningalagadrögin
og kosningarnar 1979 breytist
þingmannatala flokkanna
þannig:
FLOKKUR ÁÐUR EFTIR
Alþýðuflokkur 10 11
Framsóknarfl. 17 16
Sjálfstæðisfl. 21 23
Alþbandalag 11 13
Með þessum breytingum er
þingmannatala kjördæmanna
nokkuð færð í átt til aukinnar
samsvörunar milli þingmanna-
fjölda og íbúafjölda kjör-
dæmanna, og eins fæst með
þessu móti betri samsvörun milli
atkvæðafjölda flokkanna á land-
inu öllu, og þingmannatölu
þeirra
Lækkun kosningaaldurs
Merkasta nýmæhð i stjórnar-
skrárbreytingu þessari er þó
lækkun kosningaaldurs. Þessi
lækkun hefur þegar átt sér stað
viða í nágrannalöndunum og
löngu tímabært að hún kæmist
einnig á hér á landi. Minnstu
skiptir í þessu sambandi, hvort
þessi breyting veldur einhveijum
fylgisbreytingum hjá borgara-
legu stj órnmálaflokkunum.
Aðalatriðið er að þessi breyting
verður ungu fólki mikil hvatning
til stjórnmálaþátttöku, ekki
aðeins við kosningar, heldur yfir-
leitt. Verkalýðsöflunum og bylt-
ingarsinnuðum sósíalistum sér-
staklega gefst þar með færi
á að snúa við þeirri öfugþróun
sem vart hefur orðið undan-
farið, að ungt fólk, sem á
annað borð hefur skipt sér af
stjómmálum hefur í vaxandi
mæli skipað sér undir merki
íhaldsins, en þeir sem hneigst
hafa að vinstari stefnu hafa litið
haft sig í frammi.
-as
jafnan greinargóðar upplýsingar
um öll sfjómarmálefni, í stað
þess laumuspils sem einkennir
borgaralegt þingræði.Embættis-
menn og dómara á að kjósa.
Til að þetta geti orðið verður
auðvitað að afnema séreign
fárra á atvinnutækjum og fjár-
magni, sem er undirstaða alls
þess misréttis sem viðgengst nú,
í félagslegu og pólitísku tilliti.
Þá þarf að stytta vinnutimann
vemlega til að alþýðu gefist
raunveruleg tækifæri til að stýra
eigin málum, og eru allar tækni-
legar íorsendur tii þess þegar til
staðar. Að sjálfsögðu getur slikt
lýðræði ekki staðist án mál,
funda og félagafrelsis, þ.á.m.
frelsis til að mynda pólitíska
flokka og samtök.
I.
Stjórnmálaástandið á Islandi
markast einkum af dýpkandi
efnahagskreppu auðvaldsþjóð-
félagsins og undanhaldi verka-
lýðshreyfingarinnar og flokka
hennar gagnvart kjaraskerðing-
aröflunum, ásamt úrræðaleysi
þeirra frammi fyrir þessari
kreppu. Umbótastefna og
stéttasamvinna hinna borgara-
legu verkalýðsflokka, - Alþýðu-
flokksins og Alþýðubandalags-
ins, - hefur leitt þá til
samábyrgðar og þátttöku í
því að ráðast á lífskjör verka-
lýðsins auðvaldinu til hags-
bóta. í því sambandi nægir
að minna á að báðir þessir
flokkar samþykktu hin svoköll-
uðu Ólafslög i febrúar 1979.
Þessi lög skertu kaupmátt launa
verkafólks reglulega á þriggja
mánaða fresti. Alþýðuflokkurinn
barðist hatrammlega fyrir frekari
kjaraskerðingu innan þeirrar
rikisstjórnar sem þá sat við
völd, og Alþýðubandalagið hefur
í tvigang tekið þátt í því
á vegum núverandi ríkisstjórnar
að ráðast á visitölutryggingu
launa og skerða kaupmátt,
sérstaklega á síðari hluta sið-
asta árs. Þessi framganga
hinna borgaralegu verkalýðs-
flokka kemur til af þvi að öll
starfsemi þeirra og úrræði mið-
ast við ævarandi tilvist auð-
valdsþjóðfélagsins. Þeir verða
því að taka fullan þátt í
«að tryggja rekstrargrundvöll
atvinnuveganna» og «berjast
gegn verðbólgunni». Á kreppu-
timum krefst það árása á
kjör verkafólks á meðan allar
ráðst^fanir miðast við gróða-
hagsmuni auðvaldsins.
Þessar aðstæður kalla á póli-
tískan valkost sem gengur út
frá þörfum verkafólks og meiri-
hluta almennings i þessu landi,
en ekki gróðahagsmunum auð-
valdsins. Fylkingin telur að slik-
ur valkostur hljóti að vera bylt-
ingarsinnaður valkostur, þar sem
kjör verkafólks verða ekki varð-
veitt og bætt við núverandi
kreppuaðstæður nema barist
verði fyrir pólitískum og fél-
agslegum ráðstöfunum sósial-
ismans, sem umbylta auðvalds-
Þó Fylkingin stefni þannig að
afnámi borgaralegra stjórnar-
hátta, er ekki þar með sagt að
hún hafi enga afstöðu til bess,
hvemig bæta má og tryggja lýð-
réttindi og jafnræði hér og nú.
Fylkingin er á móti hverskyns
takmörkunum á kosningarétti,
og fylgjandi kröfunni um algert
jafnvægi atkvæða í kosningum.
Fylkingin er einnig andvíg þing-
rofsrétti rikisstjórna, ákvæðum
um útgáfu bráðabirgðalaga og
öðru því, sem gerir fámennum
valdahópum kleift að stjóma án
lýðræðislegs umboðs. Fylkingin
er fylgjandi rýmri ákvæðum um
þjóðaratkvæðagreiðslur og berst
fyrir því að öll meiri háttar
mál, t.d. herseta Bandarikjanna
hér á landi, verði lögð fyrir
þjóðina alla. Fylkingin er einnig
andvíg öllum tilraunum til að
skerða réttindi verkalýðsins til að
skipuleggja sig, efna til aðgerða
og yfirleitt ráða málefnum
sínum, hvort sem slíkar skorður
er að finna í stjórnarskrá eða
sérstakri löggjöf.
þjóðfélaginu. Þótt Fylkingin sé
ekki stór og máttug, er hún eigi
að siður einu stjórnmálasamtökin
á Islandi sem fylgja verkalýðs-
stefnu sem er sjálfri sér sam-
kvæm; berjast fyrir byltingar-
sinnaðri sósíalískri stefnu. Það er
auðvitað mikilvægt að þessi
stefna sé boðuð sem víðast,
einnig í þingkosningum, og hún
þarf sem fyrst að eignast ötula
málssvara á Alþingi. Því er það
mjög miður að Fylkingin telur
sér ekki fært að bjóða fram í
Alþingiskosningunum 23.april
næstkomandi.
II.
Fylkingin hefur boðið fram í öll-
um Alþingiskosningum siðan á
árinu 1974. Hvers vegna ekki
nú?
Staðreyndin er að aðstæður
og starfsskilyrði Fylkingarinnar
hafa breyst töluvert frá því hún
bauð fram 1974,1978 og jatn-
vel 1979. Á þessum árum var hin
svokallaða vinstri hreyfing enn
þá til staðar og verulegt lífs-
mark með henni á fyrri hluta
timabilsins. Hér var fyrst og
fremst um að ræða róttæka
náms- og menntamenn sem
vöknuðu til róttækrar baráttu á
árunum 1967 - 1973, og báru
uppi hreyfingar einsog Vietnam -
hreyfinguna, Samtök Herstöðva-
andstæðinga, Rauðsokkahreyf-
inguna. maóistasamtök róttæka
hópa í menntaskólum og Há-
skólanum, að ógleymdri Fylk-
ingunni sjálfri. Fylkingin sótti
liðsmenn í þessa hreyfingu, og
hún gat sótt i hana krafta og
stuðning, þegar mikið lá við.
Ljóst er að mikill hluti kjör-
fylgis Fylkingarinnar kom úr
þessum hóp. Þessi hreyfing er
nú öll i upplausn og margir
liðsmenn hennar, sem hafa ekki
gengið til liðs við Fylkinguna
leita nú á önnur mið, ymist
utan stjórnmálanna eða á vett-
vangi Alþýðubandalags, kvenna-
framboða og jafnvel innan
Bandalags Jafnaðarmanna. Önn-
ur sambærileg hreyfing æsku-
fólks hefur ekki vaknað til
pólitiskrar baráttu.
Þessi þróun hefur sett svip sinn
á Fylkinguna, og óneitanlega
veikt hana um sinn, þar sem
hún byggði á styrk þessarar
vinstrihreyfingar náms- og
menntafólks. Fylkingin gerði sér
grein fyrir þessari þróun, og
reynt var að bregðast við henni,
t.d. í framhaldi af 33. þingi
samtakanna, þar sem bent var á
kreppu gömlu vinstrihreyfingar-
innar. En Fylkingunni tókst
aldrei i raun að rífa sig lausa
frá gömlu vinstri hreyfingunnu,
einkum þar sem óljóst var , hvert
annað hún ætti að beina sér,
og hvernig það ætti að gerast.
Á nýafstöðnu þingi Fylkingarinn-
ar var ákveðið að bregðast við
þessari þróun, með því að
snúa sér endanlega frá gömlu
vinstri hreyfingunni, og byggja
samtökin þess í stað upp innan
verkalýðshreyfingarinnar og
meðal ungs skólafólks, sem er
óspillt af fordómum og von-
leysi hinnar gömlu vinstri hreyf-
ingar. Það eru þessar breyting-
ar og þau uppbyggingarverkefni
sem tengjast þeim, sem Fylk-
ingin mun takast við á næst-
unni. Það er þetta starf, sem
getur best búið Fylkinguna undir
að taka þátt í siðari kosning-
unum, hvenær sem þær kunna
að verða.
Ástæður þess, að Fylk-
ingin tekur ekki þátt í kosning-
unum 23. apríl næstkomandi,
eru semsagt þær, að hún telur
sig skipulagslega og starflega
vanbúna til þess. Þáttaka í
tvennum kosningum með stuttu
millibili er mjög krefjandi fyrir
lítil samtök, auk þess sem þátt-
taka i kosningunum í april
mundi falla illa að öðmm verk-
efnum, sem samtökin hafa með
höndum. Það fólst í ákvörð-
unum síðasta þings Fylkingar-
innar, að hún setti sér viðamikil
verkefni, sem miða að þvi, að
stórauka áhrif hennar og stétta-
barattustefnu i verkalýðssamtök-
unum. Þátttaka í Alþingis-
kosningum getur auðvitað verið
mikilvægur liður i sliku upp-
byggingarstarfi. Eins og nú
stendur á, mundi kosningaþátt-
taka þó hafa f.o.f. truflandi áhrif
á framkvæmd fyrstu verkefna
Fylkingarinnar á þessu sviði,
og því óheppileg. Fylkingin
telur að hún muni styrkjast við
það að sinna þessum verkefnum
á næstunni í stað þess að bjóða
fram, og gera um leið framboð
Fylkingarinnar að vænlegri val-
kost i þeim kosningum sem er
að vænta siðar á árinu. Það
er og eindregin viljayfirlýsing
síðasta þings Fylkingarinnar, að
boðið verði fram í síðari kosn-
ingunum.
III.
I kosningunum er allt útlit
fyrir, að hinir borgaralegu verka-
lýðsflokkar tapi fylgi. Bæði
kemur þar til langtimakreppa
Alþýðuflokksins og klofningur
smáborgaralegra lýðskrumara úr
þeim flokki ásamt þrásetu
Alþýðubandalagsins í ríkis-
stjórnum.Þótt þessi fylgisrýrnun
verkalýðsflokkanna sé til komin
vegna stéttasamvinnu þeirra og
almenns ræfildóms, boðar hún
ekkert gott fyrir islenskt verka-
fólk. Það er ljóst að sjálfstraust
auðvaldsaflanna hefur aukist að
undanförnu og þau tala nú opin-
skátt um kjaraskerðingar eftir
kosningar (t.a.m. Framsóknar-
flokkurinn). Þvi verr sem verka-
lýðsflokkarnir fara út úr kosn-
ingunum og því betur sem borg-
araflokkarnir koma út úr þeim,
þess óhagstæðari verða styrk-
leikahlutföllin fyrir verkafólk og
aðra undirokaða hópa í þjóð-
félaginu eftir kosningar. Kjara-
skerðingarnar verða meiri.
Niðurskurður félagslegrar þjón-
ustu verður meiri. Líkurnar á af-
námi réttar til fóstureyðinga
vegna félagslegra aðstæðna
verða meiri. Og þar frapi eftir
götum, ef sjálfstraust og áræði
borgaraaflanna aukast við kosn-
ingasigur.
I þessu sambandi skiptir fylgi
Bandalags jafnaðarmanna eða
kvennaframboða engu máli.
Hvorugur hópurinn byggir á
verkalýðshreyfingunni né höfðar
til verkafólks. Þeir boða heldur
ekki stefnu til lausnar efnahags-
kreppunni verkafólki í hag.
Bandalag jafnaðarmanna, eins
og flestir lýðskrumsflokkar yfir-
leitt, hefur í frammi vissa rétt-
mæta afhjúpun á ríkjandi
ástandi stjórnmálanna. Hins
vegar eru allar lausnir þess meir
eða minna fjandsamlegar verka-
lýðnum, og nægir í þvi sambandi
að minna á stefnu þess um að
Framhald ó bls. 11.
Hvað vill Fylkingin?
Hvernig á að breyta
stjórnarskránni?