Stúdentablaðið - 01.01.1970, Blaðsíða 13

STÚDENTABLAÐ
13
Financial ./o2>
\1 A
Wall Street: ho
rock bottom ?
pacified Czeclioslovakia
EEC
Remember.. ,you have a friend
RUBBER
Clean hands
Smillion
Tunga smáþjóðar er alltaf í hættu, þótt ekki verði í
fljótu bragði séð, að okkar tunga sé í meiri hættu nú en
oft áður. Hún er t. d. ekki niðurglutruð í þéttbýli, eins
og var með slögum á nítjándu öldinni. Hins vegar býr
tungan við mikið álag um l>essar mundir, og þá einkum
tvennskonar. Annars vegar blæs að henni inn um opnar
gáttir samskipta okkar við aðrar þjóðir og að hinu leytinu
hefst varla undan að snúa ýmissi erlendri nýlundu nógu
ört á málið, þannig að notuð eru erlend tökuorð í auknum
mæli. En við þetta verða aðrar tungur smáþjóða að búa.
og ekki ástæða til að álíta að okkur farnist ver í mál-
sambúðinni en þeim. Að vísu gengur flestum betur en
okkur að nota tökuorð, án þess þau skeri í eyrun, og
stafar það eflaust af því hve íslenzkan er sérstætt mál.
Löngum hefur verið viðurkennt í okkar efni — þessara
tvö hundruð þúsund manna, kvenna og barna, að sjálfs-
forræðið og tungan eigi samleið, og annað geti ekki glatast
nema hitt fylgi á eftir. Sjálfsforræðið og tungan eiga líka
það sameiginlegt, að glötunarmerkin eru ógreinileg í
fyrstu. Því er það ævinlega kokhreysti óviturra manna,
þegar því er haldið fram, og borið við óbifandi trausti, að
bæði sjálfsforræði og tungu verði ekki hnikað. Slíkt verður
ekki dæmt um fyrr en eftir á — um seinan — og því eru
allir fyrirvarar nauðsynlegir. Peningahungur hefur uppi
stefnu samruna við stærri heildir. Og þetta hungur knýr
á um þessar mundir, eins og stundum áður. En fjármuna-
vinátta milljónaþjóða getur hvaða dag sem er breytzt í
einskonar helgreipar vináttunnar, þar sem fjármunirnir
einir eiga griðland. Og að lifa í slíkum griðum er ekki
sæmandi vesælnm afkomendum þcirra, sem í hugsjón og
veruleika undirbjuggu ævintýrið um íslenzkt sjálfsforræði,
hreinsuðu tunguna og gerðu okkur að þeirri stærð, að
enginn trúir hve fá við erum í raun og sannleika.
Indriði G. Þorsteinsson.
Ég er ekki þeirrar skoðunar, að tungan sé í hættu. Smá-
þjóð getur að vísu aldrei tekið varanleik menningar sinnar,
tungu og sjálfstæðis sem gefinn hlut, né heldur má hún
gera það. En af þeim samofnu þáttum þjóðernis, sem
gera fólk að þjóð, liygg ég tunguna vera hvað lífseigasta
og gædda mestu viðnámsþrekinu gegn erlendum áhrifum.
Séu þau áhrif eða verði slík, að sjálfsforræði okkar og
menningu stafi hætta af, verður tungan ékki fyrsta vígið,
sem fellur.
Margar ástæður lágu til þess, að dönskum áhrifum var
á sínum tíma útrýmt úr íslenzku. Ein þeirra og að mínu
áliti ekki sú lítilvægasta, var aukin þekking almennings
á danskri tungu.
Á sama hátt held ég, að bætt enskukennsla í skólum
og þar með vaxandi almenn kunnátta í því tungumáli.
verði ein sterkasta hömlunin gegn varanlegri innrás enskra
máláhrifa í íslenzku. Það er athyglisvert, að enskuslettur,
sem skólafólk stundum ber sér í munn, eru næstum alltaf
meðvituð stundarfyrirbæri beinlínis til þess ætluð að vera
með einhverjum hætti skopleg eða andhælisleg.
íslenzka er og verður aðeins mál íslendinga sjálfra, sem
ekki nýtist til samskipta við aðra. Af þvi gæti leitt minni-
máttarkennd, sem lýsti sér í vanmati á tungunni og virð-
ingarskorti þjóðarinnar í umgengni við hana. Tungumála-
kunnátta mun fremur en nokkuð annað koma í veg fyrir
slíka öfugþróun, þar sem aukin þekking á erlendum mál-