Stúdentablaðið - 20.12.1974, Blaðsíða 6

Að skilja pólitík frá hagsmunum (Að kljúfa kjarnann) SÍÐARI HLUTI
Verkalýðshyggja í hagsiEaunabaráttu
Ótvíræðasta og jafnframt al-
gengasta merking sem menn
leggja í hagsmuni, er þegar þeir
miðast við beinar þarfir. Því er
fjárhagsleg aðstoð við námsmenn
nærtækt dasmi um hagsmuni,
þar sem slík aðstoð er skilyrði
þess að stór hluti námsmanna
geti aflað sér þeirrar menntunar
sem þeir kjósa og hafa hæfiieika
til. Þetta dæmi leiðir jafnframt
í Ijós, að í mörgum tiivikum er
ekki hægt að tala um hagsmuna-
baráttu allra námsmanna, þar
sem opinber námsaðstoð er ekki
lífsspursmál fyrir þann hluta
námsmanna sem nýtur aðstoðar
efnaðra foreldra.
Þeir sem eiga efnaða aðstand-
endiur eru ekki háðir opinberri
námsaðstoð til að geta stundað
nám sitt, og til skamms tíma
gátu þeit einir stundað nám,
með örfáum undantekningum.
Það var ekki heldur af neinni
umhyggju fyrir menntun neðri
stétta, að fleirum var gert kleift
að stunda nám með því að auka
námsstyrki, heldur krafðist auk-
in sérhæfing og vísinda- og
tæknibylting síðustu áratuga
þess að fleiri yrðu sérmenntaðir.
Nú er hins vegar svo komið að
’ íleiri leita menntunar en hag-
kerfið hefur þörf fyrir, og því
lætur stöðugt hærra í þeim rödd-
um sem krefjast mínnkunar á
opinberri námsaðstoð. Enda er
svo komið að borgarastéttin og
tekjuháir menntamennn eru það
fjölmennir hópar að þeir geta
séð þjóðfélaginu fyrir mennta-
mönnum.
inn og bjóða sig til sölu, mennt-
un á að vera ofurseld markaðs-
sveiflum auðvaldshagkerfisins.
Og hagspekingar geta gengið til
námsmanna og sagt: „Það borg-
ar sig hvorki fyrir ykkur né
þjóðfélagið í heild að þið lærið
meir"!
Eigi að réttlæta tilveru náms-
manna algerlega á grundvelli
þess mats sem auðvaldsþjóðfélag-
ið leggur á fyrirbæri hagkerfis-
lagsins yrði smám saman út-
rýrnt í gegnum jafnrétti til
náms.
Draumar manna um töfra-
mátt mennturur til að ,útdeila
félagslegu jafnrétti, hafa reynst
helber blekking. Jafnvel þótt
fjárhagslegt jafnrétti til náms
yrði tryggt, búa stéttir þjóðfé-
lagsins við svo ólík menningar-
leg skilyrði að börn alþýðu-
manna eru frá upphafi verr sett
í skólunum sem miðast við yf-
irstéttir og miðstéttir.
Krafan um fjárhagslegt jafn-
rétti til náms er þó engan veg-
inn ómerk fyrir þessar sakir.
Þvert á móti jafngildir hún
kröfu um tilverurétt fyrir þá
námsmenn sem ekki geta reitt
sig á efnaða foreldra. Það að
þessi krafa skuli setja svo mjög
mark sitt á hagsmunabaráttu
námsmanna um þessar mundir,
sýnir hvor þessara tveggja hópa
námsmanna hefur forystu í bar-
áttunni.
. . . og félagslegt jafn-
rétti almennt
En engin hagsmunabarátta er
háð í þjóðfélagslegu tómarúmi.
Til þess að krafan um fjárhags-
legt jafnrétti til náms verði ann-
að og meira en fróm ósk, þarf
hún að tengjast raunhæfum
þjóðfélagslegum markmiðum.
Þau markmið geta vart verið
önnur en jafnrétti á öllurn svið-
um. í fyrsta lagi leysir fjárhags-
legt jafnrétti takmarkaðan vanda
og kallar á útfærslu jafnréttis-
hugmynda á fleiri sviðiun. Og í
öðm lagi á þessi krafa ákaflega
litla samleið með þjóðfélagi mis-
réttis. Eins og áður er að vik-
ið, er menntun, á meðan hún
er framleiðsla á sérhæfðu vinnu-
afli, leiksoppur markaðsafla.
Jafnrétti til náms samrýmist því
illa að menntunin sé sniðin að
þörfum atvinnulífs, eins og það
er nú.
Krafa um jafnrétti ti! náms
verður aldrei annað en draurn-
sýn, tengist hún ekki kröfunni
um þjóðfélag sem miðað er við
þarfir allra manna, — þjóðfélag
sósíalismans.
Hagsmunabarátta námsmanna
verður annað hvort að viðleitni
til að styrkja auðvaldsþjóðfélag-
ið með misfellum þess eða að
fyrirfram vonlausri umbótavið-
leitni, nema baráttan miðist við
sósíalíska umsköpun þjóðfélags-
ins. Það gerist ekki sjálfkrafa,
heldur verður að gefa hagsmuna-
baráttunni rétt pólitískt inntak,
á sama hátt og raunhæf pólitísk
markmið grundvallast á skiln-
ingi á haigsmunum.
Slík viðmiðun leiðir m.a. til
þess að róttæk stúdentasamtök
styðja verkalýðshreyfinguna í
kjarabaráttu hennar. Slíkur
Bókvitið í aska
atvinnurekenda
Til skamms tíma réðu meðal
‘ Stúdehta sjónariiiið þéss' ‘Hiuta
þekra sem á til efnaðra að telja
og þarf ekki að hafa miklar
áhyggjur af framfærslu sinni.
Því var ekki um mikla né harða
hagsmunabaráttu að ræða, en þó
var hún vitanlega til. Til að
mynda þurftu námsmenn að
réttlæta það fyrir öðrum þjóð-
félagsþegnum, að þeir stunduðu
nám en ekki framleiðslustörf, og
er vígorð Vökumanna frá 1969
„Bókvitið verður í askana lát-
ið"! af þeim toga spunnið. Nú
orðið tala Vckumenn gjarnan
um menntun sem fjárfestingu
bseði þjóðfélagsins og einstak-
li.igsins sem menntar sig, og er
það mjög í sama dúr.
Þessi viðhorf skilja menntun-
ina einvörðungu sem fram-
leiðsluafl eða sem tæki til að
gera vinnuaflið dýrara. Bókvitið
á sumsé að fara út á markað-
ins, leiðir það einungis til þess
að námsmaðurinn gengst inn á
" þáð''áð“ 't'e’rá Teiksopþúr kérfis-
ins.
Fjárhagslegt jafnrétti
til náms . ..
Vinstri menn hafa hins vegar
litið á menntun m.a. sem fé-
lagsleg gæði. Forstjórasonurinn
sem lærir lögfræðina sína finn-
ur ekki svo mjög að hann sé
að klifra upp þjóðfélagsstigann,
en verkamandsdóttirin tekur eft-
ir því hversu hún breytir um fé-
lagslega stöðu við það að auka
á menntun sína. Með almenn-
um kosningarétti, þegar vinna
þurfti verkalýðsstéttina til fylg-
is við skipulagið, var eitt
áhrifaríkasta meðalið sú fram-
tíðarsýn, að börn alþýðumanna
myndu hafa jafnan aðgang til
mennta á við burgeisabörnin.
Meira að segja voru þeir til sem
töldu að öllu misrétti þjóðfé-
Foreldrar teygið ykkur eftir fjölskyldubótunum!
Félagar!
Eins og fjölskyldufólki
meðal stúdenta er efalaust
kunnugt, hafa á þessu ári
verið gerðar talsveröar breyt-
ingar á fyrirkomulagi og lög-
um um fjölskyldubætur.
Ein af breytingunum var
á þann veg, að nú fær eng-
inn greiddar fjölskyldubætur
með fyrsta barni. En á þeirri
reglu er ein mikilvæg undan-
tekning: hafi aðili sem áður
átti rétt til fjölskyldubóta
haft undir 700 þús. kr. í tekj-
ur (eigin tckjur + tekjur
maka) á síðasta ári, þá á
hann rétt á þeim áfram. En
þó öölast hann ekki þcnnan
rétt fyrirhafnarlaust, því að
hann verður að leggja fram
kæru í Tryggingastofnunina
til að njóta bótanna áfram.
Það sem því er um að
ræða er að viðkomandí á
þarna vísar tekjur svo að
segja á götunni og hann þarf
aðeins að teygja sig eftir
þeim.
Stjórn Lánasjóðsins tók þá
afstöðu að þeim sem rétt
eiga á þessum bótum sam-
kvæmt ofanrituðu, verði þær
reiknaðar sem tekjur, hvort
sem þeir taka bæturnar cða
ekki, enda mætti benda á
það að ef einhver nennir ekki
að hafa fyrir því að sækja
þessar bætur, þá er fjárþörf
hans ekki mikil.
Vil ég hvetja alla þá sem
ekki var kunnugt um þcssa
700 þús. króna reglu að
sækja nú þegar um sínar lög-
mætu fjölskyldubætur, svo
að þeir verði ekki fyrir fjár-
hagslegu tjóni af völdum lé-
legs upplýsingastreymis frá
ríkisstofnunum til almenn-
ings.
Atli Árnason
stuðninigur getur verið fólginn
í samstöðuyfirlýsingiun, en
eirtnig í þátttöku.
Þó verður barátta námsmanna
aldrei verkalýðniun að verulegu
liði, meðan hún miðast einvöcð-
ungu við þjóðfélagslegar aðstæð-
ur verkalýðsins. Eigi verkalýðs-
hyggja námsmanna að vera ár-
angursrík, verður hún að birtast
í starfi námsmanna að eigin
hagsmunamálum.
Lánakerfið stuðli að
launajöfnuði
Tilraun sem námsmenn hafa
gert til að gefa hagsmunabaráttu
sinni sósíalískt inntak, eru til-
lögur stúdentasamtaka, s.s. Stúd-
entaráðs, um endurgreiðslukerfi
námslána, sem miðist við
greiðslugetu hvers einstaklings.
Þar er ráðist að þeirri þversögn
að námsmenn sem berjast í
bökkum á námsártun, geta síðar
orðið hálaunaðir menntamenn.
Tillögur Stúdentaráðs beinast
gegn þeim forréttindum sem
vissir hópar menntamanna njóta.
Væru þessar dllögur fram-
kvæmdar myndi það ekki ein-
ungis þýða kjarabót námsmanna,
heldur stóraukinn launajöfnuð,
þar sem endurgreiðslur myndu
miðast við greiðslugetu. En þar
9tendur eiomitt hnífurinn í
kúnni þar sem alls ekki er við
því að búast að kapítalískt þjóð-
félag og ríkisvald þess sé reiðu-
búið til að fallast á tillögur sem
ganga þvert á aliar meginregl-
ur þjóðfélagsins.
Þó eru þessar tillögur fylli-
lega réttmætar. Það væri undan-
sláttur frá sósíalískum stefnu-
miðurn vinstri sinnaðra stúdenta
að miða hagsmunabaráttu sína
við núverandi ástan'd, heldur
eigum við einmitt að ganga
lengra og gera kröfur sem
sprengja ramma auðvaldsþjóðfé-
lagsins. Jafnframt því að tryggja
liag námsmanna við núverandi
þjóðskipulag, eigum við að
marka námsmannahreyfingunni
stefnu sem vísar fram á við, til
sósíalísks þjóðfélags.
í þeirri viðleitni komomst við
ekki langt með því einu að giera
kröfur um félágslegt rétdæti
(sbr. námslánapólitík SHÍ), sem
síðan er auðvelt að sýna fram
á að ekki er framkvæmanlegt við
ríkjandi aðstæður. Þjóðfélagið er
heild og það getur tæpast orðið
árangursríkt að reyna að breyta
einstökum þáttum kapícalísks
þjóðfélags í sósíalískt horf (þó
að rétt sé að krefjast slíkra breyt-
inga). Umsköpun þjóðfélagsins
er heilrænt ferli, sem krefst
langrar baráttu. Við getum ekki
síst orðið að liði í þeirri bar-
áttu með því að gera hana að
hluta daglegra starfa okkar, hvort
sem þau felast í námi eða öðru.
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr, eru störf okkar sjaldnast
hlutlaus í stéttabaráttunni og að-
eins með markvissu starfi getum
við forðað því að þau þjóni
hagsmunum auðmagnsins.
Fagkrítík
Borgarastéttin hefur nú allt að
þvx einkarétt á hagnýtingu hvers
kyns vísinda. Vimnuaðferðir
þeirra eru líka mótaðar eftir
borgaralegum sjónarmiðuxn, sem
og ráðandi skilningur á hlutverki
Framhald á bls. 11.
6 — STÚDENTABLAÐIÐ