Fálkinn - 16.03.1929, Síða 11

F Á L K I N N
11
SKILN INGARVITIN
1\jer þykir vænt um þegar ])ú færð
eitthvað i munninn, sem þjer þykir
gott bragð að og þjer þykir gaman að
því, að lykta af því sem ilmar vel. Þú
hefir unun af að heyra það, sem þjer
finst fallegt, til dæmis góðan söng, og
að sjá fallegar myndir og því um líkt.
Það væri eigi fljótgert að- telja upp
alt það, sem skilningarvitin veita þjer
af ánægju og gleði. Án bragðnæmis
mundi þjer finnast allur matur jafn
góður eða vondur, og ef þú mistir
lyktnæmi mætti þjer standa á sama
hvort þú andaðir að þjer lylitinni af
ammoníaki eða rósum. Og þú veist
sjálfur hvers virði það er að vanta
heyrn eða sjón. Þessvegna verður þú
að gæta þess að ofgera ekki skilningar-
vitum ]>inum eða sljóvga þau heldur
fara vel með þau og reyna að
skerpa þau.
Nú ætla jeg að segja þjer frá nokkr-
um tilraunum, sem geta sýnt þjer
hvort skilningarvit þín eru í iagi og
eins frætt þig dálítið um þau.
Bragðnæmi og lyktnæmi fer að sumu
leyti sainan og er náskylt. Ef þú borð-
ar eitthvað sem þjer þykir sjerlega
Sott, ])á er það lyktnæmið, sem á ekki
siður þátt í tilfinningu þinni en
hragðnæmið. Þetta getur þú sannfærst
um af þvi, að ef þú treður bómull
1 nasirnar og fer inn i koldimt her-
hergi 0g borðar þetta sama og áður
har, þá finst þjer ekki nærri eins mik-
til þess koma. Jeg efast jafnvel um
að þú finnir mun á peru og kartöflu
c* þú borðar þær inni í dimmu her-
hergi, með troðið upp i nefið. En nú
skaltu prófa bragðnæmið á annan
hátt.
Tilraun uin bragðnœmi.
um í hina hlustina. Svo færir hann
úrið hægt og hægt frá, og í 90 cm fjar-
læg áttu að geta heyrt í úrinu. Svona
getur þú reynt bæði eyrun og síðan
reynirðu livort hinir krakkarnir iieyra
betur eða ver en þú.
Iteyndu livort þú getur greint og
þekt að ýmiskonar hljóð. Sestu við
horð og láttu kunningja sinn standa
þrjá metra frá þjer og snúa bakinu að
þjer. Taktu siðan upp lyklakippu, láttu
ísltra í rúðu með þvi að núa hana með
votum fingrinum, snertu nótu á hljóð-
færi, blaðaðu í hók og láttu fimmeyr-
ing detta á borðið. Ef kunuingi ])inn
þekkir að minsta kosti þrjú af þessum
hljóðum þá er hann góður. Það er
merkilegt hve erfitt maður á með að
þekkja hljóð, þegar inaður getur ekki
notið sjónarinnar lika.
Hexjrirðu vel?
laktu svolitla glerstöng og berðu
hana að tungubroddinum. Þá muntu
undir eins finna sætt bragð. Það er
nefnilegn í tungubroddinum, sem þær
taugar bragðnæmisins liggja, sem taka
á móti sætabragðinu. En þessi tilraun
niishepnast, ef þú ert vanur að iiorða
mikið af sætindum. — Aftar á tung-
unni eru súrbragðs-taugarnar. Ef ])ú
styður með glerstönginni þar, muntu
fá súrbragð í munninn.
Lyktnæmið skallu reyna á annan
hátt. Þú lætur binda fyrir augun á
bjer og síðan áttu, með bundið fyrir
augun, að þekkja lyktina af að minsta
hosti limm af eftirtöldum tiu hlutum:
súkkulaði, te, kaffi, ammóniaki, stein-
°hu, bensini, hlómi, ost, brauði og
hanel. Þetta er alls ekki eins auðvelt
°g þú heldur.
Þú getur reynt heyrn þina á venju-
h’gu vasaúri. Lokaðu augunum og
htttu kunningja sinn, halda úrinu upp
að öðru cyra þínu, en sting fingrin-
Tiifinningin.
Tilfinningin er ekki jafn næm hvar
sem er á líkamanum. Næmust er hún
í tungunni og fingurgómunum, en
annarstaðar er maður ekki jafn til-
finninganæmur, eins og þú sjerð á
þessari tilraun: Taktu skæri og opna
þau lítið eitt og láttu oddana snerta
hálsinn á kunningja þínum. Þá er
hann oft í vafa um hve langt sje
milli oddanna, og stundum finst hon-
um skæraoddarnir snerta sig í sama
stað. En ef þú lætur oddana snerta
fingurgóminn á honum, finnur hann
til þeirra beggja, jafnvel þó ekki sje
nema fáeinir millimetrar milli odd-
anna.
P I B K D,
íeloís
hefir alla þá
kosti er
ágætis
skilvinda
getur haft:
Skilur vel,
ljett og hljóð-
lítil, auðveld að þrifa, ending-
argóð og sjerlega ódýr.
Fæst í 4 stærðum.
Eriu nœrsýnn?
Venjulegasti sjóngallinn er sá, að
menn eru annaðlivort of nærsýnir eða
of fjarsýnir. Ef þú hefir heilbrigða
sjón áttu að geta lesið stafina þarna í
5 metra fjarlægð, annars ertu fjar-
sýnn eða þá mjög nærsýnn. Og þá
verðurðu að fara til augnlæknis.
Og nú gleymir þú vonandi ekki
framar hvað skilningarvitin eru mörg
og hver þau eru.
Tóla frænka.
HALLI í EGGJALEIT.
Einu sinni komu vinnumennirnir i
Haga heim úr smalamensku. Þeir
komu inn í baðstofu þegar Halli var
að horða skyrið sitt; hann var ný-
kominn á fætur en þeir liöfðu vaknað
fyrir allar aldir. Og þegar þeir voru
sestir beygðu þeir báðir höfuðið og
tóku mjög varlega ofan húfurnar sin-
ar. Halli skildi sist í hversvegna þeir
tóku svona ofan, en þegar liann gætti
hetur að voru húfurnar þeirra fullar
af eggjum. Þar voru andaregg, spóa-
eggi og svo löng og mjó egg, sem Halli
hafði aldrei sjeð fyr: lómsegg.
Eftir ]>etta linti Halli ekki látum fyr
en hann fjekk sjálfur að fara í eggja-
leit. Hann var nú búinn að reikna út
fyrirfram, hvað mörg egg hann mundi
finna. Helst vildi hann finna andar-
egg því þau voru oftast mjög mörg í
hreiðri, og svo bjóst hann við að
finna talsvert af spóaeggjum lika.
Þegar hann kæmi heim aftur, ætlaði
hann að gefa mömmu sinni helming-
inn af eggjunum og hinum helmingn-
um ætlaði hann að skifta milli sín og
systkina sinna, eftir að liann liefði
gefið liinu heimilisfólkinu eitt egg
liverju — öllu nema vinnumönnunum,
því ])eir höfðu ekkert egg gefið hon-
um, og þó fundu þeir svo mörg.
Nú gekk Halli lengi lengi, en hvern-
ig sem hann fór að fann liann ekkert
hreiðrið. Hinsvegar var hann rjett bú-
inn að stíga ofan á lóuþrælsunga, sem
var að bagsa utan í mosaþúfu. Svo tók
hann ungann á milli lianda sjer og sat
iengi og var að gæla við hann og hafði
svo gaman af ]>essu, að hann gleymdi
alveg tímanum. En þegar hann stóð
upp aftur kom hann auga á lireiður í
næstu þúfu og þar láu hinir ungarnir,
ennþá meira ósjálfhjarga en þessi sem
hann hafði fundið fyrst.
Halli varð alveg afhuga því að fara
í eggjaleit framar. Hann fór beint
heim til sin og hugsaði mest um það
á leiðinni, live miklu meira gaman
væri að því, að sjá litla unga í hreiðri,
en stela eggjunum fuglanna og borða
þau. Daginn eftir fór hann á sama
stað og hafði ýmislegt með sjer til
þess að gefa ungunum. Og altaf siðan
þegar liann finnur hreiður ]>á hefur
hann gætur á því þangað til ungarnir
fara að koma úr eggjunum og síðan
er hann þar daglegur gestur og ung-
arnir sperra upp ginið undir eins og
þeir sjá hann. Ungamóðirin, sem
fyrst í stað var lirædd við Halla, hætti
])ví fljótt og vappar róleg i kring með-
an Halli er að gæla við ungana.
Verslun
t Jóns Þórðarsonar. i
___________________
Málninga-
vörur
Veggfóður
Landsins stærsta úrval.
MfUHRlNN'
IP Reykjavík.
Ávalt mestar
bestar birgðir fyr-
irliggjandi af allsk.
karlmanna- og
unglingafatnaði.