Fálkinn - 23.03.1929, Page 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Rilstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
I'ramkvœmdaslj.: Svavaii Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Austurstr. 6, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa i Osló:
Anton Schjöthsgate 14.
Rlaðið kcmur út hvern iaugardag.
Askriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allak ÁSKKIFTIII GREIÐIST FYRIRFKAM.
Auglýsingaverd: 20 aura miltimeter.
PllENTSMIÐJAN GUTENBERG
^Cmfiugsunarverf ~!
i'.vrir nokkrum árum benti einn af
lieim fóu hugsandi fslendingum á, að
fyrsta og sjálfsagðasta verkefni þjóð-
árinnar væri Jietta: að hyggja upp alla
l)æi a fslandi, skapa þjóðinni sæmi-
*eg liiiíýli svo að hún yrði ]>vi vaxin
■>ð öðlast vitneskju um, hve sorglega
"'ikinn Jirótt ]>að húsnæði, scm sæmi-
k'fíl var kúm en eigi mönnum, hefir
•Iregið úr fjölmörgum undanfarandi
kynslóðum. Hugvekjan, sem minst var
•l, inundi liafa vakið hreyfing með
s°m allri Jijóðinni, ef hún af tilviljun
lieíði ekki verið skrifuð fyrir þjóð,
sem aldrei lætur hrærast af öðru en
gifuryrðum flokksmálanna.
En eigi að síður liefir reýnsla ]>css
tiina sem liðinn er síðan sýnt — og
bað talsvert áþreifanlega, að menn
linna til ]>ess sama og sá gerði, sem
gicinina reit, en — aðeins í draumi.
i’essir draumórar eru sprottnir af
•'eynslu: Allir sem vetlingi geta valdið
‘i'U að þyrpast til kaupstaðanna —
Oýja sveitirnar. Og svo er vcrið að
■eyna, að finna lög, sem varni þessu
ötugstreymi.
i-iig, sem dragi fólkið til sveitanna
•iltur. f>að er gott. En á skal að ósi
steinnia, og fyrst er að finna lög, sem
aorki ]>vi, að það fólk sem enn situr
s'eitirnar missi eigi löngunina til að
ni’ia að sinu þar.
hað er gott og blessað að veita
'L’i'k til nýbýla. En liitt er rjettlát-
•'■á, að gera tilraun til að vcita ]>eim
urrieði, sem enn sitja lieiina, lil þess
að l>yggja Upp býli sin þannig, að af-
koinendum þeirra, sem sjeð hafa gyll-
iugar kaupstaðanna, verði rótt heima.
‘ingnienn og ýmsir aðrir — sveitaþing-
nienn meira að segja eru að benda á
" ikmyndasýningar og þesskonar. -—
i-'tjá það upp í sveitirnar — til ]>ess
s'ála burtfararhugnum. Mikil fá-
sinnu! Gott svefnherbergi, góð aðbúð,
notaleg innivist ]>egar lieim er komið
lia drægurstritinu, hvort lieldur er að
sun'i'i eða vetri, er miklu dýrmætari
1 u kvikmyndasýning á þingstaðnum,
Jálnvel ]>ó liún væri i hvcrri viku.
Verkefni þcirrar kjörnu forsjónar
•i't annað: Það er að finna „stan
•iid—model“ fyrir íslensk sveitabýli, i
'eita aðstoð sina til ]>ess að bygg
•iii i stórum stil, þannig að kost
•ii urinn við nokkurnveginn sæmile
'ák ,'tir höfuðið verði ekki svo þun
Ul’ áð liann beri sinávaxinn arð i
•ensks smábýlis ofurliði. — Og —
lietta er hægt, ef vill. Frh.
RISAR EYÐIMERKURINNAR
Steingeríi heinagriiul af fiski frá „jnraiildinni". einn sjöundi ei'ílilegrar stærðar.
gert niikilvægai' ujipgötvanir við-
Vísindamönnuni getur senni-
lega aldrei komið sainan tim
hve langt sje síðan jörðin fór
að hyggjast æðri vernm, hvað
þá að þeir geli fært sailnanir
fyrir því hve langt sje siðan hún
kólnaði svo, að jurtalíf og dýra
gat hafist. Bestu fræðimenn
heimsins geta ekki einu sinni
ákveðið ártöl fvrir upphafi
mannkynsins. Það eina sem
jarðfræðingarnir geta gert með
vissu, er að ákveða, að ýms
merkileg fyrirbæri á jarðríki
hafi gerst á þessari eða hinni
jarðöldinni, og það geta þeir
gert vegna leil’anna, sein fund-
ist hafa af jurtum, mönnum og
dýrum í ákveðnum jarðlögum.
Og þeir geti ennfremur Iesið
hlutfallslegan aldur Iaganna í
jörðinni sjálfri, sagt hvorl þetta
sje eldra eða yngra en hitt og
bent á hve miklu lengur þetta
lag hafi verið að myndast en
hitt. En að tilfæra ákveðið ára-
liil og segja: svo eða svo lengi
hefir þetta jarðlag verið að
myndast, eða fyrir svo eða svo
mörgum miljónum ára byrjaði
þetta jarðlag að myndast — út
í það hætta fæstir sjer, þó hins-
vegar megi henda á, að vísindi
nútímans hafa margar leiðir og
merkilegar til þess, að slíkar lil-
gátur þyrfti ekki að vera út í
bláinn.
Nýlega hefir ameríkanskur
jarðfræðileiðangur, sem eigi alls
fyrir löngu var sagt frá á þess-
um sama stað hjer í blaðinu,
vikjandi dyralifi á liðnuni jarð-
söguölduni. Það er Andrewsleið-
angurinn svonefndi. í Gobi-eyði-
mörkinni í Asíu hafa leiðangurs-
menn fundið stórmerkilega
steingjörfinga af dýrum, sem
vísindin kannast við áður af
miklu lakari heimildum, og enn-
fremur hafa þeir fundið leifar
af dýrum, sem eru alveg ný fyr-
ir vísindin. Dýr, sem lifað hafa
fyrir miljónum ára.
Fyrsta beinið fundu þeir leið-
angiirsmenn af tilviljun í brenn-
heitum eyðimerkursandiniun.
Það var hnúta af „upphandlegg“
eða herðablaði, ef menn vilja
heldur kalla það svo, og svar-
aði hún lil þess að leggurinn
væri um fjögra feta langur og
gildur sem svaraði fullvöxnum
mannsbúk. Og þó var það svo,
að leiðangursmennirnir - sam-
kvæmt vísindalegri niðurstöðu -—-
álitu, að þetta hlyti að vera eitt
af stytstu beinunum í dýrinu.
Samkvæmt því, sem þeir hafa
gert sjer í hugarlund, hefir dýr-
ið verið 24 feta langt og 13 fet
á herðakambinn. Hefði því
kveðið nokkuð að þessu ferlíki i
þá daga sem það lifði, ef mensk-
ir inenn hefðu mátt sjá það. En
brátt fundust aðrar leifar er
sýndu, að þetta dýr hefir engan
veginn verið æðsta skepna jarð-
arinnar í þá daga. Því aðrar
beinleifar og steingjörvinga
sýndu, að önnur dýr og ferlegri
höfðu verið á stjái uni sama
levti. En i mörgu voru þau lík
hinum l’yrnefndu. Vísindamenn-
irnir skipa þessum dýrum í einn
flokk, sem þeir kalla „Titano-
saura“, og liafa menn fundið ó-
glöggar leifar af Jiessum dýrum i
Ameríku áður. En síðan leif-
arnar í Gobi fundust álíta vís-
indamenn, að dýr Jjessi sjeu
koniin frá austanverðri Mið-As-
iu, og að þar hafi vagga þeirra
slaðið — á slóðum, sem nú eru
eyðimörk eina og ólif vistarvera
öllum lifandi kviþindum. Hins-
vegar benda jarðleifar á, að í
þá daga hafi verið mjög frjó-
Reinagrind af forna fílnum. Hann he ir fundist ..frgstur" ag ai) kalla ó-
skemdur í isalögum i Siberíu. Sje m jndin borin saman viií mt/ndir af nú-
tíöarfilnum sjest, aö tönnunum hefir farið aftur.
BeJnagrindin af stiersta dýri. sem nokkiirntíma hefir lifað á kjöli á jörö-
inni, „Tijrosaurus“.