Fálkinn - 08.08.1931, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
Nýjasta affferðin er sú, að flugmenn elta hvali, sem skutullinn hefir ekki
drepið, og murka úr þeim lífið með vjelbgssu sinni.
hvalabáta fylgir eitt stórskip, oft
um 20.000 smálestir að stærð,
sem liefir áhöld til að innbyrða
hvali í heilu líki og skera þá,
bræða úr þeim lýsið og vinna úr
alt annað, sem verðmæti er i.
Hvalbátarnir fara á veiðar frá
skipinu og koma þangað með
veiðina,alvegeinsog þeir vitjuðu
liafnar. Norðmenn liafa haft for-
göngu í þessari veiðiaðferð og
h.efir hún gefið ágætan arð mörg
undan farin ár, og miljónafjelög
risið upp til þess að hagnýta
þessa aðferð. Norðmenn eru enn
mesta hvalveiðaþjóð heimsins,
Englendingar liafa lagt mikið f je
íþessanorsku útgerð enda kaupa
allra þjóða mest af hvalslýsi. 1 ár
dró bátinn á eftir sjer á skutul-
línunni. Þetta var hættuleg at-
vinna og oft voru það veiðimenn-
irnir sem ljetu lífið í þessari við-
ureign en ekki hvalurinn. Stund-
um kom það fyrir að hvalurinn
varð fyrri til en skutulmaðurinn
og mölvaði bátinn i spón með
sporðinum, áður en skutullinn
var kominn i hann.
Það var Norðmaðurinn Sven
Foyn, sem gerði þá uppgötvun,
að hægt væri að nota litlar fall-
byssur til þess að skjóta skutl-
inum á hvali. Gerði hann sjer-
staka fallbyssu og skutultegund
til þessa, og eru áhöld Foyns not-
uð enn í dag, lítið breytt. 1 oddi
skutulsins kom hann fyrir
sprengju sem sprakk í sama bili
og skutuloddurinn kom við lival-
inn. Þannig var hægt að komast
hjá hinni hættulegu skutlun. Nú
var hvalurinn skotinn á miklu
lengra færi af þilfari hvalbát-
anna sjálfra og öllu var borgið
ef góð og hittin hvalaskytta var
innanborðs. Sprengjan drepur
hvalinn fljótt, svo að hinn langi
ellingarleikur sparast. En verki
sprengjan ekki þá tekur hvalur-
inn vitanlega á rás, en það er
annað að draga á eftir sjer heil-
an gufubát. Hvalurinn mæðist
fljótt og lætur yfirbugast.
Um aldamótin síðustu liöfðu
Normenn hvalveiðastöðvar hér á
landi, bæði á austurlandi og vest-
fjörðum. Var þá hvalurinn far-
inn að ganga til þurðar í Noregi
og það svo mjög, að árið 1910
var hann friðaður með lögum
Hvalveiðamaður við fallbyssu sína.
Hjer sjest á afturstefnið á einu af hinum nýju lwal-
suðuskipum Norðmanna. Lokið fyrir dráttarbraut-
inni, sem hvalurinn er innbyrtur á, er uppi og skipið
tilbúið til að draga inn hvdlinn. Skip þetta getur
geymt í einu 15.000 smálestir af lýsi.
þar við land. Á sama hátt fór
lijer að bannað var með lögum
að kafa hjer hvalveiðastöðvar
og lögðust þær þá niður. Norð-
menn vildu ekki missa hvalinn
frá ströndunum vegna þess, að
þeir höfðu komist að raun um,
að hann rak síldina upp að landi
Á fyrri öldum hafði hvalurinn
verið skorinn við skipsldið, en
meðan veiðarnar voru stundaðar
lijer um aldamótin drógu hvala-
bátarnir veiði sína til stöðvanna
i landi, og voru þar tæki til að
draga þá á land, gera að þeim og
hræða lýsið.
Þegar fór að draga úr livala-
veiðum í norðanverðu Atlants-
hafi fóru hvalveiðamenn suður
á bóginn, fyrst til Suður-Afríku
og Suður-Ameríku. En livalveiða
menn voru óviðast vellcomnir
gestir þegar frá leið, og þvi fóru
þeir að gera sig óháða öllum
landstöðvum en gera út leið-
angra, sem eru því vaxnir að haf
ast við i rúmsjó mánuðum saman
án þess að þurfa að hafa sam-
band við land. Er þessu þannig
fyrir komið, að ákveðinni tölu
liefir lýsið stórfallið í verði, og
er þvi útgerðin minni nú, en ver-
ið hefir undanfarin ár.
Hvalveiðamenn hafa einnig
tekið flugvjelarnar í þjónustu
sína til þess að leita hvalinn uppi
Og nú er byrjað að nota nýjan
rafskutul, sem er enn betra veiði
áhald en skutull Sven Foyn.
Framfarirniar og endurbætur-
nar eru á hverju strái, en hitt er
vafamál, livort hvalurinn stenst
þennan hernað, eða hvort hon-
um fækkar svo, að innan skams
verði liann friðaður með alþjóð-
lögum. Ef svo færi mundu sápu-
gerðarmennirnir og smjörlíkis-
gerðirnar missa mikils.
1 ár eru liðin 150 ár síðan fyrst
var farið að búa til gosdrykki. Sá
sem byrjaði á því, var þýskur Iækn-
ir í Dresden, Fredrik Struve að
nafni.
----x----
f Búdapest hefir borgarstjórinn
bannað kvenfólki, sem hefir atvinnu
á bæjarskrifstofunum, að farða sig.
Hefir það vakið mikla gremju meðal
kvenfólksins.
----x----
í Paris hefir verið sett upp „tal-
andi úr“. í stað þess að slá, hrópar
úrið hvað klukkan er. Er það gert á
þann hátt að úrið er sett í samband
við grammófóngjallarhorn.
í fjelaginu „Burt með tóbakið“ í
London var um daginn fundur.
Éinn fundarmanna hjelt þar ræðu
og sagði frá því að hann hafði verið
í heimsókn hjá hundrað ára gam-
alii kerlingu — sem reykti hverja
sigarettuna á fætur anari! Fólkið
fór að ókyrrast í salnum við frásögn
mannsins og ekki hætti það úr, er
hann sagði frá þvi að kerlingin
hefði reykt tóbak frá þvi að hún var
tvítug. í fundarlok var samþykt til-
laga um að banna fjelagsmönnum
að segja slíkar sögur af tóbaksnautn
armönnum og konum framvegis.
-----------------x----
Stórt erfðamál.
Riddaraliðsforingi úr rússnesltu
lifvarðarsveitinni fornu, hefir ný-
lega stefnt eftirtektarverðu máli til
rjettarins i Nissa. Að það kemur þar
fram stafar af því, að þeir eru báðir
rússneskir Iandflóttamenn, stefnand-
inn, sem heitir Nikolas Stroganoff
og Volkonsky greifi, sá sem stefnt er
og að málið snýst um eignir utan
Rússlands.
Stroganoff var, fyrir rússnesku
byltinguna talinn einn af ríkustu
mönnum Rússlands. Hann átti hall-
ii' í Pjetursborg, sem þá var kölluð
svo, og í Moskva og í þessar hallir
höfðu safnast fjórsjóðir ýmsra lista-
verka, sem kunn eru orðin um víða
veröld. Þar voru málverk eftir Tiz-
ian, Botticelli, Franz Hals, Rubens
og fleiri.
Hermannaráð eitt tók Stroganaff-
höllina í Moskva og lagði undir sig,
slcömmu eftir byltinguna, með öllu
því sem þar var. Seinna var hún
gerð að bústað og skrifstofu Lunats-
jarski ráðstjóra.
Stroganoff greifi er fyrir löngu
orðinn afhuga því, að ná aftur eign-
um sínum í Rússlandi. En utan Rúss
lands átti hann líka miklar eignir,
eða ætt hans. Til dæmis átti hann
stóreignir i Noregi og í Rómaborg
átti liann höll milka, sem gerð var
i líkum stíl og höll hans í Moskva,
og var þar mikið safn af frægum
listaverkum. Þessa höll og eignir
aðrar utan Rússlands, hefir nú Vol-
onsky greifi slegið eign sinni á. Þyk-
ist hann hafa eignarrjett til þeirra.
En það sem Stroganoff greifi styð-
ur málkröfu sína við, viðvikjandi
þessum eignum i Vestur-Evrópu, er
gömul samþykt, sem gerð var fyrir
200 árum, og gengur út á það, að
elsti erfingi karlkyns þeirrar ættar
sem þá átti eignirnar, skuli jafnan
vera aðal erfingi. Þetta skjal, er und-
irritað til samþyktar af þáverandi
páfa og Franz fyrsta, keisara.
Stroganoff greifi hefir beiðst álits
allra helstu Rússa, þeirra er lifa í
útlegð í Vestur-Evrópu og héfir feng-
ið stuðning þeirra til málsins, þar á
meðal Cyrills stórfursta, sem þykist
vera ríkisarfi rússneslca keisara-i
dæmisins og er einskonar trúnaðar-
maður hinna fornu keisaravina í
flóttamannanýlendunni i París, en
þar er samankomið fólk, sem flýði
land, þegar Sovjetstjórnin komst að
völdum.