Fálkinn - 13.05.1933, Blaðsíða 11

F A L K 1 N N
Yngstu lesendurnir.
Robinson Crusoe.
1 >if> þekkifi sjáll'sagt (">ll Robinson
Crusoe, skeintílegustu drengjabók-
ina, sem komið hefir út fyr eön
siðar, og bók sem manni þykir
altaf jafn gaman að, ])ó hún sje
orðin gömul. Sá sem skrifaði þessa
bók hjet Danícl Defoe og nú eru
liðin meira en tvö hundruð ár síð-
an, því að það var ár'ð 1719 sem
lu'm kom út. Fólk varð þegar sólgið
í nð lesa þessa bók og höfundur-
inn varð trægur. En áður hafði
hann þurft að ganga á milli bóka-
forlaganna til þess að fá þau til að
taka bókina til prentunar. Loks
tóksl honum að selja handritið og
fjekk tiu sterlingspund fyrir það.
Af þvi að jeg býst við, að þið
þekkið efni bókarinnar eins vel og
jeg þá ætla jeg ekki að fara að
■kjn það hjerna, heldur ætla jeg
að segja ykkur svolítið af æl'i sjó-
mannsins, scm gaf höfundinum
el'nið í bókina. Að vísu er æfisaga
þessa sjómans ekki sögð eins og
hún var heldur er mörgu skáldað
inn i. En sagan er ekki verri fyriv
það.
liobinson bjdrgar nogrekinu und-
an sjó.
(l'essi mynd er úr enskri út-
gáfu af Robinson, frá árinu 1778).
l*ið vitið ef til vill ekki, að eyj-
an Ju.an Fernandez, eyjan sem sjó-
maðurinn Alexander Selkirk, fyr-
irmyndin að Rohinson Crusoe, átti
heima á í mörg ár„ er nú bygð
l'jölda l'ólks og liggur undir ríkið
Chile i Suður-Ameriku.
Juan Fernandez er eiginlega ekki
ein eyja heldur margar og liggur
i sunnanverðtt Kyrrahali, um (500
kílómetra fyrir vestan borgina Vai-
paraiso. Eru þar tvær eyjar tals-
verl stórar og aðrar smáar i kring.
En hjerna minnumst við aðeins á
aðra stóru e iuna og heitir hún
Mazaterra. l>að var spánskur sigl-
inpdinaður, sem hjet Juan Fernan-
dez sem fann þessar eyjar árið
Iá(i3 og voru þær skírðar eftir hon-
um.
Tveir dalir ganga, sinn í hvora
áttina upp í landið, en renna saman
i eitt ekki langt frá ströndinni og
þar sem þeir sameinast stendur nú
dálítill bær. íbúarnir llil'a einkum á
því, nú á tímum, að setja skipum,
sem framhjá fara kjöt og grænmeii.
Á eyjunni er vilt hundategund og
hel'ir þessum höndum fjölgað' svo
mikið, að þeir eru til vandræða.
Eru þessir hundar al'sprengi
spánskra hunda, sem siMingamenu
skildu eftir á eyjunni fyrir löngu.
I'yrir ofan bæinn eru margir hetlr-
ar, grafnir út í sandsteinslög i hllíð-
inni. I>að var lengi vel siður hjá
stjórninni i Chile að flylja glæp.i-
menn landsins til Juan Fernandcz
og voru þeir látir lifa í þessum
hellrum. Iin árið 1855 var hætt
að senda sakamenn þangað og hellr-
arnir hat'a skemst og hrunið. Eyj-
an er fjalllend og hæsti tindurinn,
sem hedir Elyunque er þúsund
metra hár. Á einni hæðinni er
minnismerki um Alexander Selkirk
og reistu enskir sjóliðsforingjar það
árið 18(58.
liobinson bjari/ar Frjádag.
I>að merkilegasta við þessa eyju
er dvöl skotska sjómannsins Atex-
anders Selkirk þar. Sagan er í
stuttu máli þessi:
Ailexander varð ósátlur við skip-
stjóra sinn, sem setli hann á tand
á Masaterra i október 1704. llann
var þá 28 ára gamall. Eyjan var
þá alveg óbygð. Skipstjórinn liet
hann hal'a með sjer talsvert al' fatn-
aði, bækur, byssu, eitl pund af
púðri, einn ux;i, hnif og ketil. í
fyrstunni leiddist honum ósköp mik-
ið en rcyndi að koma sjer lyrir
eins vel og hann gat. Hann bygði
sier tvo kofa og voru þeir talsverl
langl hvor frá öðrum. Eld kveikti
hann með þvi að núa saman tveim-
ur trjábútum, eins og villimenn
gera viða enn þann dag i Idag.
Þegar fötin hans voru gjörslitin
saumaði hann sjer önnur ný og
notaði nagla fvrir nál. Mat skorti
hann ekki, því að þarna var nóg
af geitum, sem hann gat skotið. Og
þegar púðrið var þrotið veiddi
hann geilurnar með því, að króa
þær inni í svolítilli rjett, sem liann
hafði gerl. — Alexander Selkirk
lil'ði þarna nærri fjögur og hálft
ár.
I t
Gjörir silkisokkana
ENDINGARBETRI
BIÐJIt) UM
FÍNGERÐA
LUX
Hinir nyju Lux spærnr eru
svo fíngerðir og þunnir að
þeir leysast samstundis upp
í þykkt hreinsandi löður. Það
þarf minna Lux — og það
skúmar enn fyrr. Það er
sparnaður að kaupa fínna Lux
og sem er í stærri pökkum.
Slæmt þvottaef ni getur un»
nið fíngerðum silkisokkum
meira tjón en nokkura vik-
na notkun. Því venjuleg
sápa hefir skaðleg áhrif á
viðkvæma silkiþræði. Sok-
karnir endast mörgum vi-
kum lengur, ef þeir eru
aðeins kreistir upp úr
volgu Lux löðri, með
þeirri þvotta aðferð halda
þeir einnig lögun sinni og
lit. Það er Lux, sem
gefur sokkunum endin-
guna.
M-LX 398-047 A IC LEVER BROTHERS LIMITED, PORT SUNLIGHT. ENCU.AND
í febrúar 1709 Jagðist enska skip-
ið ,,l)uke“ við cina til þess að fá
sjer vatn. Skipverjar fundu þá
þarna mann, sem klæddur var í
geitaskinn og þannig að útliti, að
þeir hjeldu fyrst að þetta væri
villimaður. Skipstjórinn hafði Al-
Mcæander j'.er ti burl.
cxander með sjer um borð og gerði
hann að bátsmanni á skipinu. Ilann
var orðinn svo óvanur að lala, að
hann átti mjög bágt með að gera
■;ig skiljanlegan i fyrstu. Alexander
Selkirk dó árið 1723, og var þá 17
ára gamall.
Það var lefintýri þessa manns,
sem Daniel Defoe nolaði sem uppi-
stöðu i söguna um Robinson Crusoe.
Saga Selkirks hafði komið út nokkru
áður, 1712 i safni af ýmsum l'erða-
lýsingúm, en það var ekki fyr en
1719 að Dafoe gaf út liina frægu
sögu sína um ltobinson Crusoe og
gerði Selkirk frægan uin allan heim,
því að Defoe var mikið skáld.
En þó að Juan Fernandes sje í
raun og veru eyja Robinsons, þá
lætur Defoe söguna ekki gerast þar.
Jólakvöld Robinsons.
Sagan um Robinson er nefnilega
látin gerast l'yrir austan Suður-
Ameríku, á e-iu út al' ármynni fljóts
ins Orinikó. Marvir hölundar hál'a
reynt að semja nýjar sögur um
þetla sama efni og marg'ar kvik-
m.vndir hal'a vcrið gerðar af Robin-
son Ci-usoe. En engin af þessum
lilraunum kemst í hálfkvisti við
sögu Defoe, og hún mun líklega
lcngi enn verða vinsælasta drengja-
bók.in i heimnum.
Tólu frirnku.