Fálkinn - 04.12.1937, Blaðsíða 14

14
F A L K 1 N N
BÓKAHILLAN
Tvær nnolinoabæknr.
SVERRE S. AMUNDSEN:
Skipsdrengurinn (158 bls.).
Ford (127 bls.).
Hversu oft er ekki þeirra tveggja
i ianna íninst, seni norski höfundur-
inn Sverre S. Amundsen segir fr;i
í tveimur skemtilegum bókutn,
sem nýlega eru komnar i'it á ís-
ltnsku, H. N. Andersens etatsráðs,
sem var mesti athafnamaður Norð-
urlanda og Henry Fords, sem varð
mesti bílaframleiðandi heimsins og
um eitt skeið iiefir verið talinn rík-
asti raaður heimsins. Hvert manns-
barn kannast við nöfnin og veit að
Östasiatisk Kompágni er niesta versl-
únarfjelag á Norðurlöndum og stærsta
fyrirtæki Danmerkur, og allir vita
hver Ford er. En hitt vita færri, að
H. N. Andersen, maðurinn cr hlotið
hefir mestar virðingar allra núlif-
andi Dana, fæddist í þennan heirn
sem fátækur verkamannssonur og
byrjaði æfi sína sem skipsdrengur á
seglskipi og lifði þar á möðkuðu
skonroki og þráu saltketi. Og þeir
sem ekið hafa í Fordbíl vita fæsti.%
að maðurinn sem skapaði þá og
fyrstur manna setti sjer það mark
að gcra bílinn að almenningseign,
lagði út á lífsbrautina með fimm dali
i vasanum og vann fyrir 2% dala
kaupi fyrsta kastið, svo að hann
varð að vinna fjóra tima á dag í
eflirvinnu hjá úrsmið, til þess að
bafa peninga fyrir fæði og húsnæði.
Hvernig gerðist þetta, að þessir
umkomulausu unglingar urðu að
þeim inönnum, sem nú eru þeir?
i’að er þetta, sem sögur Amundsen
segja frá. Þær eru fullar af fróðleik
bæði um mennina sjálfa og margl
annað og söguefnin eru svo merki-
leg að maður les þau eins og æfin-
týri, þó að það sjeu eingöngu
sannsögulegir atburðir, sem sagt er
frá. Saga Andersens er að því leyti
fjölbreyttari að hún gerist í um-
liverfi sem ísienskir lesendur þekkja
iitið tii,- í frumskógunum i Síam og
Indlandi, þar sem Andersen kaupir
teak-við, ryður land og stofn.ir
gúmmíekrur eða vinnur tin, og
austur i Kína, liar sem hann kynn-
ist fyrst sojabaununum er hann er
þar í siglingum. Lesandinn ferðast
með athafnamanninum Andersen
um undralönd Asíu og ferðalagið
verður lærdómsríkt í samfylgd þess
inanns, sem jafnan hefir augun opin
fyrir því, sem hægt er að gera og
ávalt hugsar öðrum þræði um að
vcrða þjóð sinni til gagns og efla
sóma hennar. Kaflarnir um atliafnir
Andersens á ófriðarárunum sýna
livorltveggja, hve rhikið álit hann
iiafðf lijá erlendum og inníendum
stjórnmálamönnum og hve snarráð-
ur hann var.
Þó að Ford lifi í annari heimsálfu
en Andersen hjá sambandsþjóð ís-
lcndinga, þá þekkja fslendingar lík-
lega meira til Fords. Það hefir stað-
ið meira veður um hann en Ander-
sen og bílarnir hans eru boðbera.
sem minna á manninn. Þó munu
fiestir vita næsta lítið um Ford af
öljii því, sem frá honum er sagt i
bókinni. Til dæmis það, að þó hann
eingöngu stefndi að því að smíða
ódýra bíla, ]>á þóttist hann tilneydd-
ur að smíða líka bíla, sem tæki þátt
i kappakstri, til ]>ess að vekja al-
hygli aUnennings á tækjum sínum i
landi auglýsinganna. Maður kynnist
og erfiðleikum þeim sem hann átti
við að stríða af hálfu meðeigenda
siiina og vina, sem altaf fanst hann
vera að stefna í voða. En ávalt sigr-
aði Ford. Konan hans var eina
ir.anneskjan, sem altaf trúði á hann.
Þær eru lærdómsríkar báðar þess-
ai sögur. En þær eru jafnframt svo
Skák nr. 34.
„Perlan frá Stokkhólmi".
Spænskt.
Hvítt: Keres (Eistland).
Svart: Reshevsky (Bandaríkin).
1. e2—e4, e7—e5; 2. Rgl—f3,
Rb8—cfi; 3. Bfl—b5, a7—a6; 4.
Bb5—a4, Rg8—f6; 5. 0—0, (í skák-
inni Flolir—dr. Euwe Semmering
1937 ljek livítt 5. Ba4xc(5); 5..
Bf8—e7 (Venjulegra en Rföxe4); 6.
Hfl—el, b7—b5; 7. Ba4—b3, d7—
d6; 8. c2—c3, Rc6—a5; 9. Bb3—c2,
c7—c5; 10. d2—d4, Dd8—c7; 11.
a2—a4, (Venjulegast er að Ieika 11.
Rbl—(12); 11...... b5—b4 (Venju-
legast er Ha8—b8); 12. c3xb4, c5x
b4; 13. h2—h3!, 0—0; 4. Rbl—d2.
Bc8—e6; 15. Rd2—fl, Hfe—c8; 16.
Rfl—e3, g7—g6? (Svart vill koma i
veg fyrir Re3—f5, en tapar um leið
eina tækifærinu, sem hann fær til
þess að koma riddaranum á a5 inn
á borðið aftur. Eftir hinn gerða
lcik, má svo heita að svart tefli
með manni minna. Hjer átti svart
að leika 16....Ra5—c4! og hvítt
á e. t. v. ekkert betra en drepa
riddarann. T. d. 16....Ra5—c4!;
17. Re3—f5, Be6xf5; 18. e4xf5, Rc-lx
b2; 19. Bclxb2, Dc7xc2; og svart a
ágæla stöðu); 17. b2—b3! Rf6—h5,
18. Bcl—b2, Be7—f6; 19. Hal—cl,
c5xd4 (Hvítt ógnaði 20. d4xe5, d6x
e5; 21. Re3—d5, BeGxdö; 22. e4xd5
og peðið á e5 fellur); 20. Rf3xd4,
Dc7—d7; 21. Hcl—bl, Hc8 -c5; 22.
Rd4—f5, Be6xf5; 23. e4xf5, Bf6xb2;
24. Hblxb2, Ha8—e8; 25. Bc2—d3,
Dd7—c6; 26. Ddl-—g4 (Nú er Keres
i essinu sínu. Hann hefir náð kongs-
sókn); 26. .... Dc6—b6 (Valdar
peðið á b4); 27. Hb2—-e2, Hc5—e5;
28. f5xg6, h7xg6; 29. Bd3xg6!, f7xgf.
(Ef Rh5—-f6 ])á 30. Dg4—h4); 30.1)g4x
gCf, Kg8—h8; (Ef 30...... Rh5—
g'; þá 31. Re3—f5, Db6—c7; 32.
Rf5—h6f o. s. frv.); 31. Re3—f5,
He8—e6; 32. Dg4xh5t, Kh8—g8; 33.
Dh5—g5t, Kg8—f8; 34. Dg5—g7t,
Kf8—e8; 35. Rf5xd6t, gefið.
Drekkiö Egils-öl

skcmtilega ritaðar, að maður gleyp-
ir þær í sig eins og bestu skáldsögu.
Form liöfundarins er þannig. Og þó
að þær sjeu einkuni ætlaðar til lest-
urs unglingum, sem vilja kynnast
]iví, hvernig hægt er að skapa mikið
úr litlu, l>á er ekki um að efast, að
þeir sem eldri eru lesa þær sjer til
oblandinnar ánægju. Skemtilega rit-
aðar æfisögur eru bestu bækurnar
sem nokkur les, því að þær eru
skyldari lífinu en aðrar bækur.
Bókaverslun Sigurðar Kristjánsson-
ar hefir gefið út báðar sögurnar og
Guðni Jónsson magister þýtt þá síð-
arnefndu. Otgáfan cr vönduð og
sinekkleg.
Viili.
A
Ungfrú Sesselja Stefúnsdóttir.
Sesselja Stefánsdóttir píanóleikari
efnir til híjómleika i Gamla Bíó a
morgun.
Fyrir 5 árum helt ungfrúin hljóm-
leika lijer, að afloknu þriggja ára
námi við Stern’sches Konservatori-
um 1 Berlin. Fekk hún ]>á góða
dóma. Síðan hefir hún stundað náni
bjá dr. Heinrich Kosnick í Berlín.
Viðfangsefni verða aðallega eftir
Liszt, en auk þess eftir Brahms,
Chopin og Dcbussy.
Frá Asla Einarson verður 60
ára 5. des.
Jóhannes Einarsson bóndi,
Ferjubakka í Borgarhreppi,
verður fertugur 6. desember.
Hin kunna þýska kvikmyndakon;.-
Renat Miilíer dó nýlega á heilsuhæli
i Berlín og varð aðeins þrjátíu ára
að aldri. Nú kemur það á daginn
að fyrir tveimur áruin ljet hún
megra sig til þess að geta fullnægt
tískukröfunum og síðan hefir hún
aidrei liaft fulla heilsu. Þessi megr-
un hefir þannig koslað hana lífið.
BOBRIKOFF OG DAGMAR.
Frh. af bls. 5.
ara mínum ber jeg hræðilega
ábyrgð á herðum og verð þess
vegna ávalt að vera viðbúinn
að standa honum reikningsskap
ráðsmensku minnar. Jeg verð á
valt að halda fast við sannfær-
ing mína og hlýða rödd sam-
visku minnar.
.leg segi ekki, að jeg sje ó-
skeikull — öllum mönnum gei~
ur skjátlast — en skilningur
minn segir mjer að jeg breyti
rjett. Það væri hægur vandi
fyrir mig að segja við Bobri-
koff: „Látið þá fá það sem fsei"
vilja, látið þjer alt fara í fyrrii
horfið“. Þá mundi alt falla i
Ijúfa löð og vinsældir mínar
mundu vaxa hröðum skrefum
þetta er freistandi — en þó
ekki fyrir mig! Jeg kýs að fórna
lýðhyllinni fyrir það ástand,
sem er nú, hversu alvarlegt og
iskyggilegt sem það er, vegna
þess að jeg er sannfærður um,
að mjer ber ekki að breyta
öðruvísi.
Fyrirgefðu hreinskilni mína,
elskáða móðir, jeg skil vel að
þessar línur færa þjer ekki þá
liuggun, sem þú máske hefir
vonast eftir. Jeg skal aðeins
geta þess, að jeg hefi ávalt haft
minn elskaða föður og þig i
huga meðan jeg skrifaði brjef-
ið ’....
Keisaraekkjan fjekk þannig
(nga bænheyrslu hjá syni sín-
um, „keisara allra Rússlanda“.
Vera má að hann hafi síðar
minst þessa hrjefs, þegar vald
lians var farið að ramba á
harmi byltingarinnar, og jafn-
vel þegar hann stóð augliti til
auglitis við höðla sína austur í
Síberíu. Það mun jafnan verða
sagt um Nikulás II., að hann
hafi verið allra þreklausasta
mannleysan, sem setið hefir í
valdastóli á þesisari öld og hafi
í ríkum mæli haft til að bera
alla þá ókosti, sem einn
mann mega óprýða. Hjátrúar-
fullur hræsnari og liðleskja, of-
i.rseldur hrappmensku sjer
verri manna — það var hinn
síðasti keisari Rússa. Og því
hlaut að fara sem fór.
Engin lijóð i Evrópu hefir jafn
mörg útvarpstæki i blutfalli við
fólksfjölda og Danir. Þar koma 176
útvarpstæki á hverja þúsund íbúa.
Næstir koma Bretar en þá Svíar
með 151 útvarpstæki á 1000 íbúa.
en Þjóðverjar eru fjórðu i röðinni,
en næst Holland, þá Sviss, þá ísland
(nr. 7) og siðan Belgia, Austurríki.
Luxemburg og Noregur. — Banda-
rikamenn eru mesta útvarpsþjóð
heimsins og hafa 189 útvarpstæki á
þúsund íbúa, en næstir koma Danir.
í Þýskalandi eru fleiri útvarpstæki
i notkun en í nokkru öðru landi
Lvrópu, eða 8,2 miljón alls, í Bret-
londi eru 7,9 miljónir og í Frakk-
landi 3,2 miljónir, í Svíþjóð 950
þúsund og 1 Danmörku 650 þúsund.
*f« Alll með Islenskum skrpuoi* 1 «fi