Fálkinn - 09.06.1939, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
verksniiðjugufuvjel, Ivígengis skips-
gufuvjel (smiðaða af Ásgeiri Einars-
syni, er vinnur í Lándssmiðjunni),
og gegnum skorna dieselvjel. Öllum
þessum vjelum er þannig fyrir kom-
ið, að liver og einn getur sett þær
á stað með því að styðja á rafmagns-
hnapp. Síðan koma 2 tveggja hest-
afla bátavjelar, önnur frá 1902, en
Frá
S j ómannadeginum.
fagfjelög sjómanna i Reykjavík. Fje-
lagsmáláráðherra hjelt síðan ræðu
og í lok hcnnar lýsti hann því yfir,
að sýningin slæði opin almenningi.
Síðan var i fyrsta sinn leikið lagið
íslands Hrafnistumenn, hinn nýi
sjómannásöngur, sem Emil Thorodd-
sen hefir samið lag við, að þvi
loknu var leikinn þjóðsöngurinn og
síðan „Lýsti sól.“ Lúðtasveitin Svaa-
ur -spilaði.
Sýning sjómanna i Markaðsskal-
anum er með þeim myndarbrag, að
menn undrast stórlega, hve margl
er þar að sjá og hve öllu er hag-
lega komið fyrir.
Á miðju gólfi er stór vitabygging
og lýsir þaðan með sömu ljósum og
jafnlöngu millibili og á venjulegum
vitum. Fyrir framan vitann er iíkan
af víkingaskipi. í kringum vitann
er samfeld röð af borðum, er mynda
eins og stóra skeifu, og er þar
komið fyrir allskonar líkönum af
skipum, allt frá breiðfirskum ára-
bát upp í nýtísku millilandaskip.
Meðfram inestum hluta af eystri
hlið salsins er vjeladeildin. Þar má
sjá litla gufuvjel, af sömu gerð og
almenl er að nota í togtirum. Vjel
þessi er smíðuð i Hamri. Þar eru
og fjölmörg tæki, sem notuð eru í
vjelarúmi og þeim komið fyrir á
svipaðan hátt og þar. Síðan tekur
við tómstundavinna vjelstjóra. Þar
iná sjá marga fallega gripi úr kopar
og látún, er bera með sjer bragð
hagleikni og frjórrar sköpunargáfu.
Enn innar má sjá líkön af eimlcnú-
inni miðflóttaaflsdælu, liggjandi
Vigfús Sigurjónsson.
Stakkasundið.
ganga lrá Stýrimannaskólanum að
Leifsstyttunni. I hópnum voru tvær
lúðrasveitir og spiluðu þær göngu-
lög. Biskup íslands flutti þar ágæta
ræðu og mintist druknaðra sjó
níanna, einkum þeirra, sem fallið
höfðu i hina votu gröf síðan á Sjó-
mannadaginn í fyrra. Um leið og
biskup lauk við ræðu sína, lagði
lítil stúlka sveig á leiði óþekta sjó-
mannsins í Fossvogskirkjugarði. —
Mannfjöldinn minntist liinna látnu
með því að standa þögull og drúpa
höfði i eina mínútu. Menn sækja
sefjun og huggun í djúp þagnarinu-
ar og með henni náðu hátíðahöld
Sjómannadagsins hámarki sínu. —
Jón E. Bergsveinsson flutti siðan
ræðu og afhenti Sjómannadagsráð-
inu forkunnarfagran fána og bók að
gjöf frá nokkrum mönnum, sem eigi
vildu láta nafn sins getið. Bók.n
■er mjög vönduð og hafa verið skráð
i hana nöfn þeirra íslendinga, sem
druknuðu hjer við land 1938 og er
ætlast til, að framvegis verði færð
i liana nöfn þeirra landsmann.i,
sem drukna í sjó. Fáninn er úr silki
og er á hvítum feldi, en efst á hon-
um er blár bogi, sem táknar him-
inn og eru þar letruð orðin: Friður
sje með yður. Efst á fánastönginni
er mynd af Jesú Krist með út-
breiddan faðminn. Á hvita feldinum
er 31 stjarna — jafnmargar og þeir
Franih. á hls. Vt.
Sunnudaginn 4. júní var Sjómanna-
dagurinn haldinn helgur í annað
sinn. Þau spor og þær minningar,
sem Sjómannadagurinn 1938 skildi
eftir i huga fólks, höfðu orðið eins og
eldfimt sprek á arni sjómannaheim-
ilanna, einskonar ylgjafi fyrir þá,
sem oftast verða að standa áveðra.
Það var því ekki að undra, jjótt
Sjómannadagsins væri beðið með
óþreyju og svo mun æ verða, meðan
sjómannastjettin fær varðveitt sam-
heldni sína og einingu.
Sjómannadeginum var heilsað á
þann hátt, að skipin í höfninni voru
i)ll skrýdd fánum um rismálaleytið
og í sama mund voru fánar dregnir
við hún mjög víða í bænum. - -
Kl. 1U var opnuð sýning sú, er Sjó-
inarinadagsráðið hafði látið koma
fyrir i Markaðskálanum. Þorsteinn
Árnason, vjelstjóri, flutti fyrst nokk-
ur ávarpsorð og lýsti undirbúningi
sýningarinnar, en að lienni standa öll
Pjetur Magnússon
Ljóssm. V. Sig.
svo líkan af nýtísku síldarverK-
smiðju. Á veggnum eru svo ólal
myndir og línurit, er sýna hinar öru
frámfarir vjelatækninnar. Á gólfinu
upp. við vegginn, að baki vjelunum,
er hlutur, sem lætur litið yfir sjer,
en það er skrúfan af gufubátnum,
sem var á Hvítá.
Innst í horninu er sýnd íslensk
framleiðsla af veiðarfæraefni í lóðir
og önnur veiðarfæri.
Fyrir stafni er skipsbrú og eru
þar öll þau tæki, sem nú eru notuð
í hinum bestu ísl skipum. Hægra
megin við skipsbrúna er vitakort
íslands, og er það þannig útbúið, að
ljósaperur sýna, hvar vitar eru við
strendur landsins.
Innst í salnum vinstra megin er
fiskveiðadeildin, en þar eru sýnd
flest þau veiðarfæri, sem Islending-
vörpuskipum. Á næstu grösum er
sjónvarpstæki og elsta loftskeyta-
stöðin i ísl. skipi, en hún var í e.s.
Goðafossi og var smíðuð af Þor-
steini Gíslasyni árið 1914.
I miðjum sal, framan við skips-
brúna, er deild Slysavarnafjelagsins
og gefur þar að lita línubyssur,
línuborð, kort af Islandi með öllum
þeim skipum, sem vitað er að farist
hafa við ísland siðastliðin 10 ár,
o. m. fl.
Aldrei fyrr hefir verið komið
upp hjer á landi slíkri sýningu. Af
lienni má marka mjög ljóslega þær
framfarir, sem orðið hafa í fisk-
veiðum og farmensku íslendinga.
Allir, sem þangað koma fara þaðan
skilningsríkari um starf sjómanns-
ins. Sýningin mun fylla upp í eyð-
ur vanþekkingar og misskilnings,
hún mun færa það fólk, sem stend-
ur tveim fótum á landi, nær sjó-
manninum og starfi hans.
Upp úr hádegi var farin hóp-
Frá sjómenskusýningunni í Markaðsskálanum.
Mannfjöldinn við Leifsstyttuna.
Sigurvegararnir í kappróðrinum.
hin ný úr verksmiðjunni. Eldri vjel-
in er Mollerupsvjel og er fyrsta
bátavjelin á íslandi. Var hún selt
niður í bát, sem Árni Gislason, fiski-
matsmaður á*ísafirði, átti árið 1902.
Mismunurinn á henni og Götavjel-
inni, sýnir gleggra en nokkuð ann-
að á þessari sýningu, hve vjelrænni
tækni hefir fleygt fram á þessu
tímabili. Innan við Mollerupsvjelina
er 90 ha. Delta-vjel og að lokum er
Skip i höfninni.
ar nota nú. Þar hittast gamli og nýi
tíminn, olíustakkurinn og skinn-
klæðin — færaþráður á snældu og
sverustu kaðlar o. s. frv.
Framan við fiskveiðadeildina er
matsalur og eru þar hlaðin borð
og enn framar er búrið, en þar eru
eingöngu niðursuðuvörur Sölusam-
bandsins.
Því næst tekur við loftskeytakleti,
svipaður þeim, sein eru í ísl. botn-