Fálkinn


Fálkinn - 21.07.1939, Blaðsíða 4

Fálkinn - 21.07.1939, Blaðsíða 4
4 F Á L K I N N Th o mx ens-billiiw. Mennirnir, seni standu hjá hon- um ern, talið frá hægri: Ditlev Thomsen, Þorkell Þ. Klementz og Tómas Jónsson, kanpmaður. leyst af hendi merkilegt starf fyrir framtíð bílanna á íslandi. Það varð hlutskipti þeirra manna, sem stðrf- uðu hjá fjelaginu, að kynnast af eigin raun þeim örðugleikum og tálmun- uhi, sem alstaðar voru á vegi og btnda, samkvæmt reynslu sinni, á þær nauðsynlegu umbætur, sem gera þurfti, til þess að æfintýrið um Thomsens-bílinn endurtæki sig ekki, til þess að bílarnir þyrftu ekki að gefasl upp í þeirri Bröttubrekku, sem skilningsleysi og vantrú fólksins hafði skapað. Fyrir atbeina Bifreiðaf.jelagsins var leitað til Alþingis um að það afgreiddi lög viðvikjandi umferða- hesta við sitt og skrifuðu og nóter- uðu hjá sjer alt sem um veginn fór, nema hundaskammirnar. Auk þess skrifuðu þeir ýmsar athugasemdir og uppgötvanir. Leið þeirra lá ausl- ur Hellislieiði, niður að Eyrarbakk;., austur að Ölfusá og síðan að Þjórsár- brú, en þaðan hjeldu þeir heim og þangað komu þeir kl. 8% um kvöld- ið. Á leiðinni urðu þeir varir við á veginum: 4 bíla, 210 vagna, 1 hjól- reiðamann, 177 reiðmenn, 15—20 göngumenn, 82 lausa hesta og klyfja- hesta, (en alls töldu þeir á veginum 480 hesta), 21 nautgrip og 1 lamba- hóp. — Beri menn nú saman, það sem nefndarmennirnir sáu á þessari TUTTUGU 0G FIMM ARA AFMÆLI BIFREIÐALAGA A ISLANDI. Öidum saman bjuggu íslendingar við seinagang á sjó og landi. Vindar loftins rjeðu einfarið, hvort fleytun- um við strendur landsins miðaði á- fram eða aftur á bak. Karlmenni með lúnar og sigggrónar hendur sátu í hverjti rúmi og tóku seigdrep- andi barning á miðin og af. En á landi var það þarfasti þjónninn, sem lammaði klifjaður eftir slóðum og krókastigum, sem hófur hans itafði markað öldum saman. „Kemst, þótt hægl fari“, sagði Njáll og svo reyndist það. Hesturinn skilaði bögg- unum í hlað og árabáturinn fengn- um í vör. Enginn amaðist við liæga- ganginum, liann hafði ríkt i rúmar 10 aldir. Hann var þjóðinni með- fæddur og hversvegna skyldi hann ekki fylgja henni að eilifu. Asinn var hættulegur — mörgum hafði orðið hólt á bölvuðum flýtinum. En vorleysing hraðahs var óstöðv- andi og hún barst liingað til lands, án þess að nokkur fengi rönd við reist. Einmitt í sama mund og haf- ræna vorsins bljes lífi í framtak og þjóðmál íslendinga, þá kom hraó- inn yfir hafið — litli bíllinn hans Ditlev Thomsens, kaupmanns. Hanu var settur á land hjer í Reykjavík snemma sumars fyrir nákvæmlega 35 árum. Var þetta, sem koma átti i stað þarfasta þjónsins? spurði fólk- ið, er það horfði á þetta gersemi þjóta um götur bæjarins. En þetta nýja farartæki var af mörgum litið óhýru auga. Hefð seinagangsins gat ekki felt sig við hraðann, sem var að halda í garð. Ótal tröllasögur spunnust um Thomsens-bílinn, er fiestar voru honum til miska. — Sannleikurinn var sá, að hann var nteð öllu ónothæfur hjer á landi, c-nda var hann af gamalli gerð efti’’ því sem bílar voru þá. Vjelin var aftan til i honum og ýmsir aðrir á- gallar voru á honum, sem ekki fylgdu nýjurn bilum. Hann gat farið , hraðast 40—50 knt. á klukkustund, þegar honum var ekið um bæinn eða nágrenni hans. Lengst komsí bíllinn austur á Eyrarbakka. Var l'erð sú all söguleg. Kambarnir urðu honum t. d. full erfiðir og varð að fá hesta til að draga hann þar upp. Eftir því sem bíllinn var lengur í Reykjavík jóksl löngunin hjá fólki að aka með honum og fengu færri en vildu. •—• Þorkell Þ. Klementz stýrði þessum bíl og er hann fyrsti bílstjórinn hjer á landi, þótt ekki hefði hann próf. Thomsens-bíllinn var sendur iil Kaupmannahafnar, en þaðan hafði hann verið keyptur hingað. Byrjun- árörðugleikarnir eru jafnan miklir og margvislegir og svo reyndist hjer. Thomsens-bíllinn var aðeins óljós fyrirboði þess sem koma átti. Eng- an grunaði þá, að bílarnir yrðu eins ómetanleg flutningatæki og raun er á orðin. Árin liðu hvert á fætur öðru og minningarnar um Thomsens-bilim urðu þokukendar. Gat það verið að öld hraðans, sem blöðin sögðu frá að færi hamförum erlendis, ætlaði alls ekki að koma hjer við? Hæga- gangurinn var nú ekki lengur al- gild og óhjákvæmileg eigind, sem reglum og notkun hifreiða. Nefnd sú, sem átti að fjalla um bifreiðafrum- varpið á Alþingi sumarið 1914 var skipuð: Júliusi Havsteen (fo.rmað- ur), Guðmundi Björnssyni, land- lækni, sem var ritari og framsögu- maður nefndarinnar, Guðmundi ÓI- afssyni, bónda i Ási, Karli Finnboga- syni, skólastjóra á Seyðisfirði og Magnúsi Pjeturssyni, núverandi hjer- aðslækni i Reykjavík. Guðmundur Björnsson samdi nefndarálit, heilmikið Þetta er fgrsti Ford-bíllinn hjer á landi ■—• billinn, sem þeir Jón og Sveinn komu með 1!)Í3. í framsæfinu eru: Björgvin Jóhannesson (við stýrið) og Jón Brgnjólfsson, bifreifiastjórar. 1 aftursætinu eru Pjetur Þ. J. Gunnarsson, stórkaupmaðnr (nær) og Hallgrimur A. Tulinius (fjær). fólkið hlaut að halda traustataki i, það var alveg augljóst af því, sem vitað var að fram, fór úti í veröld- inni. Þessvegna biðu sumir fullir eftirvæntingar eftir að bílarnir kæmu. Og dagurinn raiin upp 1913, Jjegar ibúum höfuðstaðarins gafst að sjá bíl renna eftir götunum í annað sinn. Tveir ungir íslendingar, þeir Sveinn Oddsson og Jón Sigmunds- son, konni þá hingað til lands frá Ameríku og höfðu með sjer Ford- bíl. Þeir voru báðir bilstjórar og ætluðu sjer að ganga úr skugga um með þessum bíl, hvort ekki mundi unt að nota bíla hjer sem i öðrum löndum. Með þetta fyrir augum fóru þeir ýmsa leiðangra á bilnum og komust að þeirri niðurstöðu, að hjer inætti einnig nota bíla, ef vegir yrðu lagfærðir. Þar með var gefið fyrsta fyrirheitið um bilaöld á íslandi og hraðanum boðið í garð. í september um haustið var stofnað fyrsta bil- fjelag á íslandi, H/F Bifreiðafjelag Ileykjavíkur. Á næsta ári hafði fje- lagið eignast 6 bíla og hjeldu þeir uppi ferðum um bæinn og nágrenni hans. Að 5 árum liðnum var fje- lag þetta leyst upp, eftir að hafa og merkilegt plagg, sem átti að opna augu þingmanna l'yrir þeirri nauð- syn, að til væri löggjöf uin notkun bifreiða. Svo virðist sem þingmenn- irnir hafi verið mjög efunarsamir um gagnsemi þessa lagafrumvarps og alt bendir til þess, að innan nefnd arinnar hafi menn einnig verið blendnir í trúnni. En Guðm. land- læknir vildi berjast til þrautar og kynna sjer og meðnefndarmönnum sínum í sjón og reynd, það sem máli skifti fyrir framgang málsins. Þess- vegna fór hann fram á það við bif- reiðafjelagið, að það legði nel'ndinni til bíl og bílstjóra, svo að þeir gætu athugað þetla nytsama farartæki. Að morgni þess 14. júlí 1914 var hafin einhver sú merkilegasta reisu, sem farin hefir verið í híl á íslandi. Fordbíll rann upp úr bænum með fjóra preláta þingsins innanborðs. (Júl. Havsteen var ekki með). Nú skyldi gengið úr skugga um það, hvort þessir hjólavargar gereyði- lcgðu alla vegi, og hvort blessuðum bændunum og hestunum væri búin bráð lifshætta af að vera á vegi þeirra. Þessir jarðarbótarmenn ís- lenskrar bifreiðar-löggjafar undu hið leið og það sem verður þarna á vegi okkar nú. Mismunurinn er auð- sær og liann er alsstaðar svipaður, ]jar sem bilarnir hafa lagt undir sig land. Nefndarmennirnir sömdu nú ýtar- lega og fróðlega skýrslu um þetta ferðalag. Þeir ljetu þessa rannsókn- arför þó ekki nægja, heldur fóru þeir aðra 10. júlí og hjeldu þá á överland-bifreið austur í Grímsnes og sömu leið til baka. Þar með höfðu ]jeir kynst þeim tveim teg- undum bíla, sem þá voru til hjer á landi. — Nokkrum dögum síðar kom frumvarpið til annarar umræðu og sigldi hraðbyri, enda jós fram- sögumaður á báða bóga úr brunni reynslu og þekkingar, svo að menn setti hljóða. — Annars kom ýmislegl fram í sambandi við umræðurnar um bifreiðafrumvarpið, sem i augum nútímamanna mun þykja all spaugilegl. en var þó í samræmi við þann hugs- unarhátt, sem þá ríkti alment. Einn þingmaðurinn á t. d. að hafa sagt, í sambandi við umferðareglurnar, að ]>að næði ekki nokkurri átl að láta altaf víkja til vinstri, því að þá slitn- uðu vegirnir bara öðru megin. •— En þrátt fyrir margvíslegar inótbár- ur varð bifreiðafrumvarpið að lög- um á sumarþinginu 1914. Nefndar- mennirnir unnu mikið og merkilegt starf. Þeir voru börn bjartsýninnar, sem sáu það fyrir, að bílarnir mundu verða framtíðarfarartæki hjer á landi. - Nú nnindu þeir Karl Finn- bogason og Magnús Pjetursson ekki hitta fyrir nokkurn mann á Flóa- veginum, sem hrópaði til þeirra með þjósti: „Burt með bifreiðarnar“, en slíkt upplifðu ]jeir i rannsóknarferð- inni 14. júlí 1914. Fyrstu bifreiðalögin eru stutt og gagnorð — aðeins í 15 greinum. Þar er meðal annars ákveðið, að enginn megi stjórna bíl, nema hann sje orðinn 21 árs og hafi ökuskír- teini frá lögreglustjóra, sem heim- i!i honum að stjórna hifreið. Slík skírteini gátu menn ekki öðlasl. nema að ganga undir próf. Sam- kvæml lögunum var hámarksöku- hraði bíla i kauptúnum og kaup- stöðum 15 km. á klst. Stjórnarráðið mátti þó veila undanþágu frá þessu ákvæði, ef þvi þótti svo við horfa. Méstur mátti ökuhraðinn vera 35 km. á klst. á þjóðvegum, og hámarks- ökuhraði bíla í myrkri var ákveðinn 15 km. á klst. — í lögunum má einnig sjá klausur eins og þess'ar: „Sje bifreiðin þyngri en 350 kg. skal aflvjelin geta knúið hana aftur a hak sem áfram.“ — -— „Bifreiðarnar skulu vera svo gerðar, að þær geti farið eftir kröppum bugðum og auð- velt sje að snúa þeim.“ —- Efni þess-

x

Fálkinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.