Fálkinn - 05.02.1943, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
ÍSLENSKU FLUGMENNIRNIR í CANADA
OG BOGSMIÐURINN FRÁ BUSTARFELLI
Eftir Francis Stevens.
Fimm íslendingar meS boga og
örvar eru aS skjóta til marks. Þeir
einblína auganu á blettinn, taka
fingrinum á bogastrenginn og láta
örina þjóta á markiS, eins og þeir
væru aS skjóta á bráS, sem þeir
ætluSu aS liafa heim meS sjer til
kvöldverSar.
Þannig liitti sá, sem þessar línur
skrifar, hina ungu íslendinga, sem
fóru til Winnipeg til aS læra flug.
MaSur skyldi hafa ætlað, aS þeir
hefSu iSkaS bogfimi frá barnæsku,
en þetta var aSeins annaS skiftiS,
sem þeir æfSu sig.
Halldór M. Swann, húsgagnasmiS-
ur í Winnipeg kynti mig flugnem-
unum. ÞaS var liann, sem hafSi vak-
iS áliuga þeirra fyrir bogfimi, og
liann hafSi smiSaS bogana og örv-
arnar. Flugnemarnir voru frá 19 til
25 ára, og beinir eins og örvar sjálf-
ir hjeldu þeir bogunum við hliS sjer
og töluöu viS mig á góSri ensku, sem
þeir höfSu lært á skólunum í Reykja-
vík.
Halldór Swann er sjálfur ættaSur úr
VopnafirSi og ljómar af ánægju yfir
hinum ungu landsmönnum sínum.
Hann sagSi af bogfimi væri þeim
alveg ný íþrótt, cn þeir væru engu
síSur áhugasamir fyrir lienni, en
skíSum og skautum, sundi, hnefa-
leik og knattspyrnu.
„Þeir eru aldrei i rónni, þeir vilja
altaf hafa eitthvaS fyrir stafni,'“
sagSi Swann. „Þjer ættuS aS sjá þá
í knattleik," og hann sveiflaSi hand-
leggnum um leiS. Piltarnir hlóu.
„ViS höfum ekki veriS í knattleik,
nema einu sinni,“ sagSi einn þeirra,
og ljet á sjer sjá, aS hann skyldi
ekki láta á sjer standa aS reyna þaS
aftur.
Máske væri rjett aS bæta svifflugi
viö íþróttagreinar íslendinganna,
þvi aS þeir lærSu svifflug á íslandi,
áður en þeir fóru aS læra flug og
tóku sumir þeirra fullnaSarpróf í
því. En þeir ljetu þess þó getiS, aS
þeir heföu meiri áhuga fyrir öSru
en leikjum. Og nú eru þeir aS læra
aS stýra flugvjelum yfir hinar enda-
lausu sljettur í Canada. FlugiS er hiS
mikla lífsáform þeirra.
Þeir töluSu meS lágri og mjúkri
rödd, sem er talin eiginleg íslensku
þjóSinni, er iifir i sjávarlofti. Og
ánægjan skein úr augum þeirra, er
jeg spurSi þá, livernig þeim fynd-
ist loftslagið í Canada.
„Á íslandi cr aldrei eins kalt og
aldrei eins heitt og í Canada," sagSi
einn. Hvernig þeim fyndist sumar-
iS í Canada? Spurningunni var svar-
að samstundis og það var auðsjeð,
að þeir hafa fundið til sumarsins
hjer. „Á sumardegi hjerna kann jeg
best við mig i köldu vatni,“ svaraði
einn. Og augnaráð þeirra fimm virt-
ist lýsa þvi, að þeir kynnu betur við
Canada-búana en Canada-sumariS.
Þeir voru afar kurteisir.
Á íslandi eru hitadagar sjaldgæf-
ir. Og á láglendi við sjóinn verður
aldrei mjög kalt á vetrum, og vetr-
arkuldinn í Reykjavík er svipaður
og í New York. En inni í landinu
eru ol't mikil snjóalög á vetrum. —
Sumrin eru svöl og hressandi.
— — Þeir sögðu mjer af skiða-
göngunum á vetrum, í fjöllunum fyr-
ir innan Reykjavik, þar sem snjór-
inn liggur í mosavöxnum hlíSum,
en oft breytist snjókoma í regn,
þegar sjávarloftið frá golfstraumn-
um leggur inn í landiS. Margar á-
gætar skíðabrekkur eru í hlíðunum,
og fjelagaskálar meS góðum setu-
stofum og svefnherbergjum sjá skíða-
mönnum fyrir liúsnæði og beina.
Allir flugnemarnir, nema einn, eru
frá Reykjavík. Þessi eini er Magn-
ús Guðmundsson frá ísafirði. Hinir
eru AlfreS Elíasson, Ásbjörn Magn-
ússon, Edvard K. Olsen og Smári
Karlsson. Olsen er Ijósliærður, en
hinir jarpir á liár. Þeir stunda nám
Þvl miður kann Fálkinn ekki að
skipa nöfnum flugnemanna í rjctta
röð undir myndina, en þau eru
við flugskóla Konráðs (Connie)
Jóhannessonar, á Stevenson-flugvell-
inum og fór þangað fyrir frum-
kvæði og með aðstoð islensku stjórn-
arinnar, sem hefir áhuga fyrir fram-
för flugmálanna á íslandi. Er flug-
ið mikilsverð samgöngubót til þess
aS brúa fjarlægðirnar yfir fjöll og
óbygðir landsins.
Bogar og örvar eru hugðarefni
Halldórs Swanns, sem er best kunnur
i kunningjahópi undir nafninu Dory
Swan. AS því er hann best veit er
hann eini íslendingurinn í heimi,
sem smíðar boga og örvar, og er
þetta tómstundavinna hans, þegar
hann þarf ekki að sinna aðalstörf-
um sínuni. íslendingar ættu, segir
hann, að fara að iðka bogfimi á ný,
þvi að forfeður þeirra voru snjall-
ir bogmenn. Hann telur aS bogfimi
hafi lagst niður á íslandi vegna þess,
að lítið var um efni í boga í land-
inu.
Á loftinu yfir búðinni sinni sýndi
hann mjer boga og örvar viðsvegar
að úr heiminum. Þetta var eins og
þjóðsögulegt boga- og örvasafn. Þar
var örvamælir meS hvassyddum örv-
um frá Indlandi, þarna bogi frá
Kína gerður úr nautshornum og
hornin fest saman á miðjum boga.
Þarna voru markskyttubogar og
veiðibogar, margir smíðaSir úr hick-
ory. Einn boginn, sex feta langur,
var sömu tegundar og Hrói höttur
notaði, sagði Dory. Einn ljómandi
tallegur bogi var þarna úr sitrónu-
viði, mjög grannur, en livergi kvist
að sjá. Eini gallinn á þeim bogum
var sá, sagði hann, að viðurinn væri
stökkur og hætt við að brotna, eink-
um í kulda.
Honum þótti mjög vænt um, að
flugmennirnir höfðu sagt lionum, að
utan flugsins skemtu þeir sjer aldrei
eins vel og þegar þeir væru að fást
við bogana hans. Kvaðst hann vona,
að piltarnir kendu öðrum bogfimi,
þegar þeir kæmu heim aftur.
Vitanlega barst talið aftur að ís-
landi og Dory Swan fór að tala um
bæinn, sem hann ólst upp á, og sem
hafði veriS í sömu ætt í 400 ár sam-
fleytt. ÞaS væri ekki óvenjulegt á
talin í greininni. En stúlkan lengst
t. li. er vestur-islensk og heitir Sig-
rún Þorgrlmsdóttir.
íslandi. Á veggnum hjá honum var
málverk af bænum, sem hann fædd-
ist á. Það var eins og að vera horf-
inn til íslands að lita á myndina.
Blái himininn er þjóðlitur íslend-
inga.
Þetta var ramíslenskur bær, af
stærra tteinu, meS grænu túni kring
um liúsin en fjöll í baksýn. Allir
íslenskir bæir hafa nöfn og þessi
heitir Bustarfell. Frerast voru bæjar-
húsin, röð af húsum með grónu torf-
þaki. Fimm hús stóðu i röS, öll
fremur lík til að sjá, en á milli
þeirra þykkir veggir úr grjóti og
torfi. ÞaS mátti sjá livernig umhorfs
væri innanhúss: hreinlegt og ein-
falt, með góðuin bókum á ýmsum
tungum i hillunni, myndum af undur-
fögrum landslögum á þilinu, og eld-
hús þar sem húsfrcyjan rjeS eins og
kongur í ríki matvælanna.
Dory Swan sagði, að bróðir sinn
byggi á jörðinni nú. Hann hafði
komið heim á 1000 ára afmæli Al-
þingis. Einar Jónsson prófastur
liafði rannsakað fyrir þá ábúenda-
sögu jarðarinnar og samið um hana
skrá, sem Dory sýndi mjer. Þar stóð,
að forfaðir lians, Árni Biandsson,
hefði keypt jörðina árið 1532 og
síðan hefði hún jafnan gengið frá
föður til sonar.
Við sáum ýmsa gamla búsmuni,
sem Dory hafði haft með sjer aS
heiman fil Canada: gamlan ask, hina
ágætustu smiði, með loki og allan
útskorinn, garnlar kolur úr holum
steini, um 200 ára gamlar, og Grall-
arann frá 1779. Og Dory raulaSi
gamlan sálm fyrir munni sjer er
hann fletti i Grallaranum. Kolurnar
voru mjög einfaldar að gerð, eins
og flatir bollar, meS ofurlitlu skarði
i brúnina fyrir kveikinn.
Þegar jeg var að tala um ísland
við flugmennina furðaði mig mjög
hve vel þeir töluðu ensku, þar sem
þeir höfðu ekki lært ensku nerna i
skólurim á íslandi. Þeir sögðust einn-
ig liafa lært norsku, dönsltu og þýsku
i skólanum. íslendingar geta lesið
bækur á þessum málum, og enskar
bækur eru mikið keyptar í Reykja-
vík.
--------Jeg hefi sagt frá íslend-
ingum í þessum greinaflokki vegna
þess, að þeir eru þáttur i því mál-
efni, sem Canada-búar vona að eigi
framtíð: að ungir íslendingar sjeu
styrktir til að nema ýmiskonar fræði
hjer í landi.
í mjög langan tiiria laafa íslensk
ungmenni leitað til annara landa
til þess að leita sjer mentunar, svo
sem til Danmerkur, Noregs og Þýska
lands og að nokkru leyti til Eng-
lands. Stríðið hefir lokað þessum
leiðum, en þörf íslendinga til fram-
lialdsnáms er eigi að síSur knýjandi
en áður, ekki síst í rafmagnsvísind-
um.
Þegar liöfundur þessarar greinar
var síðast á Islandi, i september 1940
hitti hann márga íslendinga, sem
þráðu mjög að komast til Canada
til náms. Jeg talaði um þctta við
canadiska liðsforingja, sem þá voru
á íslandi og töldu þeir það mikiis-
vert fyrir Canada og ísland að kynn-
ast betur, og töldu enga leið betri
lil þessa, en að greiða götu íslenskra
námsmanna í Canada. Þeir töldu það
góSa byrjun að Canada stjórn hefði
stofnaS til þriggja námsstyrkja, i
tilefni af Alþingishátíðinni.
íslenska stjórnin gerir sjer vissu-
lega ljóst live þýðingarmikið þetta
mál er, og annast um námsstyrk
handa íslendingum, sem sækja cana-
diska háskóla. En þaS sem hingað
lil hefir verið gert fullnægir ekki
þeirri þörf, sem fyrir hendi er i
þessu efni. — — —
í lok ársins 1937 var lalið, að
2.134 miljónir manna lifðu á jörð-
inni, þar af var meira en helming-
urinn í Asíu. Áætlað var að 450
miljónr manina lifi í Kína, 375 milj-
ónir í Indlandi, 178 miljónir í
Sovjet-Rússlandi, 130 miljónir í
Bandarikjunum, 100 miljónir i Jan-
an og 90 miljónir í Suður-Afríku,
þar af nær helmingurinn í Brasilíu.
rm/ /•* /*V
Rennilásinn, sem nú er notaður
af þverjum einasta manni, er orð-
inn meira en hálfrar aldar gömul
uppgötvun. Það var lianslcagerSar-
maSur í Stuttgart, Drautz að nafni,
sem varð fyrstur manna til þess að
kaupa einkaleyfi á þessari uppgötv-
un, árið 1889. Var honum ljóst hve
þýðingarmikið það væri, ef liægt
væri að hafa einhverja einfalda til-
hugun í stað linappa eða reirpa. Síð-
an hafa ýmsir tekið einkaleyfi á
rennilásum, sem eru hentugri en
hinir fyrstu Drautz-lásar.
i
l