Fálkinn - 09.07.1943, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfl 5flBfln -
Inger Bentzon:
DRJESI
HVER einasta 'manneskja, sem
hefir Itið á auglýsingarnar í
biðsölum járnbrautanna, þekkir
Drjesa í sjón, en það var nánast
tilviljun að iiann fanst i litla kam-
esinu sinu i bakhýsinu hjá Steffen-
sen og var leiddur fram í dags-
birtuna.
Og þessi tilviljun varð i kaffigiidi
hjá borgarstjórahjónunum, og ef
Styrmir hefði elcki orðið eins fijótiir
að átta sig eins og hann er, þá
hefði ekkert lilotist af þessu.
Bærinn var i þann veginn að
halda kaupstaðarafmæli sitt og in.
a. átti að hafa sögufræðiiega skrúð-
göngu um gölurnar. — Karlmenn-
irnir liöfðu verið að skeggræða urn
fána gömlu iðnaðarmannafjelaganna
og ýmsa gamla siði, þegar ein af
frúnurn strauk niðureftir svarta
silkikjólnum sínum og sagði við þá,
sem hjá henni sátu:
„Þetta er alt orðið svo breytt,
Tea, það er járnbrautin, sem veldur
þvi. Nú þjóta flestir hjerna fram
hjá, þegar þeir fara á baðstaðinn.
En manstu í gamla daga þegar sófa-
vagninn ók þangað?“
„Hvórl jeg man það! Það var í
honum, sem hún Karen trúlofaðist!
Var það ekki Karen?“
Karen hló háifvandræðalega, en
nú tók maðurinn hennar fram í:
„Ætlarðu að ljúga þig út úr þvi,
kelli mín?“
Og svo fóru allir að tala saman
um gamla vagninn, sem forðum ók
miili kaupstaðarins og Strandstaðar.
Hann var afar langur en mjög lágur
undir ioft og sætin stóðu i röð i
miðju og sneru bökum saman, svo
að það var eins og maður sæti í
tveimur löngum sófum og færðist
áfram á lilið, bak við vagnstjóra-
sætið, þár sem ekillinn sat í hásæti
sínu, á gulum buxum, í röndóttu
vesti og frakka, og með pípuhatt
með einkennismerki.
Hann ók þessa leið tvisyar á dag
og í kistunni undir sætinu hans
voru geymdir margir smápinklar,
sem hann liafði vitjað um i bænum.
Það var uppáhaldsgaman að aka úl
á Strandstað. Meira að segja var
hægt að slá sjer saman og Ieigja
allan vagninn og fara i skógarferð i
honum.
„Hvað skyldi hafa orðið að vagn-
inum?“ sagði ein frúin.
„Hann stendur enn í vagnskúrnum
mínum,“ sagði Styrmir. „Jeg keypti
hann á uppboði fyrir slikk — eig-
inlega mest að gamni mínu.“
„Og Drjesi er lifandi ennþá!“
sagði borgarstjórafrúin. „Hann sagar
i eldinn fyrir fólk og pælir upp kál-
garða; liann er barlegur ennþá,
karlinn, og altaf þykir honum jafn
vænt um hesta.“
Styrmir fór að reykja vindílinn
sinn hægar, en það var merki þess,
að hann væri að hugsa, En hann
sagði ekki neitt, að minsta kosti
ekki þann daginn.
En þegar afmælisdagurinn rann
upp ók gamli „sófavagninn“ aftast
í skrúðgöngunni, með ungar, falleg-
ar stúlkur og glaða stúdenta i hæg-
indastólunum, og á ekilssætinu, fyrir
aftan stryknu, brúnu klárana hans
Styrmis, sat Drjesi gamli í hásætinu,
tneð blóm í pípuhattinum.
Allir veifuðu til hans og hann
heilsaði alvarlegur með keyrinu,
þvi að i hjarta sinu var Drjesi gamli
hryggur. Hann var að hugsa til góðu
gömlu daganna, og um að þetta
væri eina skiftið, sem hann sæti á
ný í þessum stað, bak við tvo ágæta
hesta, og stýrði gamla vagninum
um gamaikunnu' strætin og heilsaði
til hægri og vinstri. Á morgun —
nei undir eins í kvöld — yrði hann
að hengja gamla frakkann sinn inn
i skáp, strjúka af hattinum og leggja
hann ofan í öskjuna. Og þá var
ekki annað eftir af allri dýrðinni
en röndótta vestið, sem hann hafði
ávalt verið í á sunnudögum.
En þó brosti hann, ef einhver
kallaði til hans með nafni, og brosið
fór honum svo vel, þessum gamla og
ljúfa inanni, að þarng var ekki einn
einasti blaðaljósmyndari, sem ekki
tók mynd af gamla farþegavagnsek-
ilnum.® Og þegar skrúðgöngunni
sleit kom Drjesi ekki heim, þvi að
þeir voru svo margir, sem báðu um
að lofa sjer að aka stutta ferð með
vagninum, að hann hjelt áfram að
aka um smáu göturnar, þar sem
bifreiðaumferð var ekki leyfð.
Hann ók mjög hægt og börnin
stóðu á gangstjettunum og hlóu og
veifuðu til lians. Þetta var einskonar
sigurför lijá Drjesa og hann gleymdi
alveg að þetta var i seinasta sinn.
En alt verður einhvern endi að
laka, og loks komst hann heim til
húsakynna Styrmis, vatt sjer ofan
úr liásætinu og fór úr frakkanum
og vatnaði hestunum í þrónni og
lagaði á þeim faxið á meðan og fanst
svo skelfing sorglegt að lifa.
Meðan hann stóð þarna kom
Styrmir labbandi til hans. Hann
var með litlu pípuna sína í munn-
inum og hafði farið úr mesta skart-
inu. Og nú sneri hann sjer að gamla
ekilnum.
„Þetta eru fallegir hestar,“ sagði
Styrmir.
„Já, þetta eru góðir hestar,“ sagði
Drjesi og leit upp.
„Þótti yður gaman að stýra
þeim?“ sagði Styrmir.
„Já, mjer gekk vel að tjónka við
þá,“ sagði Drjesi, en hann sagði það
oi'ur lágt.
„Haldið þjer, að þjer munduð
vilja stýra þeim áfram?“ sagði hinn.
„Jeg hefi heyrt að það ætti að
selja þá upp í sveil,“ sagði Drjesi;
hann skildi ekki hvað hinn var að
fara, því að allir vissu, að Styrmir
átti tvær bifreiðar til að aka vör-
unum sínum á.
„Jeg hafði líka hugsað mjer að
selja klárana,“ sagði Styrmir, „en
nú hefir mjer dottið dálítið i 'hug
í dag, þegar jeg sá yður stýra klár-
unum.“ 1
Styrmir tók pípuna úr'munnin-
um, bljes svo í hana — hún var
víst hálfstífluð — svo reykti hann
áfram, en Drjesi stóð og horfði
á liann, alveg eins og hann byggist
við einhverju óvæntu.
„Þjer vitið,“ hjelt hann áfram,
„að jeg er formaður Ferðafjelags-
ins hjer i bænum, og nú hefi jeg
hugsað mjer að það væri ráð, að
láta sófavagninn gamla taka upp
ferðir aftur og láta hann aka hring-
ferð um elstu götur bæjarins. Við
setjum upp auglýsingar í biðsöl-
um allra járnbrautarstöðva og aug-
lýsum þar bæinn okkar og gömlu
húsin hjerna. En þjer eigið að ann-
ast útgerðina á vagninum og keyra
fólk hringferðir. Það mundi verða
dágóð sumaratvinna, en á vetrin
gætuð þjer fengið sitthvað að dútla
hjá mjer. Hvað segið þjer um þetta?“
Drjesi hefði getað sagt margt, en
nú langaði hann mest til að hlaupa
upp um hálsinn á Styrmi og gráta
af gleði, en kom sjer þó ekki til
Hver samdi leikinn,
og hvert er efni hans?
ChristDphEr Marlou/e
Fæddur í Canterbury 1564.
Dáinn í Deptford 1593.
UM það verður ekki deilt, að
Christopher Marlowe hafi ver-
ið snillingur, nje heldur það, að
verk hans hafi haft víðtæk áhrif
á enska leikritagerð. Hann þorði að
brjóta i bága við hin klassísku lög-
mál leikritagerðarinnar og samdi
sjer sjálfur lögmál, sem var í betra
samræmi við lifið, en samkvæmt því
ljet hann eina persónu eða ástríðu
bera leikinn uppi. Hann skapaði
enska leikrilið í stað þess að ein-
blína á fyrirmyndirnar úr grískri
og Iatneskri leikritagerð. Máske var
hann brautryðjandinn, rödd hróp-
andans, sem gerði leiðina beina
fyrir annan leikritahöfund sjer
meiri, er fæddist sama árið og hann:
William Shakespeare.
Christopher Marlowe var skó-
smiðssonur. Hann stundaði nám við
Corpus Christi-háskóladeildina í
Cambridge og lauk kandídatsprófi
þar árið 1583. Merkasta drama hans
hafði verið sýnt á leiksviði áður
en hann lauk meistaraprófi sínu,
árið 1587. Einnig hafði hann, áður
en hann lauk háskólaprófum lokið
við að minsta kosti nokkurn hluta
af þýðingu sinni á ensku af Amores
Ovidiuvar hins latneska.
Að loknu námi settisl hann að
i London og varð brátt frægur fyrir
ljóð sín og leikrit. Maðal nánustu
vina hans voru ýms helstu skáld
samtíðarinnar, svo sem K>d, Nash,
Greene, sir Walter Rale.gh og lík-
lega Shakespeare. Á þessu skeiði
æfi sinnar snerist hann einkum gegn
hinum ráðandi siðferðishugmynd-
um og hinum viðurkendu trúar-
brögðum. Þessu skeiði lauk fyr en
við hefði mátt búast og ollu því
annað hvort áflog í veitingahúsi eða
ástamál. En um það leyti var í þann
veginn verið að taka Marlowe fast-
an fyrir guðlast og villutrú.
Á þeim fáu árum, sem hann lifði
sem fullþroska maður hafði hann
afrekað meira, en margir gera á
langri æfi, og áhrif hans á leikrita-
gerð ókominna tíma entust lengi.
þess. Þess vegna kinkaði hann bara
kolli og ljet svo hestana inn. En
Styrmir var svo hygginn að hann
skyldi svarið.
Þannig atvikaðist það að gamli
maðurinn, sem allir þekkja svo vel,
settist í ekilssætið á nýjan leik og
sjest á auglýsingunum. Oft er Drjesi
ljósmyndaður, en þá vill hann altaf
hafa hestana á myndinni lika.
En fallegasta myndin af honum
hefir ekki verið tekin enn. Og hún
er sú, þegar Drjesi situr fyrir utan
hesthúsdyrnar á kvöldin og heyrir
frisið í klárunum sinum, þegar þeir
eru komnir að stallinum. Þá brosir
Drjesi og lætur sjer liða vel.
Gyðingurinn frú Malta var leikinn
38 sinnum á fjórum árum, og var
það met í þá daga. Nokkrum árum
siðar kemur bergmál af þessum leik
fram í Kaupmanninum frá Venezia.
Þá gerði Marlowe fyrstu tilraunina
til þess að semja leikrit upp úr
þjóðsögunni um Faust, er Goethe
gerði ódauðlega; hjet leikrit Mar-
lowes Dr. FAUST. í leilcritagerð
hans úr sögulegu efni hefir Edumrd
II. orðið kunnastur. Hið gullfagra
kvæði Hero and Leander var ófull-
gert, þegar liann fjell frá og sama
er að segja um harmleik hans um
Dido drotnitigu.
Tambourlaine.
Leikurinn hefir sennilega verið
sýndur i London snemma árs-
ins 1587. Hann gerist i Litlu-
Asíu og Afríku.
U JÁRHIRÐIRINN Tambourlaine
er fæddur og uppalinn í Skyþíu
og af fátæku bergi brotinn. En
hann er metnaðarmikill og gerist
ungur foringi fyrir ræningjahópi,
sem rænir kaupmannalestir, er
leggja leið sína um Persiu, og verð-
ur honum vel ágengt. í einni ráns-
ferðinni handtaka þeir hóp manna,,
sem er að fylgja Zenokrate, dóttur
Egyptasoldáns áleiðis til Arabíu, en
hún er að fara þangað til þess að
giftast konungi Araba. Tambour-
laine verður þegar ástfanginn af
prinsessunni og ákveður að hún
skuli nauðug viljug verða kona hans
þegar hann verði þess umkominn
að bjóða lienni drotningarsæti.
Mycetes Persakonungur, sem stíg-
ur ekki i vitið, frjettir það á skot-
spónum að Tambourlaine hafi í
hyggju að steypa sjer af stóli og
taka konungdóm sjálfur. Þess vegna
gerir liann út einn af höfðingjum
sinum, Theridamas að nafni, með
þúsund manna riddarasveit, og skip-
ar honum að taka Tambourlaine
fastan. En Tambourlaine talar tnáli
sínu með svo mikilli lægni að hon-
um tekst að ná Theridamas og
riddurum hans til fylgis við sig.
Þegar þetta frjettist dettur Cosroe,
bróður konungsins í hug, að ef
hann geti notið atfylgis þessa manns
Tambourlaines, muni sjer allir veg-
ir færir til að steypa Mycetes af
stóli og gerast sjálfur konungur í
Persíu. Þess vegna heitir hann Tam-
bourlaine ýmsum fríðindum, ef hann
hjálpi sjer til að lcoma Mycetes á
lcnje. Tambourlaine gerir þetta, en
íæður siðan Cosroe af ■ dögum og
tekur ríkið sjálfur.
Þegar hjer er komið sögu er
Frh. á bls. 11.