Fálkinn - 16.02.1945, Blaðsíða 14

14
F Á L K I N N
í blaðinu „Frit Danmark"
birtist eftirfarandi grein, eftir
P. H. Blicher Wintherj skóla-
bróður Iíaj Munks, í tilefni af
því að þá var liðið ár, siðan
þessi mikli andans jöfur og
frelsis var myrtur. En það
hrottaverk hinna fullkomnu
siðleysingja gerðist 5. janúar
í fyrra. Séra Winther er
prestur i Færeyjum. —
SPÁDÓMSORÐ
KAJ MUNKS
TZ’ AJ MUNK varð ein af hinum
dýrustu fórnum ættjarðar okk-
ar, sem færðar voru til þess, að Dan-
mörk yrði frjáls á ný. Eg liygg, að
öll þjóðin skilji, hvers við höfum
misst með þeim manni, og okkur
sem þekktum liann og þótti vænt
um hann, mun finnast þegar við
komum heim aftur, að við komum
til fátækari Danmerkur eftir það að
við hlúum að gröf lians. „Frit Dan-
mark“ hefir heðið mig að skrifa
nokkur endurminningarorð um hann
af því að ég var einn af bestu og
nánustu vinum lians. En nú, er ég
hefi tekið pennann i hönd, finnst
mér eins og þetta sé mér ógerningur;
— minningarnar eru mér of kærar og
nánar til þess að birta þær, að mér
finnst — og auk þess mundu þær
aðeins staðfesta þá mynd, sein við
öll höfum af þessum undursamlega
logandi, hjartaheita, gáfaða móður-
ástjarðarríka og trygga manni, sem
hann var. — Eg vil heldur láta hann
sjálfan tala, þvi að ég er viss um,
að sjálfur mundi hann ekki hafa
amast neitt við því, að ég birti hér
bréf frá honum, sem ég fékk á stúd-
entsárunum —■ eða nánar tiltekið
23. janúar 1922. Það hljóðar þannig:
Undursamlega fagur er dagurinn;
ég er liress og líður vel. í gær var
ég veikur; en i dag er ég heilbrigður,
og livað maður finnur þá til náðar-
gjafar góðrar lieilsu í allri sinni
fyllingu og ríkidóms, þegar baktjald-
ið er hið illa víti nýafstaðins sjúk-
dóms. Undursamlega fagur er dag-
urinn, sólstafaður, frosttær og vetrar
heiður. Og nú liefi ég verið í Garni-
sons-kirkjunni hjá ræðunnar fima
meistara, máske þeim mesta, sem
Danmörk hefir nokkurntíma átt. —
Hann hafði valið fallega sálma, og
góða og heillandi prédíkun liélt
hann. Dýpt og innileg alvara, Ijóð-
ræna og siðgöfgilegt þrek, 'smæð,
trú og gleði, þetta einkennilega safn
hverfimynda og hugmynda, er liann
sýnir, án þess að verða þó nokkurn
tíma þreytandi, — sem liann notar
til að hrista mann í hvert skifti,
sem doðinn færist í hann. Og beint
á móti mér sat — einn í sinni stóru
stúku — konungur Danmerkur, ís-
lands og Vinda, karlmannlegur og
teinréttur, hreinn Dani, eins og hann
vildi að við hinir værum lika. Og
þegar prédíkunin var á enda og
blessun hafði verið lýst yfir söfnuð-
inum, og þegar ég á siðustu stundu
var að komast að vagninum, kom
Kristján konungur, hár og mildur,
brosti og horfði lengi á livern og
einn, en síðast á mig, sem stóð næst
vagninum; hurðinni var sniellt að
stöfum og svo rann konungsvagn-
inn af stað, en þeir viðstöddu flýttu
sér að laka ofan, — vagninn rann
áfram, með sína konunglegu byrði,
einn mann í aftursætinu, eins og
konungi sæmir, brosandi, eins og
dönskum konungi sæmir. Æ, nú veit
ég ]iað, hann er nauða-líkur Valde-
mar mikla. Hvað hann Kristján kon-
ungur liefði verið hraustur og hug-
djarfur í orustu! Drottinn minn,
að hann eigi að deyja ellidauða! En
lengi, lengi skal hann enn iifa, og
liönd hans skulum við taka fast i,
þegar að þvi kemur að hann þurfi
að sækja um embætti. Nei, lífið er
þess vert að því sé lifað, svo lengi
sem maður á heilsuna, og Danmörk
konung sinn. — Og svo er margt
fleira gott til. Sjáðu til, við eigum
hvorn annan, þú og ég. Vera má
að dagleg umgengni okkar gengi npp
og niður. Fyndnin okkar verður
gatslitin um of, þrákelknin of ergi-
leg. En þetta eru þó aðeins stundar
fyrirbrigði, sem hagga ekki við
jieirri staðreynd, að þú og ég eigum
hvorn annan. Hversu margar góðar
stundir höfum við ekki hjalað og
gengið saman? — og eigi er það
síður mér unun, er ég hugsa til ætt-
jarðarástar okkar og konungsholl-
ustu. Þrátt fyrir allt, þá hvíslar með-
vitund mín því að mér, að fyrir
Guðs náð séum við ekki meðal þeirra
lökustu ineðal æskufólks Danmerk-
ur. 1 minni kýttu sál brennur eitt-
hvað af hinum heilögu eldum hug-
sjónanna, stundum eins og logi, sem
bærist fyrir súgnum, stundum að-
eins sem glæða í öskunni, en brenn-
ur þó, og Iiggur við að mér finnist
að ég megi bera svo bjarta von til
framtíðarinnar, að hann slokni aldr-
ei. Þær tilfinningar, sem við höfum
virt og teljum heilagar, viljum við
aldrei svíkja, livar svo sem iendir.
En þá höfum við lika eitthvað að
lifa fyrir. Og þá sé ég í nýju Ijósi
þessi orð: Hvort heldur vér lifum
eða deyjum, þá erum við drottins.
Það eitt, að einhversstaðar úti í
sveit, hvort lieldur er á prestsetri
eða í húsmannshreysi, lifir maður,
sem er liugsjóninni trúr, það er svo
mikils virði, að vel er þess vert að
lifa fyrir það. Og máske manni
leyfist einhverntíma að fá sígrænan
krans píslavættisdauðans; — ég á
víst hægt með að eignast hann. Öjá,
látum okkur trúa á dýpri framtíð,
en nútíðin hefir verið okkur. Þrátt
fyrir höfuðverk, vonleysi yfir nám-
inu og tómleika hversdagsleikans
vil ég þó ekki missa lífsins; því ef
sá dagur kæmi að hásæti Kristjáns
konungs riðaði, þá þarf ég á lífinu
að halda til þess að styðja hásætið.
Hvort það stoðar eða ekki veit ég
ei, en það veit ég að ekki stoðar
að láta ógert, að v'era dauður án
dáðar; og þessi neikvæða vitund
varpar gullnum sólargeisla hins já-
kvæða yfir framtíð mína. Nú ber
inanni að lifa. Og þó ég ætti að
deyja, og deyja fljótt, gott og vel!
Ef Guð er ekki til þá er lífið þó
vonlaust þrátt fyrir allt, og þá gerir
minnst þó ég deyi. En sé guð til þá
er líf mitt í hendi lians, og fari þá
um mig sem fara vill. Eg veit að allt
verður þeim til góðs, sem elska
hann. Og svo bið ég liann aðeins um
getuna til að elska liann af hjarta.
Látuin svo lífið færa mér þá gleði,
sem hættuleg er eða erfið, og sem
á auðvelt með að gera mig hégóma-
gjarnan yfirborðsmann, ástfanginn
af nútímanuin og því sem hans cr.
Og látum lífið færa mér raunir,
þungar og djúpar, svo að hjarta
mitt hlæði og stirðni, en sem geta
gert mig djúphuga og þöglann —
sem geta gert mann úr hversdags-
legum manni. Lát lífið gefa mér það,
sem ég þrái mest, að gefa mér í stað-
inn svartlokkaða sorgina að fylgi-
konu. Vilji guð aðeins hjálpa mér
til að taka réttlega þvi, sem hann
lætur mér að höndum hera, þá veit
ég að jiað ber ávöxt, og þá get ég
lofað hann fyrir það. Og þá er
takmarkinu náð.
-------Já, þannig var Kaj Munk,
bætir séra Wintlier við. Látum þetta
merkiléga spádómsríka bréf geym-
ast til minningar um hann, liér í
„Frit Danmark". Vissulega varð á-
vöxturinn af lífi lians ríkulegri en
nokkurn gat grunað, þegar hann festi
Skiðafélag Siglnfjarðar 25 ára
Frh. af bls. 5.
sem kenndu unglingum að bruna
sér á láglendið, á tunnustöfum —
eftir að þeir höfðu gengið upp
í Hvanneyrarskál, eða úr öðrum
stað úr þeim brekkum, sem umlykja
Siglufjörð.
Vel sé þeini, sem voru að verki.
Og skiðainénn alls íslands óska Sigl-
firðingum til hamingju með sitt
góða afmælisbarn.
Andvari.
Pan American Airways
sem hér á árunum gerði sem mest
a ð því að rannsaka flugskilyrði
á „norðurleiðinni", milli Ameriku og
Evrópu um ísland, búa sig sem best
undir að taka upp reglubundnar
flugferðir yfir Atlantshaf undir eins
og striðinu lýkur, og gera ráð fyrir
að þegar í byrjun muni um 5000
manns fljúga yfir Atlantsliaf á viku
eða 250.000 manns á ári. Með svo
mikilli þátttöku mun verða liægt,
segir félagið, að selja farmiðann
f.vrir 37 sterlingspund og er þa'ð
iægra verð en verið hefir á II. lar-
í'ýini á Ameríkuskipiinum. Og me'ð
því ver'ði mun miðlungs efuuð stétt
Ameríkumanna ferðast fremur með
flugvélum en skipum. Það eru eink-
um tvær leiðir, sem Pan Amerícan
miðar áætlanir sínar við: Norður-
leiðin um ísland, Shetlandseyjar til
Berlín og Moskva, og suðuríeiðin
til Lisabon og þaðan til Aþenu og til
In dlands.
hefir langan frægðarferil að baki
sjer. Hún er komin að fertugu, fædd
2. ágúst 1905 í Montanafylki. Það
var Rudolph Valentino, sem fyrstur
„uppgötvaði“ hana og úlvegaði henni
hlutverk í ýmsum myndum, sem
hann ljek i, en áður hafði hún elik-
ið smáhlutverk i leikhúsi. Hefir hún
leikið aðallilutverk í fjölda mynda
Hún er 5 fet og 6 þuml. á hæð, hár-
iö ljósjarpt og augun xölluð græn.
jflyrua Loy
þessar sunnudagshiígleiðingar sínar
á pappírinn; en fyrir okkur, sem
þekktum liann, ljómar gegnum sökn-
uðinn hin dýrðlega vissa um, að
nú liafi hann náð takmarkinu.