Fálkinn - 24.08.1945, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9
.Tean leit í kringum sig í stof-
unni. Dyrnar stóðu opnar. Pen-
ingarnir lágu á borðinu og það
gljáði á þá. Hann lieí'ði getað
tekið þá og farið sína leið, en
hann gerði það ekki. Hann beið
kyrr! Ef hún hefði slasast fengi
liann tækifæri til að sjá óvin
sinn sundurmarinn og örvílnað-
an. Hann vildi vinna til að fara
í fangelsi, fyrir að sjá þetta
augnablik: auðkýfinginn yfir-
hugaðan.
Og þetta hafði orðið áðan.
Enginn vafi var á þvi. Burðar-
mennirnir komu inn í garðinn
og báru stúlkuna á milli sin.
Dupont gekk álútur á eftir þeim
og riðaði á fótunum eins og
drukkinn maður. En Jean fann
ekki til nokkurrar meðaumkv-
unar. IJafði Dupont ekki sagt:
—Þér sleppið ekki hjá forlög-
unum! Mundi hann ekki hring-
ja til lögreglunnar og láta hana
taka liann — með köldu blóði?
Jú, það var engum blöðum um
það að fletta. Engin miskunn
var til í þessum manni, sem
liafði látið föður lians hrapa —
já, sem liafði kanske sjálfur
steypt honum í glötun!
Jean Bracasse var ekki ill-
menni, en hann liafði forhert
hjarta silt. Hann settist rólegur
niður og kveikti sér í vindlingi.
Undarleg ró kom yfir liann. —
Hann heyrði mannamál niðri i
addyrinu, eins og í draumi.
Henni sjálfri að kenna —
hún þverheygði að garðinum,
án þess að gefa merki. — Ó-
mögulegt að stöðva vagninn —r
75 kílómetra liraði. — Hann
heyrði að símanum var hringt
..... fótatak mannanna, sem
fóru. Hurðin féll fast að stöfum
niðri.
Jean leit aftur út í garðinn.
Mennirnir af vörubílnum gengu
liægt niður á veginn og töluðust
ekki við. Vöruhifreiðin var sett
í gang — og ók á hurt inn í
rigninguna.
Jean kveikti í öðrum vind-
lingi og settist aftur. .. .
IJann gat ekki gert sér grein
fyrir, live langur tími hafði lið-
ið þangað til liann lieyrði i
bifreiðarhreyfli á ný. Bifreið
þessi ólc á hraðri ferð inn í
garðinn.
Aftur heyrðust raddir i for-
salnum.
Það var dr. Lussigny, sem
Dupont liafði hringt til.
Fleurette lá náföl og Jireyf-
ingarlaus á línvoðum, er liöfðu
verið breiddar út á borðið í
matsalnum. Lussigny slcoðaði
stúlkuna Jausiega og leit svo al-
varlega á Dupont.
— Dóttir yðar liefir orðið fyr-
ir miklum hlóðmissi, sagði
liann. — hún liefir slvorist mik-
ið. . . . ég sé engin ráð til að
hjarga henni, nema að hæg’t sé
að dæla í liana Jjióði.
— Læknir, liún er mér meira
virði en lífið sjálft.... takið
þér blóð úr mér!
Lussigny liristi liöfuðið. -—
Það verður að vera ljlóð úr
ungri og hraustri manneskju,
sagði liann, — og liér má eng-
an tíma missa. Slagæðin í lienni
og lijartað...........
Jean Bracasse lieyrði þungt
fótatalí í ganginum. Það var
eins og farlama gamalmenni
yrði að staulast áfram....
— Eruð þér hér ennþá, Jean
Bracasse? heyrðist sagt út við
dyrnar.
Jean leit við. — Já, lierra Du-
pont, ég er að bíða eftir lögregl-
unni.
Dupont stóð kyrr eitt augna-
Jjlilv, gat eklci fundið orð.
„Jean Bracasse, ég gef yður
frelsi yðar.
— Eg óslca engra gjafa frá
yður, svaraði hinn livasst.
— Dóttir mín er deyjandi,
livíslaði Dupont. —: Þér getið
hiargað lífi liennar. Komið með
mér niður til læknisins.
Jean skildi hann ekki, en stóð
upp og fór með honum án þess
að svara.
Hann sá lijúpaða veru á mat-
[Allt frá því er bókaprentun hófst
á Bretlandi, hafa verií5 á meðal þar-
lendra forleggjara svo merkir menn,
að þeir hafa talist til hinna mestu
ágætismanna sinnar saintíðar, og
svo er þetta enn i dag. En enginn
þeirra, sem nú er uppi, er svo npfn-
kunnur um víða veröld sem
Stanley Unwin, og það fer sainan,
að nú mun hvergi uppi sá maður,
er standi honum jafnfætis um þekk-
ingu á starfsemi forleggjara og bók-
sala um alln heima. Jafnvel hér
á íslandi má segja að liann þekki
þetta út og inn. Engin nýjung á
þessu sviði á okkar litla landi
fer fram lijá lionum. ITans eigin
bókaútgáfa er með þeim liætti, að
ef tilgreina ætti einhvern einstakan
forleggjara á Englandi, sem sérstak-
lega forleggjara liugsandi manna, þú
inundu allir nefna Unwin. ísienskur
hóksali sagði eitt sinn við hann,
að ef hann mætti sjálfur ráða livers
hækur hann seldi (en þar hafa
viðskiftavinirnir úrskurðarvaldið),
þá væru það hans forlagsbækur.
„Þetta hefir annar íslendingur sagt
við mig áður“, svaraði Unwin.
horðinu. Sá föla, fagra andlitið,
sem var livítt eins og marmari.
Hún lá eins og hún væri dauð.
Hann starði á liana án þess
að líta al' henni, meðan Lussig-
ny var að útskýra fyrir honum
livað í efni væri.
Þegar liann skyldi, að það
var undir lionum lcomið livort
þessi undurfagra vera ætti að
lialda lífi eða ekki, ruglaðist
allt í meðvitund hans. Andlitið
sem hann hafði horft á, livarf,
og liann sá annað andlit — föð-
ur síns.
— Þér slcáruð á strenginn,
Dupont, — strenginn, sem hefði
getað hjargað lionum föður mín-
um. Þér sögðuð fyrir hálftíma,
að ég gæti eklci flúið forlögin.
— Nú segi ég yður, þér munuð
ekki lieldur flýja forlögin. Blóð
ætta okkar slcal aldrei hlandast.
— Það er aðeins um selcúndu
að ræða, sagði læknirinn.
Dupont leit á dóttur sína, svo
féll liann á lcné og kyssti ís-
kalda Jiönd liennar.
— Guð íyrirgefi mér, Fieur-
ette, livísiaði hann. — Líf mitt
snýst á móti mér. Björgunin,
frelsunin — það stoðar elcki að
hiðja-.
Honum sortnaði fyrir augum
og liann datt lémagna á gólfið.
Eg' er tilbúinn, læknir!
sagði Jean Bracasse.
Sá maður var Ásgeir Ásgeirsson, þá
forsætisráðherra.
— Sjálfur er Stanley Unwia
geysilega snjall rithöfundur, og liin
sigilda bók lians The Truth About
Publishinij er handbók forleggjara
um allan heim. — Sú bók er til
á ýmsum tungum.
Þann 28. júní var Unwin
krýndur heiðursdoktor við háskól-
ann i Aberdeen, og munu flestir
telja hann heiðursins maklegan. Þess
má geta, að hann dvaldi á íslandi
í nokkrar vikur sumarið 1934, og
ýmsum lesendum kann að Jjykja
fróðlegt að vita það, að systurdóttir
hans er listakonan frú Barbara
Árnason, gift Magnúsi Árnasyni mál-
ara.
• Stanley Unwin stendur nú rétt
á sextugu. Grein sú, sem liér birtist
i þýðingu, liefir komið í a. m. k.
tveim víðkunnum vikublöðum á Eng-
landi, og venjulega munu greinar
háns einnig birtast í einhverjum
blöðum i vesturheimi. Þýð.\
Hver inaður, sem víða hefir
farið, einkum liafi hann farið um
hina afskektu hluta heims, lilýtur
að hafa rekið sig á það, að hvar-
vetna ber stórlega mikið á enskri
tungu.
Fyrir rúmum þrjátíu árum fór ég
i Jjriggja missira ferðalag og reik-
aði um mestan liluta hnattarins,
að undanskilinni Mið- og Suður-
Ameríku. Eg kom Jjá á marga af-
skekta staði, sem nú heyrast daglega
nefndir, t. a. m. Rabaul. Létu þá
erlendir menn það iðulega i ljósi
við mig, að þeir teldu mér ljað meiri
en litla heppni, að alstaðar væri
enska töluð.
Þannig var það í Rabaul, sem liá
var þýsk eign, og i Apia, þar sem
þýski konsúllinn hafði aðsetur i
húsi því, er Robert Louis Stevenson
hafði áður búið í, að þar var það
ekki Jjýska, sem töluð var við inn-
fædda rnenn, heldur fábreytt enska.
í Japan var ljað meira að segja
svo, að á járnbrautarstöðvum og
öðrum opinberum stöðum voru til-
kynningar og leiðbeiningar prent-
aðar á tveimur málum, japönsku
og ensku. Og liin lræga bókaverslun
í Tokió, Maruzens, hafði þá fjöl-
breyttara úrval enskra bóka en
nokkur önnur bókaverslun um víða
veröld.
Það er eðlilegt að tunga siglinga-
]jjóðar yrði kunn í öllum hafnar-
bæjum heims, en ef ekki hefði verið
fyrir Jjá Breta, er snemma tóku
sér bólfestu erlendis, sem og trú-
boðana og kaupmennina, þá hefði
enskan ekki lagt undir sig hinn
innri hluta landanna svo sem raun
varð á.
í útbreiðslu tungunnar átti það
mikilvægan Jjátt, live málfræði lienn-
ar er einföld og óbrotin. En tvennt
var það, sem réð úrslitum og gerði
málið öllum öðrum tungum víð-
kunnara; sem sé það, að .enskan
varð þjóðartunga Bandaríkjanna i
Ameríku, og svo hin mikla auðlegð
enskra bókmenta.
Áhrif enskrar tungu og bókmenta
birtast stundum með kynleguin liátt-
uin. Þannig hafa fáeinir erlendir
höfundar getið sér frægð i enskum
bókmentum. Tvö dæmi má nefna:
Á meðal Jjeirra, sem af mestri list
liafa ritað enska tungu á síðari tím-
um eru Pólverjinn Joseph Conrad
og Spánverjinn George Santayana.
írskir höfundar geta sér meiri orðs-
tír á ensku en írsku. Danskur mað-
ur, málfræðingurinn Otto Jespersen,
var viðurkenndur sem einn liinn
lærðasti maður í enskri tungu.
JBretar eru miklir ferðalangar, en
heimasætnir eru þeir i samanburði
við söguhetjurnar í bókmenntum
þeirra. Það er margt heimilið á
Rússlandi, sem aldrei hefir enskan
mann séð, en ]jau eru færri, sem
ekki kannast við Mr. Pickwick eða
hafa notið ánægju af kynnum við
hann. Sá er enginn hluti mentaðs
heims að enskar bókmentir hafi
ekki náð þangað og sett á hann
óafmáanlegt mark sitt. Álirif þeirra
verða aldrei mæld eða vegin.
Við höfum hingað til sýnt of
mikið lítillæti um ágæti enskra
bóka. Sjálfir vitum við hvers virði
þær eru, og við liöfum látið okkur
það engu skifta, hvað aðrir héldu
um þær. Þessa neyttu Þjóðverjar
til þess að útbreiða þá skoðun, að
i vísindum og lærdómi væru það
þeir, sem forgönguna hefðu, enda
þótt oft og einatt væri það alls ekki
Framhald á bls. Í4.
Ensk tunga
Eftir Dr. Stanley Unwin