Fálkinn - 30.08.1946, Side 13

FÁLKIN JS
13
KROSSGÁTA NR. 601
Lárétt skýring:
1. Hæfileiki, 12. illgresi, 13. krullar,
14. silla, 1G. stúlka, 18. verkur, 20. í-
lát, 21. samhljóðar, 22. sérgrein, 24.
skemmd, 26. ósamstæðir, 27. bogin,
29. nálgast, 30. tveir eins, 32. sendi-
maður, 34. áttir, 35. hvíli, 37. sam-
hljóðar, 38. fangamark, 39. iilass, 40.
spengilegur, 41. frumefni, 42. neitun,
43. land, 44. bit, 45. samtenging, 47.
samhljóðar, 49. háð, 50. ending, 51.
höfði, 55. frosinn, 56. nægilegur, 57.
alir, 58. ósainstæðir, 60. meiðsli, 62.
egg, 63. ryk, 64. dans, 66. bið, 68.
lienda, 69. elgur, 71. er illa við, 73.
vegg, 74. skraut á klæðnaði.
Lóðrétt skýring:
1. Óveður, 2. kvikmyndafélag, 3.
biskup, 4. verkfæri, 5. egg, 6. skelin,
7. voð, 8. nútíð, 9. Fjölnismaður, 10.
kona, 11. dugleg', 12. ávaxtahýði, 15.
var í Eden, 17. líkamshlutinn, 19.
dimmir, 22. verslunarmái, 23. jóla-
sveinn, 24. stjörnurnar, 25. svað, 28.
samhljóðar, 29. félag, 31. málar, 33.
skinn, 84. trjám, 36. tölu, 39. heiður,
45. hljóðar, 46. hrylla, 48. seinfærir,
51. auð, 52. titill, 53. fangamark, 54.
bók, 59. ásökun 61. húsdýr, 63. smjör-
líki, 65. sull, 66. voðir, 67. framkoma,
68. herbergi, 70. tveir eins, 71. fanga-
mark, 72. upphafsstafir, 73. lögfræð-
ingur.
LAUSN Á KR0SSG. NR. 600
Lárétt ráðning:
1. Kokseldavélar, 12. bakk, 13. fyrna,
14. glás, 16. éta, 18. fái, 20. asa, 21.
Na, 22. mas, 24. fúa, 26. A.M., 27.
túlka, 29. vökur, 30. Í.M., 32. stang-
aður, 34. H.V., 35. nag, 37. at, 38. ur,
39. fræ, 40. hrak, 41. tá, 42. ár, 43.
Fram, 44. rit, 45. E.S., 47. Ag, 49. úti,
50. er, 51. skvaldrar, 55. A.S., 56.
salir, 57. ófríð, 58. F.S., 60. tak,
62. inn, 63. sæ, 64. ina, 66. haf, 68.
töf, 69. Láka, 71. pútan, 73. Kana,
74. kaktusaræktun.
Lóðrétt ráðning:
l. Kata, 2. oka, 3. K.K., 4. ef, 5.
lyf, 6. dráp, 7. ani, 8. V.A., 9. L.G.,
10. ala, 11. rása, 12. benzínhreyfil,
15. samkvæmishæfa, 17. Malta, 19.
dúkur, 22. mús, 23. skattsvik, 24. föð-
urarfi, 25. aur, 28. an, 29. V.A., 31,
marir, 33. gá, 34. hrata, 36. gat, 39.
frú, 45. eklan, 46. ai, 48. garna, 51.
sat, 52. ar, 53. dó, 54. Rín, 59. snák,
61. rata, 63. sönn, 65. aka, 66. hús,
67. far, 68. tau, 70. ak, 71. P.U., 72.
næ, 73. K.T.
svo á myrkrið yfir íshafinu. Dagurinn er
stuttur þar norður frá. Og nú vitum við
þó greinilega hvar við erum. Settu fulla
ferð á, Sergej!. . . . Og þú, Andreas, sýndu
nú hvað vélin þín getur!. . . . Við sem liöf-
um sigrað hvíta jötuninn ættum líka að
geta komist undan þessum manndjöflum
þarna niðri og frethólkunum þeirra.
Gamli maðurinn hló liæðnislega þegar
nýtt skeyti sprakk langt bak við þá, og
sauð í því um leið eins og púðurkerlingu.
En flutningavélin flaug nú inn í sólliaf-
ið og tjaldaði öllu þvi sem hún átti til. Það
titraði svolitið undan öllum kröftunum
frá hreyflunum. Hún var eins og hestur,
sem finnur til spora riddarans og veit
livað hann á að gera.
Útvörður íshafsins.
ANGT, langt í norðri, þar sem hinn
austurrísk- ungverski leiðangur und-
ir forustu þeirra Payers og Wey-
prechts barðist við langan lieimskautavetur
1‘yrir 60 árum, liggur Rúðólfsey. Hún er
ysti útvörður Fanz Josepslands, þar sem
há og ógnandi fjöll gnæfa yfir íshreiðurn-
ar fyrir norðan Novaja Semlja.
Margir harmleikir hafa gerst á þessum
ómildu, auðu slóðum. En Peyer og Wey-
precht, sem höýðu vetursetu þarna með
skip sitt, Tegenhoff á 79 - 51’ norðurbreidd-
ar og 59 st.. austurlengdar, hafa skráð nafn
sitt i sögu heimskautarannsóknanna með
svo skíru letri, að það verður aldrei út
máð. Þeir urðu að yfirgefa skip sitt og
strituðu svo suður á hóginn með menn
sína, háta og sleða. Eftir 96 daga lcomu
þeir loksins að auðum sjó. Þeir komust um
borð í rússneskt skip og lcomu til Vardö
eftir níu daga siglingu. Þett ferðalag var
afreksverk, og enginn getur komið svo á
þessar slóðir að hann minnist ekki þess.
Franz Jósepsland liggur alls ekki á al-
faraleið norðurskautskönnuðanna. Þessar
stóru eyjar hafa alls ekki margt að bjóða
gestum þeim, sem þar her að garði. Is-
hirnir, rostungar og selir lifa þar dásam-
legu útilífi stutt sumur og langa vetur.
En það mun alls ekki hafa verið skráð
í bók örlaganna, að þessar afskekktu eyj-
ar, sem mannsfótur hefir svo sjaldan stig-
ið á, ætti að verða alveg þýðingarlausar
fyrir þá duttlungabaráttu, sem nefnist
heimssöguleg samgöngumál. Liður i hinu
undursamlega slavneska æfintýri, sem er
i sambandi við fund Norðurpólsins.
Frá þessari eyju og umhverfi hennar
var það, sem atlögurnar gegn norðurheims-
skautinu höfðu verið gerðar með aðdáan-
legri atorku, sem um allar aldir mun verða
til heiðurs þeim mönnum, sem fórnuðu sér
fyrir þessa vísindalegu samgöngumálahug-
sjón. Flestir þessara manna dóu öllum ó-
kunnir á verðinum, í þeirra örlagatrú, sem
gefin er þjóðinni, sem heyrt hefir söng fljót-
anna miklu, Volgu, Don og Dnjepr. — —
Einn dag í marslok sáust nokkrir menn
með skóflur og liaka vera að erfiða í snjó-
skafli sem liafði fennt yfir vistarveru þeirra
óveðursnóttina áður. Veðrið á þessum slóð-
um er duttlungafullt og enginn leikur að
eiga við það. Það er eins og hinir göinlu
galdrakarlar vetrarins reyni að gera sem
mest illt af sér einmitt þá dagana, sem
fyrstu vorboðarnir fara að gera vart við
sig. í tvo sólarhringa hafði óveðrið geis-
að sleitulaust og grafið litlu timburhúsin
og stóra geymsluliúsið með bárujárnsþak-
inu í djúpa fönn, svo að þegar slotaði sást
þarna ekkert, sem gefið gæti hugboð um
að þarna væru mannabústaðir.
Mennirnir á stöðinni höfðu verið inni-
lokaðir í þrjá sólarhringa eins og björn í
híði sínu, þeir höfðu ekki getað gert nein-
ar vísindaathuganir. Fyrir þá varðaði það
mestu að reyna að bjarga lífinu, og gæta
þess að þeir fengju andrúmsloft.
En mennirnir eru lifseigir, og þeir sem
með eða mót vilja sínum eru dæmdir til
að berjast við erfiðustu veðráttu á hnett-
inum, læra von bráðar aðferðina til að
halda sér við, jafnvel þó að alll sýnist
vera vonlaust
Ilinir afskelcktu ibúar íshafsins eru
ekki eins einangraðir nú og þeir voru í
gamla daga — svo er Marconi fyrir að
þaltka. Undir öllum venjulegum kringum-
stæðum getur maður talað við alla ver-
öldina, þó að maður sé staddur norður í
íshafi, og það skiftir ekki litlu.
En ofviðri norðurlijarans geta oft sett
punkt við æfiferil manna, jafnvel þó að
sunnar sé á hnettinum en þelta. I sama
augnabliki og fyrsta skýrslan um þetta
óvænta fárviðri kom til Moskva, snerist
frásögnin upp í neyðaróp. Og svo þagnaði
sendingin.
Það var einhver haTmsaga hak við
þessa þögn.
Loftnetið hafði ekki staðist veðrið.
Mastrið brotnaði og lagðist lil hvíldar í
fönninni. En það var nú ekki það versta.
I fallinu hafði það rekist á sjálfa loftskeyta-
stöðina, þar sem loftskeytamaðurinn og
aðstöðarmaður hans voru að vinna. Það
var eins og klippt væri á allt hljóð frá
stöðirtfii. Síðasta S.O.S.-ið drukknaði í
urgi, fingurinn á senditækinu datt mátt-
laus niður. Loftskeytamaðurinn féll á
sama hátt og svo margir félagar hans úti
á höfunum Að vísu tóku öldurnar hann
ekki. En hann var marinn til hana undir
bárujárnsþakinu, og aðstoðarmaður hans
fylgdi honum i siðustu ferðina
. Og þögnin breiddist út yfir hina miklu
fjallaey. Nú komst elckert hljóð inn i kof-
ana framar. Engin jazzlög frá ókunnum
gildaskálum í Leningrad, engin áróðurs-
öskur frá Kreml. Stóra loftnetið var fall-
ið og rammislagurinn, sem áður heyrðist
um allan heim, lieyrðist ekki þarna fram-
ar.