Fálkinn - 05.11.1948, Síða 3

FÁLKINN
3
Miklar breytingar
á Besisaitaðakirkjn
Blaðamenn skoða kirkjuna í boði forseta —
Silfnrbrúðkaup sænskn krónprinshjónanna
Hinn 3. nóvember s.l. áttu sænsku krónprinshjónin silfurbrúð-
kaup. Gustaf Adolf, krónprins, er fæddur 11. nóv. 1882, svo
að hann er hátt á sjötugsaldri, og kona hans, Louise Mount-
batten, er fædd 13. iúlí 1889. — Gustaf Adolf er tvígiftur. Fyrri
kona hans var ensk prinsessa, Margrét að nafni. Þau giftust
árið 1905, en eftir 15 ára sambúð dó Margrét.
Á sunnudaginn var haldin hátið-
arguðsþjónusta í Beissastaðakirkju í
tilefni af því, að kirkjan verður nú
aftur tekin í notkun eftir gagngerð-
ar hreytingar. Biskup íslands vígði
Séra Garðar Þórsteinsson, prestur
i Hafnarfirði, sem gegnir einnig
prestsþjónustu í Bessastaðasókn.
kirkjuna að viðstöddura forsetahjón-
unum og fjölda tiginna gesta. Séra
Garðar Þorsleinsson, sóknarprestur
flutti prédikun.
Hafist var handa um hreytingu
kirkjunnar í apríl 194G og hefir
hún því verið á döfinni í 2Y2 ár.
Yfirumsjón með verkinu hefir húsa-
meistari rikisins haft.
Breytingar þær, sem gerðar hafa
verið á kirkjunni eru allar liið innra,
en ytri umgerðin heldur sér alveg,
steinbyggingin, sem lokið var við
1802.— Talið er að kirkja hafi
verið að Bessastöðum frá þvi um
1100, þótt henpar sé ekki getið fyrr
en i kirkjutali Páls biskups Jóns-
sonar (sbr. grein Vigfúsar Guð-
mundssonar i Kirkjuritinu 1941)
um 1200. Byggist þessi skoðun á því,
að i kaþólskum sið var það venja
að helga kirkjur kirkjudýrlingi ein-
hverjum, og má oft af þvi fara
nærri um aldur þeirra. Á Bessastöð-
um er Nikulásarkirkja, helguð Niku-
lási biskupi i Myra í Litlu-Asiu.
Laust fyrir 1100 urðu mikil undur
i sambandi við upptekt beina hans
og nafn hans vafið sérstökum helgi-
ljóma, svo að líklegt þykir að Niku-
iásarkirkja á Bessastöðum sé reist
ekki löngu síðar. Bessastaðakirkja
kemur fremur lítið við sögu lengi
vel. Vorið 1773 ákveður konungur
að þar skuli reisa nýja kirkju, og
árið 1802 er aðalkirkjan, steinkirkja
sú, er nú stendur, fullgerð. Turninn
komst þó ekki á hana fyrr en rúm-
um 20 áru siðar. Kirkjan þótti al-
drei sérstaklega vel gerð, því að
margt virðist hafa verið þar af liendi
leyst óvandvirknislega, þótt lengi
væri verkið á döfinni. Og áður en
hafist var handa um breytingarnar
fyrir 2% ári, var oft kvartað um
kulda og leka.
Kirkjan hefir nú tekið miklum
stakkaskiptum liið innra. Grindurn-
ar fyrir framan kórinn, sem víðast
eru enn í eldri kirkjum, eru horfn-
ar, steinflísagólfið, sem var inn
eftir miðri kirkju milli bekkjanna,
hefir verið tekið hurt og hútagólf
(,,parket“) komið í staðinn. Stein-
flísarnar hafa verið settar i and-
dyri kirkjunnar. Nýr prédikunar-
stóll er kominn í stað hins gamla,
og er hann haglega skorinn mynd-
um af Rikarði Jónssyni mynd-
höggvara. Þá hefir Ríkarður einnig
gert krosmarkið yfir altarinu. Krists
mynd sú er mjög fögur og fellur
ljós á hana við óbeina lýsingu úr
lofti.
Altarið er klætt hvitum dúk, ofn-
um af blindu fólki hér á landi. Alt-
arisklæðið er gert úr iíni, sem rækt-
að er á Bessastöðum og hefir frú
Unnur Ólafsdóttir unnið það með að-
stoð tveggja ungra stúlkna fyrir for-
setahjónin, en þau hafa gefið kirkj-
uni það til eignar. — Á altarinu
eru nokkrir munir frá gamalli tið.
Bronce-stjakar tveir eru þar frá
1734. Cathrine Holm, ráðskona
Fuhrmanns amtmanns gaf þá. Þarna
er nákvæm eftirmynd af „baksturs-
öskjum“ þeim, sem ólafur Stephen-
sen, stiftamtmaður, og kona hans
gáfu kirkjunni. Frummyndin er á
Þjóðininjasafninu. Kaleikur og fleiri
gamlir silfurmunir eru þarna líka.
Það elsta í kirkjunni er skírnar-
fonturinn. Hann er úr steini með
málmskál i — Á nyrðri kórvegg er
komið fyrir legsteini Magnúsar amt-
manns Gíslasonar og Þórunnar konu
hans. Legsteinn þessi var áður und-
ir kirkjugólfinu, fremst í kórnum,
en iegsteinn Páls Stígssonar fógeta
(d. 1556) var i veggnum. Legsteinn
Páls hefir nú verið fenginn Þjóð-
minjasafninu. Magnús Gíslason var
fyrsti íslenski amtmaðurinn á Bessa-
stöðum og æltfaðir liinar merku
Stephensensættar. Hann var dugnað-
armaður og lét m. a. byggja Bessa-
staðastofuna, sem varð latinuskóla-
hús og nú forsetabústaður.
Ut við kirkjudyr er prestsstúka
öðru megin, en pipuorgel og söng-
paliur hinu megin. Orgelið er nýleg
bresk uppfinning, ætluð litluin kirkj
um, sem ekki þola stór pipuorgel.
— Ljósaútbúnaður á veggjum er sér-
staklcga útbúinn i Englandi.
Ekki má svo gleyma messuhökl-
inum, sem kirkjan hefir eignast.
Hann er gerður úr íslensku efni af
frú Unni Ólafsdóttur nema gull-
þráðurinn. Steinn i krossinum er
fundinn i Glerhallavík i Skagafirði.
Umsjón með Iiyggingaframkvæmd-
um liefir Björn Rögnvaldsson, bygg-
ingameistari haft; Valgarð Thorodd-
sen, rafveitustjóri i Hafnarfirði, hef-
ir séð um rafmagnvinnu; Osvald
Knudsen hefir annast málningu og
Björn Þorsteinsson, trésmíðameist-
ari, liefir smiðað bekki. Páll Valda-
son frá Hafarfirði hafði lengst af
verkstjórn á hendi.
Fimmtudaginn 28. f. m. buðu
forsetahjónin blaðamönnum suður
að Bessastöðum til þess að skoða
kirkjuna og staðinn. Jóhann Jónas-
son, bústjóri, hafði leiðsögu á hendi.
í kirkjunni lék dr. Páll ísólfsson á
orgelið fyrir gesti. Er kirkjan hafði
verið skoðuð og gengið um staðinn,
höfðu forsetahjónin boð inni fyrir
gesti.