Fálkinn - 21.10.1949, Blaðsíða 8

8
FÁLKINN
FYRIR stríðið vann ég í tólf ár
við það sama. Það er ekkert
met en þó virðingarvert, finnst
ykkur ekki ? En eftir stríðið hvarf
ég ekki aftur að gamla starf-
inu. Eg tók upp á einstakri fá-
sinnu: ég varð umferðarbók-
salil Eg er þannig gerður að
mér verður að finnast að ég geri
eitthvað gagnlegt, jafnframt því
sem ég geri það er mig langar til.
Og mig langar til að ferðast
um landið og kynnast fólkinu.
Yar það ekki það, sem Gorki
gerði? Og mér féll betur að selja
bækurnar en skrifa inn í vöru-
birgðabókina. Og svo má ekki
gleyma einu: ég neyddist ekki
út í bóksöluna af örvæntingu
eða atvinnuleysi. Mér stóð nýtt
starf til boða undir eins og ég
hætti að skipta inér af hvað
fólk læsi.
Atvik það úr bókaflakkinu,
sem ég ætla að segja frá bér,
gerðist ekki í upphafi bóksala-
tilveru minnar. Eg hafði selt
upp birgðir mina nokkrum sinn
um, og gæðin voru orðin miklu
lakari en i fyrstu, er ég lcom
í sveitina, sem þetta gerðist i.
Sannast að segja var innihaldið
i kofíortinu mínu þannig, að
það var ekki verjandi né sam-
boðið þeirri menningarstarf-
semi sem ég hafði helgað mig.
Og hugsæismaðurinn í mér
gerði uppreisn. Svo að þetta
máttu heita sölumannslokin hjá
mér.
Áætlunarbifreiðin spýtti mér
út úr sér á vegamótunum einn
hröllkaldan morgun í febrúar!
Svo lióstáði hún og var horfin
Óður dagsins
áður en ég vissi af, Þarna stóð
ég. I hvítum og ógestrisnum
lieimi. Sléttlend sveit með fá-
um bæjum.
Þegar ég hafði áttað mig eftir
aksturinn skildi ég að nú var
dagurinn runninn upp. Dagur-
inn sem eigingirndin hafði orðið
yfirsterkari í mér! Þess vegna
fór ég heim á reisulegasta bæ-
inn sem ég sá. Hann stóð á hól,
ekki langt undan. Langt hús,
sem einu sinni hafði verið mál-
að gult, tvö stafbúr sem liölluð-
ust sitt í hvora áttina og stór
peningshús. Þetta leit allt nokk-
uð hrörlega út, og það ekki lít-
ið, en þetta var næsti bærinn
og ég var svangur. Það sem
heillaði mig mest var ofurmjór
blár reykjarstrókur, sem stóð
beint upp úr strompinum.
Þegar ég var kominn heim á
lilað sá ég betur að hér var
talsvert einkennilegt umhorfs.
Hestahrífa og eitthvað sem hlaut
að vera sláttuvél stóð i fönn
undir húsveggnum. Og síðasta
spölinn upp að bæjardyrunum
var engin akbraut. Bara mjór
stígur. Af hlaðinu var stígur út
í fjósið og annar sem hverf fyr-
ir hornið og ég giskaði á að
mundi liggja að náðhúsinu.
Annars voru ýmiskonar amboð
á víð og dreif í snjónum á lilað-
inu og nú sá ég að engin tjöld
voru fyrir gluggunum.
Merkilegur staður þetta! hugs-
aði ég með mér um leið og ég
gekk upp skúrþrepin og barði
að dyrunum. Enginn svaraði. Eg
ýtti upp liurðinni. Skúrinn var
siginn og hurðin skekkt, en
mér tókst þó að ýta lienni svo
mikið upp að ég komst inn.
Þarna var daunn af gömlum
skít og myglu, en ég stóð ekki
lengi við þar í ganginum. Eg
barði á fyrstu dyr, og þegar ég
hafði beðið um stund lieyrði ég
hljóð að innan, líkt og staf væri
stungið liart niður. Eftir að stafn
um liafði verið stungið tvisvar
eða þrisvar sinnum liélt ég að
þetta ætti að tákna að ég ætti
að koma inn. Og það gerði ég.
Eldhúsið var líkt og gerist á
stærri bæjum og náði þvert yfir
húsið. En þó var skuggsýnt
þarna inni, svo að ég gerði ekki
betur en grilla i borðið og inn-
anstokksmunina. Við eldavél-
ina, sem stóð fram af opnum
gömlum arni sat hundgamall
karl. Hann studdi báðum hönd-
um á gildan staf og leit ólund-
arlega en þó með forvitni á mig.
Köttur hoppaði ofan af eldhús-
borðinu, setti upp kryppuna og
strauk sér frpm að þilinu. Þó
að eldur brynni i ofninum var
ískalt í eldhúsinu.
: — Góðan daginn sagði ég.
Karlinum fannst óþarfi að
svara kveðjunni. Hann pírði
nigunum og starði tortryggnis-
lega og illgjarnlega á mig.
— Eg er með bækur liérna,
sagði ég og benti á koffortið
Rit til að sækja lærdóm og
fróðleik í!
Hann bærði varirnar ofur-
Iitið, og svo gusaðist úr honum:
— Hér er ekki kominn neinn
skóli ennþá!
— Það sem ekki er getur alltaf
orðið, sagði ég vongóður.
Hárin fóru að rísa á gamla
manninum; ef hann hefði verið
þróttmeiri þá liefði liann eflaust
notað staflurkinn sinn á mig,
eða svo var að sjá.
Hér verður enginn skóli
meðan ég lifi! öskraði hann. —
Hevrir þú það — bókabéus!
-t— Eg ætlast ekki til að þér
farið að ganga í skóla .... sagði
ég.
- - Og enginn annar heldur!
hrevtti liann úr sér.
— Nei, nei, svaraði ég friðsam-
lega. — Það er ekki þörf á að
kalla það skóla, heldur.
— Ætlarðu að svíkja mig inn
á þig með því að nota önnur
orð ? sagði liann, með allri þeirri
fyrirlitningu sem honum var
gefin.
-— Aðalatriðið er að maður
fræðist eitthvað, sagði ég, því
að bjartsýnin í mér reið ekki
við einteyming.
Hann renndi augunum fyrir-
litlega til mín en virti mig ekki
svars. Dagurinn byrjaði ekki
efnilega hjá mér. Eg leit á elda-
vélina. Þar stóð ketill, svartur
af sóti. En liann virtist hvorki
heitur né aðlaðandi, eins og sót-
ugir katlar eru stundum. Samt
spurði ég nú:
— Kannske ég geti fengið keypt
an kaffibolla?
— Hún Amanda ræður þvi. Það
kemur bráðum að hennar vakt.
Jæja, svo að Amanda ræður
því, hugsaði ég án þess að setja
á mig viðbótarsetninguna. Mér
fannst nafnið vera svo fallegt
að ég settist á kollustól innan
við dyrnar og horfði á skrúð-
göngu kattarins meðfram eld-
húsborðinu. Hann gengur þar
fram og aftur eins og herfor-
ingi, sem væri að gæta leyni-
fjársjóða heimilisins. Og ég hélt
að liann setti upp kryppuna til
hátíðabrigða út af komu minni,
en þar hafði ég litið ofstórt á
mig, þvi að nú hafði kisa komið
löppinni innfyrir slcápdyrnar og
skaust nú inn fyrir og nú hófst
orraliríð inni í skápnum. Gamli
maðurinn og ég höfðum ekki