Fálkinn - 28.10.1949, Side 6

6
FÁLKINN

- LITLA SAGAN -
(Höfundur þessarar Jitlu sögu
dó úr tæringu í fyrra, aðeins
27 ára ganiall. Hann var tólf
ára þegar Hitler náði völdum
og 18 ára þegar stríðið hófst,
og slapp úr fangabúðum 1946
og kom heim að öllu í rúst-
um. Myndin sem hann bregð-
ur upp í þessari smásögu er
óliugnanleg en sönn).
ÞAU tóku eftir honum í langri fjar-
lægð, er liann kom á móti þeim,
þvi að ekki var annað hægt en að
taka eftir honum. Andlitið var afar
gamallegt, en á göngulagi hans mátti
sjá að liann var ekki nema um tvít-
ugt. Hann settist þarna lijá þeim á
bekkinn, með gamla andlitið sitt.
Og svo sýndi hann þeim það sem
liann var með í hendinni.
„Þetta er eldhúsklukkan okkar,“
sagði hann og leit snöggvast til
þeirra, þar sem þau sátu og sleiktu
sólskinið. „Jú, ég fann liana. Henni
hefir verið hlíft.“
Hann Iiélt fram glerhvítri ldukk-
unni og þurrkaði með fingrunum
rykið af bláum tölustöfunuin.
„Hún er ekki mikils virði,“ sagði
hann afsakandi, „ég veit það svo
sem vel. Og ekki er hún falleg held-
ur. Hún er svipuðust diski með hvít-
um glerung á. En bláu tölusafirnir
eru ansi fallegir, finnst mér. Vísirarn
ir eru vitanlega úr blikki. Og nú get-
ur liún ekki gengið lengur. Nei, inn-
maturinn í henni er skemmdur, það
er alveg rétt. En hún litur út eins
og hún liafi gengið til þessa. Þó hún
sé hætt að ganga.“
Hann renndi varlega fingurgómn-
uin í liring á skífunni og sagði svo
hljóðlega: „Og henni var hlift!“
Þau sátu þarna á bekkum og
sleiktu sólskinið, litu ekki á hann.
Einn leit á skóna sína og konan
horfði á barnavagninn sinn. Svo
sagði einhver:
„Þér munuð liafa misst allt?“
„Já, já,“ sagði hann glaðlega,
„livert tangur og tetur. Allt, nema
þetta hérna — því var lilift.“ Og
svo tók hann klukkuna fram aftur,
alveg eins og hann hefði ekki séð
hana fyrr.
„En hún getur ekki gengið,“ sagði
konan.
„Nei, nei, hún getur það ekki.
Hún er ónýt, ég veit það. En að
öðru leyti er hún alveg eins og hún
hefir alltaf verið, hvít með bláum
tölustöfum." Og svo sýndi hann
klukkuna einu sinni enn. „Og, best
af öllu,“ sagði liann hrærður, „er
það sem ég hefi ekki sagt ykkur enn-
þá. Þið liafið ekki heyrt það besta
ennþá. Hugsið þið ykkur, hún hefir
liætt að ganga klukkan hálfþrjú. Ná-
kvæmlega klukkan hálfþrjú — hugs-
ið þið ykkur!“
„Þá hefir heimilið yðar líklega
orðið fyrir sprengju klukkan hálf-
þrjú,“ sagði maðurinn og skaut spek-
ingslega fram neðri vörinni. „Eg hefi
svo oft heyrt talað um það. Þegar
sprengjurnar springa hætta klukk-
urnar að ganga. Það kemur af loft-
þrýstingnum.“
Hann lcit á klukkuna sína og liristi
höfuðið. „Nei, herra minn, •— nei,
yður skjátlast. Það er sprengjunum
óviðkomandi. Nei, — klukkan hálf-
þrjú, það var allt annað, en það
er ekki von að þér vitið það. Það
er nefnilega það skritna, að klukk-
an skyldi einmitt stansa klukkan
hálfþrjú. Og ekki kortér yfir fjögur
eða kringum hálf sjö. Hálfþrjú kom
ég nefnilega nærri því alltaf heim.
Að nóttinni, meina ég. Nærri þvi
alltal’ klukkan hálfþrjú. Það er ein-
mitt það skrftna.“
Hann leit á fólkið kringum sig
en ekkert þeirra leit á bann. Svo
kinkaði hann kolli til klukkunnar:
„Á þeim tima' nætur var ég auðvitað
svangur. Og ég fór alltaf beint inn
i eldhúsið. Og þá var klukkan hér
um bil alltaf kringum liálfþrjú. Og
svo — svo kom nefnilega hún móð-
ir mín. Það stóð á sama hversu
hljóðlega ég opnaði dyrnar — hún
heyrði alltaf til mín. Og þegar ég
fór að leita að einhverju að borða
í myrkrinu var Ijósið alltaf kveikt.
Og þá stóð hún þarna í sloppnum
sínum og með rautt sjal. Og ber-
fætt. Alltaf berfætt. Þó að hellugólf
væri í húsinu. Og hún pírði augun-
um þvi að ljósið var svo bjart. Hún
var nefnilega nývöknuð. Og þetta
var um hánótt.
„Svona seint á ferðinni, enn sinu
sinni,“ sagði hún svo. Meira sagði
hún ekki. Bara þetta: „Svona seint
á ferðinni!“ Og svo hitaði bún upp
kvöldmatinn minn og horfði á mig
meðan ég var að borða. Og svo
néri hún saman ijjunum því að hell-
urnar voru svo kaldar. Hún setti
aldrei upp skó á nóttinni. Og bún
sat hjá mér þangað til ég var orð-
inn saddur. Og þegar ég var kom-
inn upp í herbergið mitt og hafði
slökkt ljósið, heyrði ég að hún tók
diskinn af borðinu. Svona var það
á hverri nóttu. Og oftast nær klukk-
an hálfþrjú. Og mér fannst það of-
ur eðlilegt að bún gæfi mér mat
klukkan hálfþrjú á nóttinni. Þvi
að hún gerði það alltaf. Og hún
sagði aldrei annað en: Svona seint
á ferðinni, enn einu sinni! En það
sagði bún á hverri nóttu. Og ég hélt
að það mundi aldrei taka enda. Mér
fannst það svo sjálfsagt. Það hafi
alltaf verið svona.“
Nú varð þögn á bekknum augna-
blik. Svo sagði liann blítt: „Og nú?“
Hann leit á hitt fólkið en það var-
aðist að líta á hann á móti. Svo
sagði hann undurblítt og horfði á
klukkuna: „Nú veit ég að þetta var
Paradísin. Virkilega Paradisin".
Enn varð hljótt á bekknum. Svo
spurði konan: „Og fjölskyldan yð-
ar?“
Hann brosti feimnislega til henn-
ar. „Nú, þér eigið við foreldra mína?
Já, þau eru liorfin líka. Allt er horf-
ið. Allt, skiljið þér — allt er horf-
ið!“
Svo tók hann klukkuna fram aft-
ur og hló. „Nú hefi ég þetta hérna.
Því var hlíft. Og það besta er að
klukkan skyldi hætta að ganga hálf-
þrjú. Einmitt hálfþrjú,“
Svo þagði hann. En andlit hans
var mjög ellilegt. Og maðurinn sem
hjá honum sat horfði á skóna sína.
En hann sá þá ekki. Hann var alltaf
að hugsa um þetta eina orð: Paradís.
VITIW ÞÉR . . . . ?
Jivaöun óplum kemur?
Til er ræktuð tegund al' valmú-
um, sem nefnist ópíumvalmúa og
vex hún einkum i Kina, Indlandi,
íran og Litlu-Asíu. Opium er þurrk-
aður valmúasafi, sem unnin er úr
aldini jurtarinnar. Er gerður skurð-
ur í aldinið svo að það þornar að
innan og safinn siðan skafinn úr
og hnoðaður saman í einskonar deig.
— Ópíum er læknislyf, sem linað
liefir þjáningar fjölda manna, en
jafnframt er ópíumnautnin ein af
plágum mannkynsins, einkum í aust-
urlöndum. Og vestrænar þjóðir
verja stórfé til þess að berjast gegn
ópíumsnautninni.
aö víöa í veröldinni eru klettar, sem
líkjast mjög mannsandlitum.
Margir liafa séð myndina af Matt-
hiasi þjóðskáldi i Almannagjá, og i
Þrengslunum i Jökulgili á Land-
mannaafrétt er fjöldi af svona and-
litum. Þessir tveir karlar sem eru
að spjalla saman hér á myndinni,
eru hins vegar austan frá Kina,
nokkur hundruð kílóinerta frá Pek-
ing.
Til hæqri:
aö i sumum tœkjum eru kiduleg meö
kúlum, sem eru minna en 3 mm. i
jivermál, en verða aö vera svo jafn
stórar aö ekki má skakka meiru en
1 /bOO.OOO úr millimetra?
Á myndinni sést áhald, sem notað
er til að mæla, hvort stærðin á
kúlunum sé nákvæmlega rétt. Leg-
urnar eru settar í tilraunavél, sem
er í sambandi við málmtrumbu, en
magnar núningshljóðið úr legunum
og gerir það hundrað sinnum sterk-
ara en venjulega. Og þá heyrist
undir eins hvort galli er á einhverri
kúlunni í legunum.
aö margar lilraunir hafu veriö
geröar til að smíöa skip, sem ekki
velta?
Með ýmsum tilfæringum, svo sem
gyroskópi, má draga talsvert út velt-
ingnum,en séu öldurnar stórar hlýt-
ur skipið ávallt að lyftast og siga á
víxl, svo að sjóveikt fólk þolir illa
hreyfinguna.
Á teikningunni sést eimferja, sem
þótti gott skip á sinni tið. Ilún gekk
yfir Ermarsund, milli Dover og
Calais á árunum eftir 1880 og þótti
fara mjög vel í sjó. En hún lét illa
að stjórn og vildi rekast á önnur
skip i höfnunum, svo að um síðir
varð að hætta að nota hana.
hvaðan ,,kapok“ er komiö?
„Kakop“ er notað í stopp i kodda,
húsgögn, sundbelti og björgunar-
vesti, og er einskonar bómull af
kapok-erénu. Þetta tré verður mjög
liátt og greinarnar á því eru upp-
leitandi og mynda 45 gráða horn
við stofninn, svo að það er ekki
ólikt trjánum, sem krakkar gera sér
til gamans að teikna fyrir jólin. —
Hér á myndinni sést litil stúlka frá
Java, sem hefir verið að safna kapok.