Fálkinn - 10.03.1950, Side 3

3
FÁLKINN
Þegor hcegt v«r nð gango d ís frá Garðskoga til Ahraness
Viðtal við Sigurð í Görðunum 85 ára.
Maður þekkir menn, án þess að
þekkja þá. MaSur veit ekki nöfn
þeirra, en svipir þeirra greipast í
hugann og geymast. Maður sér hvern-
ig árin færast yfir þá, hvernig göngu
lagið breytist, líkaminn svignar, hár-
in grána og andlitsdrætirnir dýpka.
Og einn morguninn, þegar maður
opnar hlaðið sitt sér maður mynd.
Iiann er farinn og þar getur að
lita æviágrip hans. Um leið hverfur
dráttur úr andliti reykvíkskra daga.
Þessi maður mætir manni aldrei
framar. — Og einhvern veginn er
það svo að manni finnst, sem maður
liafi misst eittlivað.
í áratugi liefi ég einstaka sinnum
mætt manni, sem ég man, þekki
andlitsdrætti hans, göngulag, allt
svipmót hans. Hann er rúmlega mið-
aldra maður, lieldur grannur en
spengilegur, vörpulegur mjög, and-
litið nokkuð stórt, augun róleg, festa
í svipnum. Eg hefi ekki mætt honum
oft, en þó nokkrum sinnuin og árin
liafa ekki hreylt lionum mjög og þó
finnst mér, eins og hann hafi, þegar
ég sá hann fyrst, verið farinn mjög
að fullorðnast, án þess þó að ellimörk -
væru mikil á iionum, og breytingin
virðist mér sáralítil siðan. Eg vissi
ekki nafn þessa manns, heldur ekki
stélt hans eða störf fyrr en á laugar-
daginn var, er ég liitti hann i stofu
eins kunningja míns.
Þar fékk ég að vita, að þessi sam-
ferðamaður minn, þó að við höfum
aldrei heilsast fyrr, var Sigurður
Jónsson, Sigurður í Görðunum, skip-
stjóri, skútumaður. og sjósó'knari.
Við hittumst af tilefni þess, að hann
verður 85 ára 11. mars — mér var
sagt frá því og örlitlu broti af lífs-
ferli lians, og mig langaði að eiga
við liann viðtal af þvi tilefni.
Sigurður er sonur Jóns Einarsson-
ar, útvegsbónda að Skildinganesi, og
konu hans Ástu Sigurðardóttur. Jón
stundaði fyrst og fremst sjó, en
hafði nokkurn landbúnað. Sonur-
inn fetaði dyggilega í fótspor föður
sins, hann varð útvegsbóndi í orðs-
ins fyllstu merkingu, en hafði jafn-
framt landbúnað, sótti hey upp í
Borgárfjörð og hafði eitt sinn 14
kýr i fjósi. •— Sigurður hóf sjó-
mennsku 10 ára gamall. Að vísu
brosir liann þegar liann nefnir það,
en það er sannleikur, þá byrjaði
hann að róa á Skerjafjörð með
hrognkelsanet og hann virðist ætla
að enda ævi sína með þeirri iðju,
því að undanfarin 11 ár hefir hann
stundað hrognkelsaveiðar á firðin-
um. Eg fullyrti við hann, að nú
hefði hann þvi stundað sjóinn í 75
ár, en liann vildi heldur draga úr
því. Var auðfundið að honum finnst
þetta heldur lítilfjörleg sjómennska,
en liann varð samt að játa, að sjó-
mennska væri það samt.
í 7 ár var hann liáseti, eða svo gott
sem, frá 10 ára aldri og til 17 ára,
en þá fékk hann skip og gerðist for-
maður og svo var hann formaður,
og síðan skútuskipstjóri og einnig
á kútterum en aldrei fór hann á
togara. Þegar hann fékk skip, vorið
1882, reri hann frá Skildinganesi all-
ar vertiðir næstu árin, liaust og vor,
en framan af vetrarvertíð suður í
Garðsjó. Urðu þeir þá að hafa við-
legu þar syðra. Sigurði gekk vel
formennskan, aflaði vel þessi ár
og lenti aldrei i hættu, að því er
hann segir. Hann minnist sérstak-
lega ársins 1886. Það ár var unnið
það heimskuverk að banna með öllu
þorskanetalagnir i Garðsjó, en áð-
ur gilti sú samþykkt að leggja ekki
þorskanet i Garðsjó eða Leirusjó
fyrr en 14. mars og hafði sú sam-
þykkt verið vel lialdin. Formenn
vildu ekki hlita þessum fyrirskip-
unum og lögðu eins og áður netum
sinum 14. mars eftir sömu reglum
sem áður gitur. Var vitað um netin
nokkrum sinnum og sást ekki fisk-
ur. Var þó vitað að Garðsjórinn var
fullur af fiski, enda kom það. í ljós
þegar samþykktin var brotin og
netin lögð í Garðsjó, þvi að þau
voru full af fiski. En daginn eftir
að netin liöfðu verið lögð Vvar öllum
hinum brotlegu stefnt til Keflavík-
ur og næsta dag voru netin flutt á
land, en margir Inn-Nesjamenn fóru
heim til sin, enda vissu þeir að
fiskur var þá genginn hér á miðin.
Aðrir urðu eftir og héldu áfram að
brjóta reglurnar. En því var svar-
að með þvi að skip, mönnuð völd-
um mönnum, voru send á miðin til
þess að taka netin af bannsvæðinu.
Við það koin til átaka og drógu
menn netin sinn frá hvorum enda,
en er þeir mættust létu þeir hnifinn
skipta og hélt hvor sem hann hafði
dregið. Næst gerðist það, að þeir,
sem brotið höfðu voru dæmdir i
sektir. Ýmsir borguðu sektirnar,
aðrir ekki, en sátu þær af sér og
létu jafnvel einhverjir upphæð, sem
samsvaraði sektarfénu, ganga til fá-
tækra. — „Þetta var ljóta heimsk-
an,“ segir Sigurður og brosir. „Eftir
að Bretar fóru að toga í Garðsjón-
um var netabannið úr sögunni.
Þarna kom fram vanþekking þeirrar
aldar, en slíkar vanþekkingarsyndir
hefi ég séð fleiri — og sé enn.“
„Um 1886 var komin nokkur
hreyfing á þilskipaútgerð, einkum á
Seltjarnarnesi, enda var Seltjarnar-
nes á þessum tíma forystusveit i út-
gerð —• og hafði verið um langan
aldur. Eg, réðst á þilskipið „Von-
ina“, en það hét áður “Eyvindur."
Var þetta fyrsta för min á þilskipi,
en ekki sú siðasta. — Nú fór þil-
skipaútgerð mjög i vöxt og árið
1887 voru gerð út fjögur þilskip af
Seltjarnarnesi. Eitt þessara skipa
liét „Agnes“ og hafði Guðmundur
Kristjánsson komið með hana frá
Kaupmannahöfn og var hann skip-
stjóri. Gerðist ég nokkru eftir að
skipið hafði hafið veiðar, stýrimað-
ur á henni og var það í fyrsta
sinn, sem ég varð stýrim^ður á
þilskipi. Skipstjóri varð ég á
skipinu 1891, en siðan tók ég önn-
ur skip. Árið 1898 tók ég mér ferð
á hendur til Skotlands í þeim til-
gangi að kaupa mér skip og varð
það úr. Eg keypti mér kútter og
skýrði liann „Svan“. Var hann rúm-
ar 80 lestir. Meðeigandi minn var
Jón Guðmundsson. Siðar eignuðumst
við annað skip, sem liét „Haffari“.
Gerðum við út bæði skipin um hrið
i félagi, en skiptum siðan með okk-
ur, kom „Haffari‘“ í minn hlut, en
„Svanur“ í hlut Jóns. Þá skal ég
geta þess, að ég keypti ásamt öðr-
um vélbát frá Noregi, sem hét „Hrólf
ur“. Friðrik Ólafsson var skipstjóri
á „Haffara“ næstu fjögur árin. En
ég var á ýmsum skipum.
Um 1912 var liugur manna mjög
farinn að snúast til togaranna og
Frh. d bls. Í4.
Axel Thorsteinsson rithöfundur varð
55 ára 5. þ. m.
Þann 7. þ. m. áttu (10 ára afmœli bræðurnir Guðni Árnason, verslunar-
stj. hjá Sláturfél. Suðurt. og Ingvar Árnason bóndi á Bjalla, Landi. —
Frú María Jóhannsdóttir, Lauganes-
veg 48, varð 70 ára 9. þ. m.