Fálkinn - 09.02.1951, Side 5

FÁLKINN
5

lega til liægri og vinstri, en ekki
megum við staldra lengi á hverjum
staö né hnýsast i of margt, þvi að
ef svo væri gert þá yrði þetta bók
en ckki grein, sem hann er að
lesa.
Við komum með bifreið frá Ábo
og höfum ekið hratt þessa 3 tíma,
sem ferðin hefir staðið. Á Jeiðinni
skiptast á skógar og akrar, en akr-
arnir eru ekki nema lítill hluti móti
skógunum. Því að svo er ástatt í
Finnlandi, sem er liér um bil þrisv-
ar sinnum stærra en ísland, að
tæpur tíundi hluti landsins er stöðu-
vötn og rúmlega tíundi hluti lands-
ins ræktað land. Það sem afgangs
er, er að langmestu leyti þakið skógi,
þvi að enginn frádráttur verður fyr-
ir jöklum eða öræfum. Finnland er
allt þakið gróðri ■— jafnvel norður
á íshafsströnd er Finnland þakið
skógi.
Afsakið útúrdúrinn, en hann kem-
ur til af því að maður sér svo litið
til höfuðborgarinnar fyrr en mað-
ur kemur alveg að henni, og það er
skóginum að kenna. Bændabýlin
með ökrum í kring hverfa smám
saman eða verða smærri og smærri,
en í staðinn fer riíaður að taka eftir
að inni í skóginum þéttast liúsin,
sem eru í námunda við höfuðborg-
ina sumarbústaðir og ársheimili
fólks scm vinnur í borginni. Og áð-
ur en maður veit af opnast Manner-
heimsvegurinn — lengsta strætið í
Helsingfors, sem er mun lengra en
neðan úr miðbæ í Reykjavik og upp
að Árbæ. Og nú erum við komin
til Jlelsingfors.
— — — Mannerheimsvegur er
cftirt'ektarverður, þvi að hann sýnir
hvernig borgin hefir vaxið úr litilli
liöfuðborg í stóra. Efst i honum eru
engin stórhýsi, þar sem sjálfur borg-
arjaðarinn er, síðar koma háreist
hús, sem flest eru byggð á árunum
sem liðu eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina, er Finnar fengu að vera í friði
um stund. Þetta eru háreist hús, flest
7—8 hæðir og mikil um sig, og
maður hefir nóg að gera að horfa
út um gluggann á vagnnum, því
að þó að allt sé í samræmi með
liúsin þá bera þau þó hvert sinn
sérlcennileg still.
Og áður cn varir nálgast maður
miðdepil höfuðborgarinnar. Neðar-
lega á Mannerheimsvegi sér maður
fyrst hinn mikla turn á Stadion,
íþróttavangi Finnlands, þar sem
Olympíuleikarnir áttu að lialdast 1940
en verða haldnir 1952 (ef ekki verð-
ur nýtt strið, segja Finnar). Eg skal
i annarri grein segja lesandanum frá
vígbúnaðinum þar, sem þegar er
hafinn, en reyna að lialda áfram
ferðinni inn Mannerheimsveg og
vera fáorður, því að nú er ekki
nema lVa km. inn i „Centrum" eða
Kcslcus, — en svo heitir það á
finnsku.
Á hægri liönd sér maður í fjarlæáð
liús, sem líkist einna mest kirkju.
Það er þjóðminjasafnið, með háum
turni, en i byggingunni sjálfri má
greina sundurleitan byggingarstíl, sem
á að sýna mismunandi viðhorf Finna
til þess hvernig eigi að byggja hús.
Því að það viðhorf hefir undanfarið
breyst á fárra áratuga fresti. Hér á
Mannerheimsvegi sér maður margra
ungra mcistara verk, en öll eiga þau
það skylt, að þau eru í „stóru broti“,
og afkvæmi þessara aldar.
Þegar innar dregur og maður kem-
ur inn undir Stadion, blasir við sjón-
um einkennileg bygging. Þak hennar
er í hólfgerðum braggastil, eða öllu
heldur er það svipað þriðjungi af fim-
leikahúsi Háskólans, því að hvolfið á
þakinu nær aldrei helmingi af tunnu,
eins og braggarnir gerðu. En bygging-
in er í stærra broti, þvi að liún er yfir
200 metra löng og að sama skapi breið.
Eg átti eftir að kynnast þessu mikla
bákni síðar, því að þetta er „Messu-
halli“, sem svo heitir á finnsku, eða
sýningarhöll kaupstefnunnar, er hófst
nokkrum dögum eftir að ég kom til
Helsingfors. — En það er best að
halda áfram ferðinni inn Manner-
lieimsveg. Eftiy örstutta stund kemur
maður að áðurnefndu þjóðminjasafni,
en steinsnar neðar og á sömu — hægri
hönd, er glæsilegasta byggingin í
Helsingsfors, að þvi er mér finnst:
Ríki'sþinghúsið finnska. Stilhreinasta
og svipmesta byggingin, sem ég hefi
séð á Norðurlöndum.
En ekki tjóar að staldra þar við
núna í þessari yfirferð. Eg vona að
geta komið þangað inn með samferða-
fólk mitt einhvern tíma síðar, í ann-
arri grein_En þess skal ég geta strax,
að jafnfallegt og mér finnst þinglmsið
— bæði að uta nog innan — jafnljótt
finnst mér útsýnið úr framhliðar-
glugga þess. Þar er enginn Austur-
völlur. Stórt torg er að visu fyrir fram-
an húsið og fyrir neðan það er Mann-
erheimsvegurinn, sem er ekki mjórri
en Hringbraut, en fyrir handan hann
blasa við óteljandi járnbrautarspor og
þar eru á ferli járnhestar, sem ekki
éta liey heldur gleypa kol og geispa
úr sér gufu. En ekki verður á allt
kosið. Iivorki ríkisþingið né aðaljárn-
brautarstöðin verða flutt þaðan sein
þau standa nú. Annars er það önnur
bygging, sem blasir betur við en járn-
brautarstöðin, þegar kemur niður að
þingliúsinu. Það er póst- og símahúsið,
byggð í mjög miklum nýtískústil og
þakin utan brenndu, ljósgulu gleri —
sem vitanlega er framleitt i Helsing-
fors. Byggingin er mjög lítil á breidd-
ina, eins og flest hinna nýju stórhýsa
i Helsingfors, en að sama skapi ná
— skýjaldjúfar á Norðurlandamæli-
kvarða.
Nú er skammt ófarið inn að „Cent-
rum“. Við erum rétt fyrir ofan aðal-
járnbrautarstöðina, og nú er Manner-
tilsvarandi á finnsku (þar heitir Norð-
ur: Pohjole), og gatan að sunnan-
verðu „Södra Esplanaden“. Við end-
an á Esplanaden er Sölutorgið mikla,
sem veit út að „Suðurhöfn“ — eða
Etelasamata" (Samata þýðir höfn og
etela: suður). Þarna á sölutorginu,
sem er krökkt af fólki árdegis til kl.
tólf, en siðan manntómt af öðrum
en þeim, sem þurfa að ganga yfir torg-
ið, standa tvö minnismerki. Annað
rétt niður við sjóinn: einsteinungur
(obelislc) úr graniti, sem heitir steinn
keisaradrottningarinnar, reistur til
minja um það, er Nikulás 1. Rússakeis-
ari, „stórfursti Finnlands“ kom þang-
að 1833 ásamt drottningu sinni. Minn-
ismerkið um þann atburð stendur
]iarna enn, en ofa^j á því var gylltur
hnöttur ásamt russneska erninum.
Kúlan og örninn eru horfin af stein-
inum — skotin niður af rúsnneskum
kvenhermönnum eftir byltinguna í
mars 1917. En stöpullinn stendur enn.
Hann er ekkert listaverk, hvorki
í nýjum stil eða gömlum. En skammt
ofar á torginu stendur listaverk, sem
allir verða að sjá, þegar þeir koma til
Helsingfors. Það er gosbrunnur einn
mikill, með gyðju ó háum stalli, en
kringum hana á brunngirðingunni eru
sæljón, sem spúa vatni að gyðjunni.
Á réttu máli heitir gosbrunnur þessi
„Vallgrens Fontan“ oftast kallaður
„Havis Amanda“.
-----Skammt frá ,Havis Amanda"
blasir við, neðst á Norra Esplanaden,
forsetabústaðurinn, ein hinna frægu
bygginga áðurnefnds Engels. Þarna
hafði forðum verið bústaður ríks kaup
sýslumanns, en Engel breytti höll-
inni og bætti við, til þess að hún gæti
orðið höll Rússakeisara þegar hann
dvaldist i Helsingfors.
Þegar maður stendur á Esplanaden
og horfir á forsetahöllina gefur að
líta á vinstri hönd byggingu, sem sker
talsvert úr. Það stendur þannig á, að
þarna til vinstri er höll sænska sendi-
ráðsins, stærsti sendilierrabústaður,
sem Svíar eiga. Þetta er gömul bygg-
ing og stór — t. d. skal ég nefna, að
frú Johanson, fyrrum sendiherrafrú
Svía i Reykjavík, sagði mér, er ég
kom þangað í hádegisverð einn dag-
inn er ég var i Helsingfors, að þarna
í móttökusölunum, væri liægt að taka
á móti 700 manns, án þess að það
þyrfti að vera þröngt um þá.
f sambandi við komu mína þangað
má ég til með að geta þess, að i sendi-
sveitarbústað Svíþjóðar talaði ég ís-
lensku í fyrsta skipti hér í Finnlandi.
Sendiherrahjónin báðu mig um að
Frh, á bls. Í4.
Háskólinn, sií hliðin sem snýr að Miklatorgi. Til vinstri sést á end-
ann á Iláskólabókasafninu, sem er fögnr bggging og með nýjn sniði.
lieimsvegur að verða á enda. Við höf-
um farið úr vagninum frá Abo beint
á móti 9 hæða stórhýsi, sem finnsku
samvinnufélögin byrjuðu að byggja
1938, en siðan stöðvaðist framhaldið
vegna stríðisins og hefir orðið að fara
að reglum hins finnska fjárhagsráðs
og hlýta naumum skammti af efni,
þó er svo langt komið að flest herbergi
i liúsinu eru fullgerð, og húsið sjálft
að utan. Hús þetta, sem gengur undir
nafninu HOK, þegar það er rétt nefnt,
er kallað „Svarta daman“*manna á
milli hér i Helsingfors, sem er eitthvað
ólika og „spaðadrottningin“ á okkar
máli. Nokkrum skrefum neðar blasir
við gafl, hringmyndaður í miðju, eins
Hotel Kámp er gam
alt en aðalgistihús
útlendinga, sem
koma til Ilelsinki.
Neðarlega á mgnd-
inni er líkneski þjóð
skáldsins J. L.
Rnneberg.
og kór í Ijótri kirkju, gamalt lnis og
með gráum veggjum, sem líta út eins
og þeir væru úr Reykjavík, áður en
fólki fór að leiðast grái steinsteypu-
liturinn, og fann til þess að hann væri
eins og rigningarloftið sjálft. En inni
í þvi húsi hefi ég síðar verið, og það
er jafn vistlegt að innan og það er ljótt
að utan.
En á meðan ég var að læra að rata
um göturnar af eigin ramleik kom ein-
mitt þetta hús sér ákaflega vel. Þarna
frá Mannerheimsvegi liggur þverbraut
til vinstri, sem nefnist „Esplanaden“.
Þar er allt skógi vaxið og blóm í
miðju, en að norðanverðu við trjá-
göngin liggur „Norra Esplanaden" eða
v