Fálkinn - 10.04.1959, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Slalin Allee er falleg gata, en virðist vera óþarflega breið fyrir umferð-
ina. Myndin er tekin kl. 10 að kvöldi.
Berlín árið 1949 og „loftbrúin“ var
eina sambandið við umheiminn.
Á k.völdin er Vestur-Berlín eitt
líóshaf, en yfir austurborginni er
dimmt. Og umskiptin eru skjót þegar
komið er gegnum Brandenburger Tor
og inn í Unter den Linden.
Það fyrsta sem ferðamenn spyrja
um er þeir koma á götu í Austur-
Berlín: „livar er allt fólkið?“
Þvi er erfitt að svara. Þarna sést
hvergi iðandi manngrúi eins og i
vesturborginni. Aðeins nokkrar
bræður á stangli. Bílarnir sem sjást
eru flestir af gamalli gerð og legg-
ur af þeim svartan reyk, því að þeir
nota gervibensin.
Á Alexander Platz, sem fyrrum
var mikið verslunarhverfi með glæsi-
legum búðum, eru nú aðallega stjórn-
arverslanir. Aðeins blómabúðirnar
þar sýna enn lif og liti — þær eru
reknar af einstaklingum. 1 verðlist-
unum stendur að kvenfólkið geti feng-
ið föt á sig ódýrar en i vesturborg-
inni. En peningarnir eru aðeins
fjórðungs virði af nafnverðinu. Margt
fólk i austurborginni fer i vestur-
borgina til að versla, þó að það eigi
í rithöfundafélaginu segir eitt
gáfnaljósið: — Það er tilbreytinga-
leysið, sem gerir lifið grátt. Háls-
bindið þitt er alveg eins og hálsbindi
mannsins, sem situr þarna við næsta
borð. Öll blöðin eru eins. Og í kvik-
myndahúsunum er sami áróðurinn í
öllum myndunum.
Þegar embættismaður í Austur-
Berlín er spurður hvers vegna vest
urborgin líti miklu betur út en aust-
urborgin, svarar hann: — Það er leik-
sýning, sem borguð er með styrkjum.
Og að vissu leyti er þetta rétt. Vest-
ur-Berlin, fær margvislega styrki, í
sárabætur fyrir það að hún er um-
kringd af kommúnistum. Iðnaðurinn
í Vestur-Berlín borgar vægari skatta
en gerisl í öðrum borgum Vestur-
Þýskalands. Og Washington styrkti
endurreisn borgarinnar með yfir 750
milljón dollurum.
En kommúnistar reyna lika að láta
austurborgina líta sem best út, og
hindra flóttamannastrauminn vestur.
Austur-Berlín hefir Stalin Allé, ágæta
óperu og afarstóra rússneska sendi-
sveitarbyggingu. Og íbúar austur-
borgarinnar fá meiri vörur en aðrir
íbúar Austur-Þýskalands.
8ERUN
ausian fárntialds og vestan
^ Höfuðborg hins tvískipta Þýska-
'' lands er oft nefnd um þessar
\ r
\r mundir, vegna þeirrar raðagcrð-
\'r ar Krustsjevs að gera „fríríki"
' ' úr allri borginni. Vesturveldin
telja að þetta væri það sama sem
'' að kippa allri borginni austur
\r -
\r fyrir tjaldið. I grein þessari lýsir
ö Seymor Topping muninum á
^ kjörum fólks í Austur og Vestur-
Yr Berlín. íbúarnir vita hvernig
Y þeir svara.
í NÍU ÁR hafa kommúnistar ráðið
yfir Austur-Berlín og reynt að keppa
við lýðræðið í Vestur-Berlín. Þær
þrjár milljónir manna sem eiga heima
i höfuðborg Þýskalands vita því bet-
ur muninn á austri og vestri en nokk-
urt annað fólk í veröldinni.
Þess vegna hlæja Berlínarbúar —
sumir gegnum tár — að áróðri
Iírustsjevs og fyrirætlun hans um að
gera Berlín að „fríríki". Og sá sem
kynnst hefir lifinu i borginni skilur
það.
Við skulum ganga um Bernauer
Strasse, þar búa verkamannafjölskyld-
ur í hverju húsi. Sólbjartan morgun
stendur miðaldra húsmóðir í slitnum
bómullarkjól á eystri gangstéttinni í
strætinu og horfir á ávaxtaverslan-
irnar vestanvert við strætið, þar sem
húsmæðurnar i vesturborginni eru að
kaupa kirsiber. Hún gýtur hornauga
til grænklædda lögregluþjónsins á
horninu, hristir höfuðið og gengur
hægt áfram stéttina.
Þarna erum við á mörkum tveggja
heima. Bernauer Strasse er í mörk-
um, járntjaldið er eftir miðri ak-
brautinni. Vestanmegin i götunni er
hægt að kaupa kirsiber og ávexti, ]>ar
fást falleg leikföng, kæliskápar, fal-
leg fiit, sjönvarpstæki . . . þar er
meira um bros og minni ótti.
I þessari götu blasa við manni and-
stæðurnar —■ munurinn á austri og
vestri.
Upp úr sprengjurústunum cftir síð-
ari heimsstyrjöldina, og þrátt fyrir
rússneska herliðið sem heldur vörð
kringum Vestur-Berlín á allar liliðar,
hefir ])essi borgarhluti endurbyggst
og er orðinn einn mesti nútíinabær
Evrópu, eins og hólmi í hinu konnn-
únistiska Austur Þýskalandi.
í Vestur-Berlín búa 2,2 milljón
manna, sem hefir nóg að borða og
er sæmilega fatað. Úr húsnæðisvand-
ræðunum hefir verið bætt nieð þvi
að byggja 20.000 nýjar íbúðir á ári.
Þarna eru komin glæsileg verslunar-
hús og fallegir bústaðir, ])ar sem áð
ur voru rústir gamalla bygginga, en
þær setja enn svip á Austur-Berlin. Á
nýju götunum, sem eru breiðari en
þær eldri, þjóta nýtísku bifreiðar, og
i verslununum er hægt að fá vörur
hvaðan sem er úr heiminum. Hið nýja
Kkirfiirstendamm, með leikhúsum,
stórverslunum og skrautklæddum
konum, stendur í engu að baki
Champs Elysées í Paris eða Regent
Street í London.
En það stingur í stúf við allt glys-
ið, er flóttamannafjölskylda frá Aust
ur Þýskalandi sest við eittlivert borð-
ið á úti-veitingastöðunum. Yfir mill-
jón flóttamenn að austan hefir komið
við i Berlín á leið til Vestur-Þýska-
lands, og að meðaltali koma 400 nýir
á dag.
Hvað sncrtir listir, skemmtanir og
tísku er Vestur-Berlín enn höfuð-
borg Þýskalands. En vegna þess að
hún er einangruð hefir endurbygging
borgarinnar ekki gengið jafn hratt og
annarra borga i V -Þýskalandi. Eina
samband borgarinnar við hinn frjálsa
heim er loftlciðin og 200 kílómetra
langur akvegur eða járnbraút um
land, sem austurveldin hafa umráð
yfir.
Áður var Berlín aðalsetur alrikis-
stjórnarinnar. En nú er Vestur-
Þýskalandi stjórnað frá Bonn. Hins
vegar hefir iðnaður stóraukist í
borginni. Framleiðsla verksmiðjanna
í Berlín er nú þrefalt fleiri en þegar
Rússar lögðu samgöngubannið á
á hættu að varningurinn verði gerður
upptækur á merkjalínunni.
í miðjum sprengjurústahaugnum í
austurborginni standa enn rústirnar
af byrginu, sem Hitler og Eva Braun
fyrirfóru sér í. Ein aðalgatan er
Stalin Allé, sem rússneskir húsa-
meistarar hafa endurbyggt og Stalin
sjálfur skírði. Þar búa flestir hinna
háttsettari kommúnista.
En liúsnæðisleysið i austurborginni
er plága. Jafnvel blöðin þar leyfa sér
að kvarta undan því. Víða er hjónum
ásamt 2—3 börnum kakkað saman i
einni stofu.
Stjórnarfulltrúinn segir: — Okkur
vantar byggingarefni! En þó ganga
lestir hlaðnar byggingarefni frá Aust-
ur-Þýskalandi til Rússlands.
— Hér er ekki nógu litskrúðugt.
Hér vantar ljós. Fólkið vill ekki ganga
um Stalin Allé.
En vilji maður vita hvernig sam-
keppni austur- og vesturborgarinnar
er varið, er best að tala við fólkið í
Bcrnauer Strasse.
Við getum tekið tvær fjölskyldur,
sína hvoru megin götunnar — Schult-
ze að austan og Dombrowski að vest-
an. Áður en kalda stríðið klauf Berlín
í tvennt voru þessar fjölskyldur nokk-
urn veginn jafningjar. Iivor lijónin
um sig eiga tvö börn. Húsin sem
þetta fólk býr í, eru sviplík að utan.
En ef þessar fjölskyldur vilja tala
saman, verður samtalið að fara um
miðstöð, sem er í 25 km. fjarlægð.
Schultze austanmegin býr í lélegri
tveggja herbergja íbúð, með eldhúsi.
Ilann er rennismiður og vinnur fyrir
kringum 400 mörkum á mánuði, eftir
að skatturinn hefir verið dreginn
frá.
— En þetta sýnist meira en það er,
stgir frú Schultze. — Þegar við höfum
borgað húsaleigu, rafmagn og gas,
eigum við 339 mörk eftir. Maðurinn
minn tekur 75 mörk i vasapeninga. Þá
eru eftir 204 mörk til að metta fjóra
munna og til allra annarra útgjalda.
Og það er ekki mikið.
Schultzefjölskyldan getur keypt 2.5
Austur-Berlínarbúar sækjast eftir að fara til vesturborgarinnar til að
versla, því að þar er ódýrara og úr meiru að velja.